Giữa bộn bề khó khăn, hành trình xóa nhà tạm không chỉ là chính sách, mà còn là những câu chuyện về tình người, về sự sẻ chia, nhất là quyết tâm của cả hệ thống chính trị ở địa phương.
Con đường vào xã Cao Minh, tỉnh Thái Nguyên ngoằn ngoèo, vắt theo các triền núi. Địa hình nơi đây hiểm trở, thời tiết, khí hậu khắc nghiệt, trình độ nhận thức của đồng bào không đồng đều, tập quán, canh tác còn hạn chế, tỷ lệ hộ nghèo cao, nhất là đối với đồng bào H’Mông, Dao...
Điều đó khiến ngôi nhà vững chãi là niềm mơ ước xa vời với người dân. Chiếc xe máy oằn mình chở chúng tôi vượt lên các triền dốc men theo lưng núi. Ở Cao Minh, các hộ trên núi cao, muốn làm nhà không những phải lo tiền mua vật liệu, tiền thuê thợ làm mà còn tốn nhiều chi phí thuê vận chuyển vật liệu, vì thế, nhiều hộ không có khả năng để tự làm nhà.
Triển khai xóa nhà tạm đợt này, xã chỉ đạo và quyết tâm huy động cán bộ, công chức, người lao động, tận dụng xe máy, máy kéo nông nghiệp ở những đoạn dùng được, chỗ nào không sử dụng được các phương tiện thì dùng sức người, gùi, khiêng, vác... Anh Hoàng Văn Dẩu, thôn Khuổi Trà cho biết: “Vật liệu phải thuê xe chở đến tập kết tại những nơi không thể đi được xe máy.
Có hộ chỉ phải gùi, vác khoảng vài chục mét thì đến nhà, nhưng có hộ tới vài km đường mòn, lưng chừng dốc. Ngày nào mưa, đường đất trơn trượt, có những đoạn mấy người hộ nhau đẩy, kéo mới lên được dốc... Gian nan như vậy, nhiều hộ dân tự vận chuyển vật liệu không thể đủ sức để xây nhà”.
Những ngày cao điểm cuối tháng 8, trên đường vào các thôn Bản Nghè, Lủng Nghè, Lủng Phặc, Phia Bay..., cán bộ, chiến sĩ lực lượng vũ trang, thanh niên tình nguyện cùng người dân vừa gùi, khiêng để vận chuyển vật liệu, bước từng bước trên con đường dốc đứng. Mỗi bước chân đi dưới lớp đất đá lởm chởm, bùn lầy cứ trượt dài... ai nấy đều ướt đẫm mồ hôi.
Tại công trường làm nhà cho nhóm bốn hộ ở Bản Nghè, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Lâm Văn Điển nhễ nhại mồ hôi, cho biết: Bản Nghè là thôn đồng bào dân tộc H’Mông, có nhiều hộ xóa nhà tạm cùng đợt. Do ở trên triền núi cao, các tổ chức đoàn thể địa phương phải rất tốn công và thời gian giúp gia đình từ việc tháo dỡ nhà cũ, vận chuyển vật liệu xây dựng đến xây dựng thành căn nhà.
Có thể nói, công sức bỏ ra để hoàn thành một căn nhà ở Cao Minh nhiều gấp ba, bốn lần ở vùng thấp. Thời tiết lúc nắng rát mặt, lúc lại mưa bất thình lình xối xả. Kéo vạt áo lau mồ hôi, đồng chí Lâm Văn Điển động viên anh em: “Đồng bào vùng cao vẫn còn rất nhiều khó khăn, chúng ta phải cố gắng khắc phục, hỗ trợ giúp bà con sớm đổi thay cuộc sống”.
Ôm đứa con nhỏ trong lòng, ngồi ngắm căn nhà đang dần hoàn thiện, chị Dương Thị Sải, dân tộc H’Mông, thôn Bản Nghè xúc động: Gia đình tôi thuộc diện hộ nghèo, căn nhà cũ trước đây cũng do Nhà nước hỗ trợ, nhưng lâu năm hỏng, mưa dột. Bây giờ được hỗ trợ, nhà rộng, đẹp hơn, mình cảm động khi thấy cán bộ, dân quân, công an vác, gùi từng viên gạch, tấm tôn vượt núi lên để dựng nhà.
Nếu không có Nhà nước hỗ trợ tiền, công sức giúp đỡ gia đình thì không biết bao giờ mới tự làm được ngôi nhà kiên cố như thế này... Chuẩn bị được chuyển vào sống trong ngôi nhà xây mới vừa rộng, đẹp, bà Thào A Chạ, dân tộc H’Mông ở thôn Nà Mạ vui mừng: “Nhiều năm gia đình tôi phải sống trong căn nhà tạm, tôi chưa bao giờ dám nghĩ hôm nay lại có được một ngôi nhà tường xây bằng gạch kiên cố. Nếu không có sự hỗ trợ của chính quyền và bà con làng xóm, gia đình tôi sao có thể xây được nhà.
Tôi vẫn cảm giác như đang là một giấc mơ”. Xã Cao Minh được thành lập trên cơ sở sáp nhập các xã: Công Bằng, Cổ Linh và xã Cao Tân của huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn (cũ). Tổng số dân hơn 12.800 người, gồm các dân tộc Dao, H’Mông, Nùng, Tày… sinh sống ở 33 thôn bản. Qua rà soát, toàn xã còn hơn 1.700 hộ nghèo và hộ cận nghèo. Tổng số nhà tạm, nhà dột nát phải làm mới là 443 nhà, sửa chữa ba nhà, trong đó, hộ đồng bào H’Mông chiếm 353 nhà, đồng bào Dao 69 nhà, số còn lại là Tày và Sán Chỉ. Nhận thức được đặc thù của địa phương, bắt tay vào triển khai, Đảng ủy, chính quyền xã họp bàn thống nhất cách làm, cả hệ thống chính trị kích hoạt nhanh chóng và mạnh mẽ.
Các nhóm được chia ra, vượt qua những đoạn đường khó khăn tản đi khắp các thôn bản để đến tận nơi, nắm bắt từng hoàn cảnh, xác định những công việc cho phù hợp khi đi vào khởi công. Ban Chỉ đạo xã chỉ đạo quyết liệt các lực lượng tham gia rà soát, lập danh sách những hộ trong diện xóa nhà tạm; đồng thời thành lập ngay 18 tổ hỗ trợ để phân công nhiệm vụ cụ thể từng tổ, từng thành viên theo dõi sát sao từng hộ, nhóm hộ thực hiện, tiến độ thi công; chỉ đạo các tổ chức hội, đoàn thể xã, quân sự, công an, các thôn... tổ chức ra quân giúp hộ dân ngày công tháo dỡ, vận chuyển vật liệu xây dựng...
Toàn xã đã trực tiếp tham gia hàng trăm ngày công, với hàng trăm lượt cán bộ, công an, quân đội tham gia; huy động lực lượng tại chỗ trong bản được hơn 300 ngày công với hơn 1.500 lượt bà con tham gia giúp đỡ. Sức mạnh của tình người, những con dốc hiểm trở, những con đường cheo leo không thể cản bước chân của những con người giàu tình nghĩa với hành trình dựng xây mái ấm bằng tất cả tấm lòng.
Nhờ sự chung sức của cả hệ thống chính trị và nhân dân, những ngôi nhà kiên cố, khang trang dần mọc lên giữa núi rừng. Những ánh mắt rạng ngời hạnh phúc của người già, nụ cười bẽn lẽn, ánh mắt trong veo của trẻ thơ khi được sống trong ngôi nhà mới đã tiếp thêm động lực cho những người làm công tác xóa nhà tạm nơi vùng cao heo hút này. Cao Minh đã xóa tất cả các nhà tạm, dột nát, vượt mốc thời gian được giao.
Câu chuyện về xóa nhà tạm cho đồng bào vùng cao xã Cao Minh nói riêng và vùng cao của Thái Nguyên nói chung không chỉ đơn thuần là xây nên những ngôi nhà mới, mà còn là hành trình xây dựng niềm tin, thắp lên ngọn lửa hy vọng thay đổi cuộc sống cho đồng bào vùng cao nghèo. Tinh thần ấy chính là lời giải cho bài toán xây nhà mới ở vùng cao, để rồi, Thái Nguyên là một trong những tỉnh đầu tiên hoàn thành xóa nhà tạm, nhà dột nát trước thời hạn Thủ tướng Chính phủ giao.
