Là địa bàn chiến lược, giàu tiềm năng về tài nguyên thiên nhiên, nông sản đặc hữu, văn hóa bản địa và du lịch, thế nhưng sự phát triển của vùng trung du và miền núi phía bắc (TDMNPB) vẫn chưa tương xứng. Sự manh mún, cát cứ trong quy hoạch và phát triển khiến các địa phương khó có thể “đơn thương độc mã” tạo nên bước đột phá. Trong bối cảnh đó, tư duy liên kết vùng mạnh mẽ được xem là “chìa khóa vàng” để giải mã bài toán này.
Tháo gỡ điểm nghẽn từ góc nhìn liên vùng
Các tuyến cao tốc trọng điểm như Bắc Giang - Lạng Sơn, Hà Nội - Hà Giang... đang dần được hoàn thiện, tạo ra mạch máu giao thông mới. Tuy nhiên, hạ tầng kết nối trong vùng vẫn còn nhiều khó khăn.
Ông Nguyễn Văn Thanh, một chuyên gia quy hoạch vùng, nhận định: “Khi một sản phẩm nông sản của Sơn La muốn ra cảng Hải Phòng, chi phí vận chuyển vẫn còn rất cao do hạ tầng chưa đồng bộ. Liên kết vùng phải bắt đầu từ việc ưu tiên đầu tư các tuyến đường “mạch nhỏ” này, kết nối các trung tâm sản xuất với các đầu mối giao thông lớn. Chỉ khi đó, lợi thế về địa kinh tế mới thật sự phát huy”.
Thay vì mỗi tỉnh phát triển một vài sản phẩm nông nghiệp nhỏ lẻ, liên kết vùng cho phép xây dựng các vùng nguyên liệu tập trung quy mô lớn, hình thành các chuỗi giá trị khép kín từ sản xuất, chế biến đến tiêu thụ.
Bà Đào Thị Hường, Giám đốc một HTX sản xuất chè shan tuyết tại Hà Giang, chia sẻ: “Nếu chúng tôi chỉ bán sản phẩm thô, giá trị thu về rất thấp. Nhưng nếu liên kết được với các doanh nghiệp chế biến sâu tại Thái Nguyên, ứng dụng công nghệ và cùng nhau xây dựng thương hiệu chè vùng cao thống nhất, giá trị có thể tăng lên gấp bội. Đó chính là sức mạnh của liên kết”.
Du lịch liên vùng: Hành trình xuyên miền di sản
TDMNPB sở hữu một “kho báu” du lịch với Mộc Châu (Sơn La), Sa Pa (Lào Cai), Hồ Ba Bể (Thái Nguyên), Cao nguyên đá Đồng Văn (Hà Giang)... Tuy nhiên, du khách thường chỉ đến một điểm rồi quay về, thời gian lưu trú ngắn. Giải pháp đột phá là xây dựng các tuyến du lịch xuyên vùng.
“Cần thiết kế những tour du lịch kết nối “vòng cung” Tây Bắc hoặc “vòng cung” Đông Bắc, thay vì các điểm đến rời rạc. Một hành trình xuyên suốt từ Phú Thọ - Sơn La - Điện Biên - Lai Châu - Lào Cai -Hà Giang sẽ tạo ra một trải nghiệm độc đáo, kéo dài thời gian lưu trú và gia tăng chi tiêu của du khách”, bà Lê Thị Thu Hương, đại diện một công ty lữ hành đề xuất.
Việc phát triển các sản phẩm du lịch chung, thống nhất về quy chuẩn dịch vụ và cùng nhau quảng bá hình ảnh “Việt Nam hùng vĩ” sẽ tạo ra sức hút lớn hơn rất nhiều so với việc mỗi địa phương tự làm một kiểu.
Để liên kết vùng đi vào thực chất, cần có một cơ chế điều phối vùng đủ mạnh, với sự chủ trì của các bộ, ngành Trung ương và sự đồng lòng của các địa phương. Cơ chế này phải giải quyết được các vấn đề về phân bổ nguồn lực, chia sẻ lợi ích và giải quyết các xung đột liên vùng một cách công bằng.
Hơn hết, liên kết phải xuất phát từ nhu cầu nội tại của doanh nghiệp và người dân. Nhà nước đóng vai trò kiến tạo, hỗ trợ kết nối hạ tầng và thể chế, còn các chủ thể kinh tế mới là những người trực tiếp thể hiện trên sân chung đó.
Có thể nói, liên kết vùng không đơn thuần là một chính sách, mà là một tư duy phát triển mới. Khi ranh giới hành chính không còn là rào cản, khi các địa phương biết dựa vào nhau để cùng phát triển, vùng TDMNPB với tiềm năng to lớn sẽ trở thành một cực tăng trưởng mới.
