Những năm qua, mặc dù đối mặt với nhiều khó khăn, nhất là đại dịch Covid-19 và thiên tai, nhưng Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc tỉnh Cao Bằng luôn phát huy truyền thống cách mạng, đoàn kết, tự lực, tự cường vươn lên mạnh mẽ, tạo nên những đột phá quan trọng trên hành trình phát triển toàn diện, bền vững, hướng đến sự hài lòng và hạnh phúc của nhân dân.
Hành trình vượt khó với những dấu ấn nổi bật
Những kết quả đạt được trong nhiệm kỳ 2020-2025 là minh chứng cho quyết tâm, nỗ lực và tinh thần đổi mới không ngừng của Cao Bằng. Trong bối cảnh nhiều khó khăn, tỉnh vẫn duy trì đà tăng trưởng ổn định với tốc độ GRDP bình quân đạt 4,46%/ năm. Quy mô kinh tế được mở rộng, GRDP năm 2025 ước đạt 28.618 tỷ đồng (tăng gấp 1,5 lần so với năm 2020); thu nhập bình quân đầu người đạt gần 51 triệu đồng/năm (tăng gấp 1,4 lần so với năm 2020). Cơ cấu kinh tế có sự chuyển dịch theo hướng tích cực, trong đó khu vực dịch vụ tiếp tục giữ vai trò chủ đạo, nông nghiệp-lâm nghiệp tiếp tục là trụ đỡ quan trọng, giá trị sản xuất bình quân đạt 50 triệu đồng/ha.
Các vùng sản xuất chuyên canh, ứng dụng công nghệ, phát triển sản phẩm theo chuẩn VietGAP, hữu cơ… ngày càng được hình thành rõ nét. Chương trình OCOP phát huy hiệu quả, góp phần nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp đặc trưng. Công tác bảo vệ rừng được chú trọng với tỷ lệ che phủ ổn định ở mức hơn 55%. Công nghiệp có bước phát triển rõ nét, tốc độ tăng trưởng bình quân đạt 8,87%/năm. Tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng tăng gần 12% mỗi năm. Kinh tế cửa khẩu phát triển mạnh, kim ngạch xuất nhập khẩu đạt hơn 4,4 tỷ USD, đóng góp gần 50% tổng thu ngân sách toàn tỉnh.
Du lịch có bước đột phá, với 7,8 triệu lượt khách, doanh thu ước đạt 5.500 tỷ đồng - gấp ba lần so với giai đoạn trước. Công viên địa chất toàn cầu Non nước Cao Bằng tiếp tục là điểm nhấn, khẳng định vị thế thương hiệu du lịch của tỉnh. Hạ tầng kinh tế-xã hội được đầu tư mạnh mẽ, với tổng vốn đầu tư công giai đoạn 2021-2025 đạt hơn 18.000 tỷ đồng, tập trung cho giao thông, đô thị, cửa khẩu, du lịch và hạ tầng số. Tuyến cao tốc Đồng Đăng-Trà Lĩnh được tích cực triển khai và kỳ vọng trở thành đột phá kết nối vùng, mở rộng không gian phát triển.
Cùng với đó, công tác chuyển đổi số được thúc đẩy mạnh mẽ, tỷ lệ người dân sử dụng điện thoại thông minh và internet tăng nhanh, tạo nền tảng phát triển kinh tế số, chính quyền số. Trong lĩnh vực tài chính-ngân sách, tỉnh đạt tổng thu hơn 13.670 tỷ đồng, tăng bình quân hơn 20% mỗi năm. Tổng vốn đầu tư toàn xã hội đạt hơn 51 nghìn tỷ đồng. Cơ cấu chi ngân sách chuyển dịch tích cực, tỷ lệ chi đầu tư tăng lên. Môi trường đầu tư được cải thiện, thu hút 244 dự án với tổng vốn đăng ký hơn 32.300 tỷ đồng.
Cùng với phát triển kinh tế, các lĩnh vực văn hóa-xã hội có nhiều chuyển biến rõ nét. Giáo dục và đào tạo được đổi mới, chất lượng dạy và học nâng cao, đặc biệt ở các vùng khó khăn; học sinh giành nhiều giải thưởng quốc gia, quốc tế. Công tác y tế đạt nhiều tiến bộ, tỷ lệ người tham gia bảo hiểm y tế đạt gần 99%. Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, Cao Bằng đã triển khai đồng bộ, quyết liệt nhiều biện pháp phòng, chống dịch với “mục tiêu kép” vừa phòng, chống dịch Covid-19, vừa đẩy mạnh phát triển kinh tế-xã hội.
Nhờ cách làm linh hoạt, sáng tạo, kỷ luật và sự chung sức của cộng đồng, Cao Bằng trở thành một trong những điểm sáng toàn quốc về phòng, chống dịch Covid-19, vừa bảo vệ sức khỏe, tính mạng của nhân dân, vừa duy trì ổn định phát triển kinh tế-xã hội. An sinh xã hội được bảo đảm với nhiều chương trình hỗ trợ nhà ở, trợ giúp xã hội, đào tạo nghề và tạo việc làm hiệu quả.
Toàn tỉnh có hơn 19.000 hộ nghèo, cận nghèo được hỗ trợ sửa chữa, xây mới nhà ở theo chương trình hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2021-2025; qua đó, tạo điều kiện để người dân ổn định chỗ ở, yên tâm làm ăn, vươn lên thoát nghèo, nâng cao chất lượng cuộc sống. Tỷ lệ hộ nghèo giảm trung bình 4,24% mỗi năm, khối đại đoàn kết dân tộc-tôn giáo được giữ vững, góp phần tạo nên nền tảng ổn định và phát triển bền vững của tỉnh trong thời gian tới.
Hoạt động văn hóa, thể thao diễn ra sôi nổi, góp phần gìn giữ bản sắc địa phương. Chuyển đổi số trong lĩnh vực văn hóa-xã hội có nhiều tiến bộ, đặt nền móng cho văn hóa số trong tương lai. Khoa học-công nghệ và đổi mới sáng tạo được chú trọng, chuyển từ nghiên cứu sang ứng dụng thực tiễn vào sản xuất, góp phần nâng năng suất và hiệu quả. Các hoạt động khởi nghiệp, sáng kiến được khuyến khích, tạo môi trường sáng tạo cho người dân và doanh nghiệp.
Quốc phòng-an ninh được giữ vững, biên giới ổn định, thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân được củng cố vững chắc. Đặc biệt, việc xóa bỏ hoàn toàn tổ chức bất hợp pháp Dương Văn Mình sau 34 năm đấu tranh đã khẳng định quyết tâm chính trị, củng cố niềm tin của đồng bào dân tộc thiểu số.
Trong bối cảnh khu vực và thế giới tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp, cấp ủy, chính quyền các cấp đã tập trung chỉ đạo xây dựng nền quốc phòng toàn dân, gắn chặt với thế trận an ninh nhân dân và khu vực phòng thủ vững chắc. Lực lượng vũ trang được xây dựng chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, bảo đảm đủ sức làm nòng cốt xử lý các tình huống phức tạp về an ninh, thiên tai, cứu hộ cứu nạn.
Tình hình biên giới được giữ vững ổn định, công tác quản lý và bảo vệ đường biên mốc giới được triển khai nghiêm túc theo các văn kiện pháp lý và cơ chế hợp tác Việt Nam-Trung Quốc. Tổ chức thành công Giao lưu hữu nghị Quốc phòng biên giới Việt Nam-Trung Quốc lần thứ 7 là minh chứng cho vai trò, vị thế và tinh thần chủ động hội nhập, hợp tác quốc phòng của tỉnh trong khu vực biên giới. Phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc được triển khai sâu rộng, gắn với xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế và giữ gìn ổn định từ cơ sở; từng bước hình thành thế trận an ninh nhân dân vững chắc, phát huy sức mạnh tổng hợp của hệ thống chính trị và nhân dân.
Phát triển nhanh, bền vững, hướng đến hạnh phúc của nhân dân
Cao Bằng xác định phải chọn cho mình một con đường riêng - dựa trên bản sắc văn hóa độc đáo, phát huy nội lực, lấy thể chế thuận lợi làm bệ đỡ và sự đồng thuận xã hội làm nền tảng. Từ kinh nghiệm thực tiễn và định hướng của Trung ương, tỉnh xây dựng sáu định hướng lớn làm trụ cột phát triển đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045.
Phát triển kinh tế nội sinh, chú trọng khơi dậy sức mạnh từ chính mình, xây dựng nền kinh tế tự chủ, bền vững. Thay vì phụ thuộc nhiều vào đầu tư công hay nguồn lực bên ngoài, Cao Bằng hướng đến mô hình tăng trưởng do cộng đồng làm chủ, với bốn trụ cột chính: Phát triển nông-lâm-dược liệu theo chuỗi giá trị; đẩy mạnh du lịch di sản-cộng đồng; khai thác thế mạnh kinh tế cửa khẩu; và công nghiệp khai khoáng có kiểm soát. Đồng thời, tỉnh tạo điều kiện cho hệ sinh thái khởi nghiệp và các doanh nghiệp bản địa phát triển, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh và giữ lại giá trị gia tăng tại địa phương.
Phát triển con người toàn diện, lấy con người là trung tâm của tất cả chính sách phát triển. Cao Bằng nỗ lực thu hẹp khoảng cách giữa các vùng bằng cách đầu tư mạnh cho giáo dục, y tế, đặc biệt ở khu vực khó khăn.
Các mô hình trường bán trú, nội trú được mở rộng, khuyến khích giảng dạy tiếng dân tộc thiểu số, đồng thời thúc đẩy giáo dục theo định hướng STEM. Nâng cấp đồng bộ hệ thống y tế từ tỉnh đến cơ sở; coi trọng phát triển y học cổ truyền, y tế dự phòng, khám chữa bệnh từ xa; hướng tới bao phủ bảo hiểm y tế toàn dân 2030. Tỉnh cũng đẩy mạnh các dịch vụ y tế lưu động, hỗ trợ nhóm yếu thế tiếp cận chăm sóc sức khỏe dễ dàng hơn.
Cải cách thể chế được xác định là khâu đột phá quan trọng. Cao Bằng hướng đến xây dựng một chính quyền gần dân, phục vụ người dân, trong đó sự hài lòng của nhân dân là thước đo hiệu quả điều hành. Các cấp, ngành được phân cấp rõ ràng, đi kèm với trách nhiệm cụ thể và cơ chế giám sát độc lập. Cải cách hành chính được đẩy mạnh theo hướng tinh gọn, minh bạch, cắt giảm thủ tục, nâng cao hiệu quả. Chính quyền số được phát triển từ tỉnh đến cơ sở, gắn với chuyển đổi số trong mọi hoạt động quản lý và phục vụ người dân.
Phát triển xanh trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, là một trong những yếu tố tiên quyết. Môi trường trở thành trọng tâm trong mọi quyết sách phát triển. Tỉnh kiểm soát chặt khai thác khoáng sản, đẩy mạnh công nghiệp sạch, kinh tế tuần hoàn, bảo vệ rừng và đa dạng sinh học. Mô hình xử lý rác thải tại nguồn, xử lý nước thải cộng đồng, cũng như việc xây dựng văn hóa sống xanh trong trường học, khu dân cư đang được nhân rộng.
Bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc được đặc biệt coi trọng. Xác định văn hóa là sức mạnh nội sinh để phát triển bền vững, là điều làm nên bản sắc riêng trong dòng chảy hiện đại. Với vai trò là nền tảng tinh thần và nguồn lực phát triển giá trị văn hóa dân tộc, nhất là văn hóa dân tộc thiểu số không chỉ dừng lại ở gìn giữ mà còn được lồng ghép vào phát triển du lịch, giáo dục, truyền thông và kinh tế sáng tạo.
An ninh-quốc phòng tiếp tục được củng cố vững chắc. Tỉnh quan tâm xây dựng lực lượng công an, quân đội tinh nhuệ, chính quy, hiện đại; giữ vững an ninh biên giới và ổn định trật tự xã hội. Công tác dân vận, tôn giáo, kiểm soát nguy cơ an ninh truyền thống và phi truyền thống được triển khai linh hoạt, hiệu quả.
Bên cạnh đó, tỉnh xây dựng, thực hiện ba chương trình trọng tâm để cụ thể hóa những định hướng chiến lược, phát triển du lịch bền vững; bảo vệ và khai thác hiệu quả kinh tế rừng, gia tăng cho các sản phẩm nông-lâm nghiệp đặc hữu của tỉnh; phát triển kinh tế cửa khẩu. Cao Bằng đang từng bước phát triển dựa trên ba trụ cột Xanh-Bản địa-Bền vững; lấy con người làm trung tâm (trong đó giáo dục, y tế, văn hóa và công nghệ là những trụ cột quan trọng), văn hóa làm nền tảng, sinh thái làm định hướng.
Tỉnh chú trọng phát triển hạ tầng số, dữ liệu liên thông, chính quyền số, thương mại điện tử và kinh tế số, đặc biệt trong nông nghiệp và du lịch. Với mục tiêu không chỉ là tăng trưởng kinh tế mà là nâng cao chất lượng sống, giảm nghèo bền vững, bảo đảm mọi người dân được sống tốt, hạnh phúc, an toàn, gắn bó với quê hương, Cao Bằng tiên phong xây dựng bộ chỉ số hạnh phúc để đo lường mức độ hài lòng của người dân, đặt mục tiêu đến năm 2030, có hơn 90% số xã đạt mức chỉ số hạnh phúc của người dân đạt từ 90 điểm trở lên.
Trên hành trình phát triển, Cao Bằng xác định sự quan tâm, hỗ trợ từ Trung ương, sự hợp tác từ các địa phương, doanh nghiệp và bạn bè quốc tế là nguồn lực quý báu. Nhưng yếu tố then chốt vẫn là nội lực của tỉnh, ý chí tự lực, tự cường, dám nghĩ, dám làm và niềm tin mãnh liệt vào tương lai. Với tinh thần “Đoàn kết-Dân chủ-Kỷ cương-Đột phá-Phát triển”, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc tỉnh Cao Bằng quyết tâm thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ 20, nhiệm kỳ 2025-2030, xây dựng tỉnh Cao Bằng phát triển nhanh, bền vững, hướng đến hạnh phúc của nhân dân, góp phần cùng cả nước vững bước trên con đường xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
