Việc sớm tích hợp tiện ích đi kèm tại các nhà ga metro được xem là một trong những giải pháp thu hút hành khách, là động lực tái cấu trúc đô thị cũng như tạo ra “cú huých” cho nền kinh tế.
Thiếu tiện ích tại các nhà ga
Tại Thành phố Hồ Chí Minh, tuyến Metro Bến Thành-Suối Tiên được đưa vào vận hành đã tạo diện mạo mới cho hệ thống giao thông công cộng của thành phố. Tính đến tháng 7/2025, số lượt hành khách đi lại vượt mốc 10 triệu hành khách; trung bình mỗi ngày hơn 52.000 lượt - một con số không hề nhỏ, chưa kể nhu cầu hành khách đi chơi và trải nghiệm ở tuyến metro này ngày càng tăng. Tuy nhiên, tiện ích bên trong các nhà ga như cửa hàng tiện lợi, nơi ăn uống và giải trí, mua sắm hiện rất ít; thậm chí chỉ mới hình thành. Đáng chú ý, chính sách cho thuê để vận hành các loại hình thương mại này hiện cũng chưa được ban hành cho nên chậm thu hút các nhà cung cấp dịch vụ tham gia.
Ghi nhận tại các nhà ga ngầm của tuyến Metro Bến Thành- Suối Tiên như các ga Bến Thành, Nhà hát Thành phố, Ba Son, dọc lối đi dẫn vào khu vực chờ đi tàu rộng hàng nghìn mét vuông nhưng chỉ có lác đác vài máy bán hàng tự động (chủ yếu là đồ uống) mà chưa hình thành các siêu thị hay cửa hàng tiện lợi.
Anh Thanh Phong, một nhân viên văn phòng có nhà ở phường Phước Long cho biết: “Mỗi tuần tôi lên metro đi làm từ 2-3 lần. Ngoại trừ các cửa bán vé, dịch vụ bên trong nhà ga còn khá nghèo nàn, cần được đơn vị vận hành metro quan tâm đầu tư hơn nữa. Những tiện ích hành khách rất cần khi đi metro là mua sắm, ẩm thực, giải trí, kể cả nơi nhận gửi hành lý hoặc đồ đạc đều chưa có trong khi không gian các nhà ga rất lớn, nếu không khai thác hết sẽ rất lãng phí”.
Đại diện nhiều nhãn hàng cung cấp dịch vụ cũng chia sẻ: Với gần 20 km metro đang vận hành và hàng chục tuyến metro mới sắp xây dựng sẽ mở ra không gian thương mại mới, thu hút rất lớn lượng hành khách đi lại. Như vậy, hoạt động thương mại bán lẻ trên mặt đất cũng như dưới “lòng đất” cho các tuyến đường sắt đô thị này cũng cần được chuẩn bị phù hợp nhằm khai thác tối đa hệ sinh thái kinh tế chung quanh các tuyến metro.
Ông Bình An, một hướng dẫn viên du lịch của công ty chuyên tổ chức các tour du lịch châu Á nhận xét: Thực tế tại các nước như Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Thái Lan, 80% hệ thống metro gắn với trung tâm thương mại dưới lòng đất gồm các dịch vụ và tiện ích đi kèm như cửa hàng ăn uống, giải trí, mua sắm, kể cả văn phòng giao dịch.
Đơn cử tại Singapore, mỗi nhà ga là một “chuỗi dịch vụ” bao gồm từ ăn uống, spa, siêu thị mi-ni đến cửa hàng tiện lợi cho nên thu hút người dân và du khách vừa đi metro vừa sử dụng dịch vụ. Do đó, việc tích hợp không gian dịch vụ, thương mại tại các nhà ga của tuyến metro được xem là một trong các giải pháp trong việc tạo ra không gian thương mại mới và tạo thêm động lực tăng trưởng cho thành phố.
Tăng tiện ích, hình thành hệ sinh thái thương mại
Mới đây, một trong những nhà ga hiếm hoi của tuyến Metro Bến Thành-Suối Tiên hình thành mô hình ăn uống ngay dưới lòng đất là nhà ga Nhà hát Thành phố. Quán cà-phê kết hợp ăn nhẹ này nằm trong tầng hầm một trung tâm thương mại kết nối trực tiếp với ga Nhà hát Thành phố, mang lại tiện ích cho hành khách đi metro cũng như du khách tham quan ở khu vực trung tâm.
Bên cạnh đó, Sở Công thương thành phố đề xuất Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Đường sắt đô thị số 1 thực hiện thí điểm mô hình buôn bán hàng hóa, dịch vụ tại các ga của tuyến Metro Bến Thành-Suối Tiên. Sở Công thương cho rằng: Việc khai thác thương mại tại các ga sẽ góp phần tăng doanh thu, đồng thời tạo thêm tiện ích, khuyến khích người dân sử dụng phương tiện công cộng. Trước đó, theo đề xuất của Liên hiệp Hợp tác xã thương mại Thành phố Hồ Chí Minh (Saigon Co.op), đơn vị dự kiến phối hợp các bên liên quan thí điểm mô hình cung ứng hàng hóa, dịch vụ theo dạng phục vụ nhu cầu mua sắm nhanh, tiện lợi của khách đi metro, qua đó phát triển dịch vụ bán lẻ thiết yếu tại các nhà ga.
Ông Nguyễn Tấn Hùng, Trưởng phòng Thị trường thuộc Tổng Công ty thương mại Sài Gòn chia sẻ: Hiện đơn vị đã đầu tư các máy bán hàng tự động đặt tại các nhà ga của tuyến Metro số 1. Thời gian tới, nếu công ty khai thác vận hành Metro có chính sách cho thuê hay đấu thầu các khu vực công cộng bên trong nhà ga thì đơn vị mong muốn mở thêm chuỗi cửa hàng tiện lợi phục vụ tại các nhà ga ngầm, cũng là nơi thu hút rất lớn lượng hành khách đi tàu. Còn theo kiến trúc sư Khương Văn Mười, dọc tuyến metro sẽ là điểm tham quan, mua sắm, ăn uống lý tưởng dành cho khách du lịch và cả người dân. Do đó, nơi đây sẽ hết sức tiềm năng nếu đơn vị vận hành có chính sách cho thuê, khai thác tài sản công cộng gắn với hệ thống đường sắt đô thị. Các dịch vụ cần được thiết kế sao cho hành khách có thể sử dụng một cách thuận tiện, có nhu cầu thật sự và tối ưu trong quá trình di chuyển.
Cùng với việc đầu tư tiện ích thiết yếu bên trong và bên ngoài nhà ga hay các trục giao thông có bán kính tiệm cận với hệ thống metro, Thành phố Hồ Chí Minh cũng cần quan tâm phát triển các dịch vụ công cộng chung quanh như bãi giữ xe, đỗ xe, xe đạp công cộng, xe buýt trung chuyển… Việc phát triển hệ sinh thái dịch vụ gắn với metro là hướng đi tất yếu để thành phố tạo động lực kinh tế mới quanh nhà ga của các tuyến đường sắt đô thị đã và đang hình thành.
