Bảo hiểm thất nghiệp hướng tới bền vững

Ở tuổi 40, chị Đặng Minh Thùy (đường Nguyễn Tuân, Hà Nội) từng trải qua những tháng ngày đầy thử thách khi dịch bệnh khiến ngôi trường THPT dân lập, nơi chị làm văn thư, buộc phải cắt giảm nhân sự.

Hai năm thất nghiệp, chị vừa lo toan cuộc sống thiếu thốn, vừa trăn trở cho con nhỏ và tương lai mờ mịt. Bước ngoặt đến khi chị được hưởng bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) và đăng ký tham gia khóa đào tạo nghề pha chế miễn phí.

“Khóa học không chỉ cho tôi kỹ năng mà còn tiếp thêm niềm tin. Tôi được gặp những người cùng cảnh ngộ, được động viên để dám thay đổi. Nghề pha chế hợp với tính cẩn thận của tôi, nhờ đó tôi đã mở quán cà-phê tại nhà để có thu nhập ổn định”, chị Thùy chia sẻ.

Chị Lưu Thị Nhung (xã Yên Lãng, Hà Nội) là mẹ đơn thân, từng chật vật với đồng lương công nhân ít ỏi tại khu công nghiệp Quang Minh. Thu nhập eo hẹp khiến chị từng mơ ước học nghề massage trị liệu, nhưng chi phí quá cao.

Một tháng sau khi làm thủ tục hưởng Bảo hiểm thất nghiệp, chị được thông báo về chính sách hỗ trợ học nghề miễn phí. Nắm bắt cơ hội, chị đăng ký học và sau đó vay vốn mở cơ sở spa ngay tại quê nhà.

Giờ đây, doanh nghiệp hoạt động ổn định, mang lại thu nhập đủ để nuôi con ăn học, Bảo hiểm thất nghiệp đã giúp tôi trong thời điểm khó khăn nhất. Mong rằng sẽ có thêm nhiều chính sách như vậy để người lao động có cơ hội học nghề phù hợp và tự chủ cuộc sống.

Chị Lưu Thị Nhung, xã Yên Lãng, Hà Nội

“Giờ đây, doanh nghiệp hoạt động ổn định, mang lại thu nhập đủ để nuôi con ăn học, Bảo hiểm thất nghiệp đã giúp tôi trong thời điểm khó khăn nhất. Mong rằng sẽ có thêm nhiều chính sách như vậy để người lao động có cơ hội học nghề phù hợp và tự chủ cuộc sống”, chị Nhung chia sẻ.

Thứ trưởng Nội vụ Nguyễn Mạnh Khương khẳng định, Luật Việc làm năm 2025 kế thừa những điểm phù hợp của Luật 2013, đồng thời bổ sung nhiều quy định mới để bảo hiểm thất nghiệp trở thành chính sách chủ động, gắn với nhu cầu thực tế của thị trường lao động.

Luật nhấn mạnh năm vai trò nổi bật: Thứ nhất, bảo hiểm thất nghiệp hỗ trợ doanh nghiệp đào tạo, bồi dưỡng để duy trì việc làm cho người lao động. Các điều kiện hỗ trợ được nới lỏng, giúp doanh nghiệp dễ tiếp cận hơn, qua đó hạn chế thất nghiệp ngay từ gốc.

Thứ hai, bảo hiểm thất nghiệp điều tiết cung-cầu lao động thông qua tư vấn, giới thiệu việc làm. Các trung tâm dịch vụ việc làm đóng vai trò cầu nối, thúc đẩy tái hòa nhập thị trường nhanh hơn.

Thứ ba, bảo hiểm thất nghiệp tạo điều kiện cho người lao động học nghề, nâng cao kỹ năng. Đây là bước quan trọng để tăng tỷ lệ lao động qua đào tạo, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Luật 2025 còn mở rộng hỗ trợ, bao gồm cả tiền ăn trong thời gian học, nhằm giảm bớt gánh nặng chi phí.

Thứ tư, bảo hiểm thất nghiệp thay thế, bù đắp một phần thu nhập khi lao động mất việc, giúp họ vượt qua giai đoạn khó khăn và ổn định tâm lý.

Thứ năm, chính sách góp phần giảm gánh nặng ngân sách nhà nước trong xử lý thất nghiệp, tạo điều kiện để dành nguồn lực cho các mục tiêu phát triển khác.

Số người hưởng hỗ trợ học nghề hiện vẫn rất thấp, chỉ gần 3% so với tổng số người nhận trợ cấp thất nghiệp. Nguyên nhân đến từ cả ba phía: cơ sở đào tạo chưa đáp ứng nhu cầu xã hội, chi phí cao, thiếu ngành nghề phù hợp; người lao động chủ yếu quan tâm đến trợ cấp, cần thu nhập ngay nên chọn việc phổ thông; doanh nghiệp thiếu lao động giản đơn, nên dù có đào tạo, người lao động vẫn chỉ được bố trí công việc ngắn hạn, khó gắn bó với nghề đã học.

Giám đốc Trung tâm Quốc gia về Dịch vụ việc làm Ngô Xuân Liễu

Giám đốc Trung tâm Quốc gia về Dịch vụ việc làm Ngô Xuân Liễu chỉ rõ: Số người hưởng hỗ trợ học nghề hiện vẫn rất thấp, chỉ gần 3% so với tổng số người nhận trợ cấp thất nghiệp. Nguyên nhân đến từ cả ba phía: cơ sở đào tạo chưa đáp ứng nhu cầu xã hội, chi phí cao, thiếu ngành nghề phù hợp; người lao động chủ yếu quan tâm đến trợ cấp, cần thu nhập ngay nên chọn việc phổ thông; doanh nghiệp thiếu lao động giản đơn, nên dù có đào tạo, người lao động vẫn chỉ được bố trí công việc ngắn hạn, khó gắn bó với nghề đã học.

Khó khăn còn đến từ việc phối hợp giữa cơ quan bảo hiểm, trung tâm dịch vụ việc làm và cơ sở đào tạo nghề chưa linh hoạt; vướng mắc trong thanh toán học phí khiến tiến độ mở lớp bị kéo dài. Những yếu tố này làm giảm hiệu quả chính sách, tạo tâm lý chán nản cho người lao động.

Hiện Trung tâm Quốc gia về Dịch vụ việc làm đang phối hợp với Cục Việc làm và các đơn vị liên quan xây dựng nghị định hướng dẫn Luật Việc làm 2025, nhằm khắc phục bất cập, thiết kế chính sách học nghề sát thực tiễn, khuyến khích người lao động chủ động tham gia.

Các phiên giao dịch việc làm, lớp bồi dưỡng kỹ năng và hoạt động truyền thông tiếp tục được đẩy mạnh để nâng cao nhận thức xã hội về giá trị lâu dài của bảo hiểm thất nghiệp.