Qua thảo luận của các đại biểu Quốc hội, có thể thấy một số nội dung tại dự thảo luật cũng như những đề xuất của các đại biểu khi được xem xét thông qua sẽ tạo ra những tác động đối với các đô thị, nhất là với đô thị lớn như Hà Nội. Một hành lang pháp lý hiệu quả sẽ tạo nên chuyển động thực chất trong quản lý đô thị.
Cải tạo chung cư cũ là lĩnh vực khó, đã được chính quyền thành phố triển khai trong nhiều năm qua, nhưng chưa có kết quả khả quan. Thực tế cho thấy, đô thị càng phát triển thì những thách thức đối với tái thiết, chỉnh trang đô thị cũng ngày càng lớn. Hiện nay, thành phố Hà Nội có khoảng 2.000 chung cư cũ và theo thời gian, các chung cư ngày càng xuống cấp, không an toàn.
Trong quá trình thảo luận tại tổ về Luật Xây dựng sửa đổi, đại biểu QH Nguyễn Phi Thường (Hà Nội) kiến nghị bổ sung thẩm quyền cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố trong điều chỉnh quy hoạch, tăng chỉ tiêu quy hoạch kiến trúc về tầng cao, về dân số tại các khu vực có dự án cải tạo chung cư cũ; đồng thời, quyết định về cơ chế, chính sách giải phóng mặt bằng theo hướng Nhà nước thu hồi đất, thay vì để nhà đầu tư tự thỏa thuận với người dân như hiện nay.
Với Thành phố Hà Nội, mặc dù đã có những ưu thế nhất định bởi có Luật Thủ đô sửa đổi với những chính sách đặc thù, nhưng vẫn gặp phải những vướng mắc trong thực thi khi còn có những vấn đề chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn, từ phía các quy định, pháp luật liên quan, trong đó có Luật Xây dựng.
Mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng là một trong những đề xuất đáng chú ý tại lần sửa đổi này của Luật Xây dựng. Theo Thứ trưởng Xây dựng Bùi Xuân Dũng, trước đây có một số công trình, sau khi cơ quan chuyên môn nhà nước thẩm định, vẫn phải tiếp tục thực hiện thủ tục cấp phép một lần nữa. Nay theo dự thảo, sẽ miễn giấy phép xây dựng đối với những công trình, dự án đã được cơ quan chuyên môn nhà nước thẩm định về an toàn công trình, an toàn phòng cháy, chữa cháy, bảo đảm tiêu chuẩn - quy chuẩn kỹ thuật…
Về vấn đề này, với thực tế quản lý trật tự xây dựng tại Hà Nội, đại biểu Nguyễn Phi Thường cho rằng, tinh thần mở rộng đối tượng được miễn phép và đơn giản hóa thủ tục là hợp lý, tuy nhiên chưa thật sự giải quyết được tận gốc vấn đề. Thực tế là việc miễn phép xây dựng có thể dẫn tới những khó khăn cho chủ đầu tư trong quá trình kiểm soát trật tự xây dựng và cấp chứng nhận công trình sau này.
Hiện nay, tại Hà Nội, do còn thiếu quy định về thẩm quyền và căn cứ để kiểm soát quá trình thi công đối với công trình miễn giấy phép xây dựng, dẫn đến một số trường hợp chủ đầu tư tự ý điều chỉnh quy mô, công năng, làm thay đổi cảnh quan và hạ tầng đô thị.
Bên cạnh những vấn đề cũ, trước những yêu cầu mới, xu thế phát triển, không ít vấn đề mang tính chất cấp bách đang được đặt ra đối với việc xây dựng hành lang pháp lý. Liên quan đến vấn đề giải quyết tình trạng ô nhiễm, nhất là ô nhiễm không khí ở Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, thì việc “xanh hóa” phương tiện giao thông, chuyển đổi sang phương tiện sử dụng điện, năng lượng xanh là giải pháp quan trọng. Việc sửa Luật Xây dựng lần này cũng chính là cơ hội để đưa yêu cầu về xây dựng hạ tầng trạm sạc trở thành một trong các điều kiện để phê duyệt chủ trương đầu tư dự án khu đô thị, khu dân cư.
Tại Hà Nội, nhu cầu về hạ tầng trạm sạc ngày càng lớn, hiện thành phố đang trong lộ trình thực hiện mục tiêu chuyển đổi 100% số xe buýt sang sử dụng năng lượng xanh. Khắc phục tình trạng ngập úng cũng là vấn đề được thành phố bàn tính. Hiện tại Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn mới chỉ quy định chỉ tiêu chung về cây xanh, mặt nước và chưa có quy hoạch về hồ chứa nước mưa trong đô thị.
Việc xác định quỹ đất để xây dựng các hồ điều hòa chưa thật sự được coi trọng và trở thành bắt buộc đối với các đồ án khu chức năng, khu đô thị, nhà ở. Bổ sung vào Luật Xây dựng và Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn nội dung này là rất quan trọng, nhất là với những thành phố như Hà Nội...
