Thành phố nghĩa tình trong hành trình giảm nghèo bền vững

Với quyết tâm cao và cách làm năng động, sáng tạo, đến nay Thành phố Hồ Chí Minh là địa phương không còn hộ nghèo theo chuẩn quốc gia.

Khơi dậy niềm tin, ý chí vươn lên

Giữa trưa nắng oi ả, chúng tôi len lỏi qua những con hẻm nhỏ, tìm đến nhà cô Trần Thị Hạnh, Chi hội trưởng Chi hội Phụ nữ Khu phố 1, Phường 15, quận Gò Vấp. Gương mặt còn lấm tấm mồ hôi, cô Hạnh hồ hởi đón khách và cho biết: “Tôi tranh thủ giờ trưa đi vận động bà con về việc sắp xếp, sáp nhập các đơn vị hành chính. Ai cũng bận đi làm, giờ trưa, giờ tối mới gặp được”.

Ngoài 60 tuổi, hơn 20 năm gắn bó với công tác xã hội, ít ai biết gia đình cô Hạnh từng là hộ nghèo suốt một thời gian dài. Trước năm 2003, bốn người trong gia đình cô sống ở căn nhà tạm, không giường chiếu, thiếu trước hụt sau.

Tai họa ập đến vào năm 2004 khi người con gái lớn của cô bị đột quỵ trong lúc làm việc tại tỉnh Lào Cai. Sáu tháng nằm viện, chị chưa kịp hồi phục thì anh chồng qua đời, để lại mẹ con nương tựa bà ngoại. Cô Hạnh kể lại: “Tôi đưa hai mẹ con về chăm sóc, ngày nào cũng chạy vạy kiếm tiền, vừa lo thuốc men cho con gái, lo sữa cho cháu, vừa nuôi con trai đang tuổi đi học”.

Giai đoạn ấy, gia đình cô sống bằng đủ thứ nghề: may gia công, thêu tay, nấu cơm thuê, giữ trẻ theo giờ, chở hàng, giặt đồ thuê, bán tạp hóa... Vất vả là thế, nhưng cô Hạnh luôn lạc quan, cố gắng. “Làm công tác xã hội thì phải lan tỏa năng lượng tích cực. Nếu mình gục ngã thì ai còn tin mà vươn lên?”, cô tâm sự.

Năm 2015, gia đình cô Hạnh được xét hỗ trợ xây nhà tình thương. Với 40 triệu đồng hỗ trợ từ Nhà nước, 40 triệu đồng từ đóng góp của bà con khu phố, 50 triệu đồng vay từ chương trình giảm nghèo, cùng khoản mượn từ người thân, cô Hạnh xây được căn nhà mơ ước.

Có chỗ ở ổn định, cô tự nguyện xin ra khỏi danh sách hộ nghèo, quyết tâm vươn lên bằng sức lực của mình.

Giờ đây, cuộc sống gia đình cô đã ổn định. Chồng cô là tổ trưởng tổ bảo vệ dân phố, hai con có công việc ổn định, cháu ngoại đã nhập ngũ đầu năm 2024.

Với cô Hạnh, thoát nghèo không chỉ là cải thiện đời sống vật chất, mà là hành trình khơi dậy ý chí, nghị lực vượt khó vươn lên và luôn giữ vững niềm tin vào chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. “Tôi vẫn nói với mọi người, mình phải là tấm gương thì đi tuyên truyền người khác mới tin và làm theo”, cô Hạnh chia sẻ.

Cô Hạnh là một trong nhiều điển hình vươn lên thoát nghèo của quận Gò Vấp. Theo thống kê, giai đoạn 2021-2025, quận Gò Vấp còn 1.367 hộ nghèo (chiếm 0,71% tổng số hộ) và 349 hộ cận nghèo (0,18%).

Đến tháng 4/2025, quận chính thức được công nhận không còn hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều của thành phố.

Đổi mới chính sách, lan tỏa nghĩa tình

Chương trình xóa đói, giảm nghèo của Thành phố Hồ Chí Minh (nay là Chương trình giảm nghèo bền vững) triển khai từ năm 1992 với mô hình thí điểm vận động tương trợ hộ nghèo vượt khó ở ấp Cây Sộp, xã Tân An Hội, huyện Củ Chi.

Sau hơn 30 năm thực hiện, Thành phố trở thành điểm sáng trong phong trào giảm nghèo của cả nước với mức chuẩn nghèo của thành phố cao gấp 3 lần mức chuẩn nghèo quốc gia. “Khởi xướng phong trào nhà tình nghĩa, xóa đói giảm nghèo và bền bỉ thực hiện” đã trở thành một trong 50 sự kiện, hoạt động tiêu biểu của Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 30/4/1975-30/4/2025.

Theo Ban Chỉ đạo Chương trình giảm nghèo bền vững thành phố, hiện chương trình đã trải qua 7 giai đoạn và 10 lần điều chỉnh chuẩn nghèo, luôn bảo đảm cao hơn từ 1 đến 2 lần so với chuẩn nghèo quốc gia.

Chuẩn hộ nghèo giai đoạn 2021-2025 xác định theo phương pháp tiếp cận đa chiều: hộ có thu nhập dưới 46 triệu đồng/người/năm và thiếu hụt từ 3 chỉ số dịch vụ xã hội cơ bản trở lên.

Năm 2025, thành phố dự kiến phân bổ hơn 13.172 tỷ đồng để thực hiện chương trình, tập trung vào các nhóm chính sách lớn như: hỗ trợ phát triển sinh kế, tín dụng ưu đãi, đào tạo nghề và giải quyết việc làm, bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, giáo dục, cải thiện dinh dưỡng và hỗ trợ nhà ở.

Hơn 30 năm qua, Thành phố Hồ Chí Minh đã hình thành hệ sinh thái chính sách an sinh bền vững, gắn kết nhiều lực lượng xã hội, tạo động lực vươn lên từ bên trong mỗi gia đình nghèo. Tinh thần “không để ai bị bỏ lại phía sau” đã thấm sâu trong cộng đồng dân cư.

Giảm nghèo không đơn thuần là trợ cấp, mà là nâng đỡ con người vượt lên chính mình. Những tấm gương như cô Trần Thị Hạnh là minh chứng sinh động cho hiệu quả của một chương trình lớn - nơi chính sách gặp gỡ niềm tin, và niềm tin hóa thành hành động cụ thể vì một thành phố nhân văn, nghĩa tình và không ngừng phát triển.