Tác động của các hiệp định thương mại tự do đối với ngành năng lượng Việt Nam

Ngày 16/12, tại Hà Nội, Viện Chiến lược Thương hiệu và Cạnh tranh đã tổ chức hội thảo "Hợp tác kinh tế quốc tế về năng lượng và thương mại tự do" nhằm tạo diễn đàn trao đổi chuyên sâu giữa cơ quan quản lý, chuyên gia, doanh nghiệp và các tổ chức nghiên cứu về vấn đề này.

Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam nhấn mạnh, mặc dù các FTA đã mở ra nhiều cơ hội tiếp cận thị trường, công nghệ và nguồn vốn…

Doanh nghiệp trong nước vẫn gặp khó khăn trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật, tận dụng ưu đãi thuế quan và tham gia sâu vào chuỗi cung ứng khu vực.

Theo ông Nguyễn Anh Tuấn, cần phải thu hẹp khoảng cách giữa cam kết chính sách và năng lực thực thi trên thực tế. Sự lệch pha giữa tiến độ hoàn thiện khung chính sách, khả năng triển khai tại địa phương và năng lực thích ứng của doanh nghiệp được xác định là một trong những thách thức lớn đối với quá trình chuyển dịch năng lượng bền vững.

“Chúng ta đang sống trong một kỷ nguyên mà "xanh" chính là "tấm hộ chiếu" mới của thương mại quốc tế. Việt Nam, với độ mở nền kinh tế rất cao và là thành viên của nhiều Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới (như CPTPP, EVFTA), đang cảm nhận sâu sắc sự thay đổi này.

Những hàng rào thuế quan truyền thống đang dần được dỡ bỏ, nhưng thay vào đó là những "hàng rào kỹ thuật xanh" ngày càng kiên cố. Do đó, chuyển dịch năng lượng tại Việt Nam không chỉ là câu chuyện bảo vệ môi trường, mà là câu chuyện sống còn của năng lực cạnh tranh quốc gia”, ông Nguyễn Anh Tuấn khẳng định.

Đồng quan điểm, TS. Nguyễn Thành Sơn, Khoa Quản lý công nghiệp và Năng lượng, đại học Điện lực Hà Nội cho rằng, việc hợp tác quốc tế về năng lượng trong khuôn khổ thương mại tự do nhằm tiến tới mô hình tích hợp năng lượng khu vực tiến tới tự do hóa thương mại điện năng xuyên biên giới một cách bền vững, có hiệu quả đang được thúc đẩy bởi ba động lực chính: giá trị kinh tế, an ninh cung cấp, và ứng phó với biến đổi khí hậu.

“Trao đổi điện năng không chỉ là giải pháp tình thế để đảm bảo an ninh năng lượng trong ngắn hạn mà còn là chiến lược tất yếu để Việt Nam hội nhập kinh tế khu vực, tích hợp thành công năng lượng tái tạo và đạt được mục tiêu phát triển bền vững, giảm phát thải carbon trong dài hạn. Tuy nhiên, việc trao đổi điện năng đòi hỏi kỹ thuật phức tạp. Vì vậy, trước hết các tiêu chuẩn/quy chuẩn kỹ thuật cần phải được chuẩn hóa và đồng bộ giữa hai quốc gia”, TS. Nguyễn Thành Sơn nhấn mạnh.

Các ý kiến tại hội thảo đã tập trung làm rõ những thách thức trong quá trình thực thi chính sách, vai trò của hợp tác công tư, điều kiện thu hút dòng vốn xanh dài hạn, cũng như năng lực tham gia chuỗi cung ứng khu vực của doanh nghiệp Việt Nam.

Thông qua các trao đổi đa chiều, hội thảo đã góp phần làm rõ những cơ hội và thách thức mang tính chiến lược đối với ngành năng lượng Việt Nam trong bối cảnh hội nhập sâu rộng. Đồng thời, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường phối hợp giữa chính sách, thị trường và khoa học công nghệ nhằm nâng cao hiệu quả thực thi các cam kết quốc tế, thúc đẩy chuyển dịch năng lượng bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Bên cạnh giá trị chuyên môn, hội thảo còn đóng vai trò là cầu nối giữa cộng đồng doanh nghiệp với các cơ quan quản lý và chuyên gia, góp phần thúc đẩy minh bạch thông tin, chia sẻ kinh nghiệm và mở rộng hợp tác quốc tế.