Rà soát chặt chẽ, chống lợi dụng chính sách phục hồi phá sản

Sáng 23/10, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án Luật Phá sản (sửa đổi).

Các ý kiến đại biểu Quốc hội nhất trí sự cần thiết phải sửa đổi Luật Phá sản nhằm khắc phục những bất cập hiện hành, khơi thông nguồn lực, đẩy mạnh khả năng phục hồi hoạt động kinh doanh, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên, phù hợp với thông lệ quốc tế và điều kiện của Việt Nam.

Quy định rõ thủ tục phục hồi, bảo đảm tính khả thi, hiệu quả

Một điểm mới đáng chú ý của dự thảo Luật Phá sản (sửa đổi) là mở rộng phạm vi điều chỉnh theo hướng quy định thủ tục phục hồi doanh nghiệp như một thủ tục độc lập, được tiến hành trước khi thực hiện thủ tục phá sản.

Theo đại biểu Nguyễn Văn Quân (Đoàn Cần Thơ), đây là thay đổi quan trọng so với luật hiện hành nhằm tạo cơ hội cho doanh nghiệp, hợp tác xã đang khó khăn về tài chính có thể tái cơ cấu, duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh trước khi phải chấm dứt hoạt động sản xuất kinh doanh. Qua đó cho thấy, dự thảo Luật hướng mục tiêu ưu tiên giúp doanh nghiệp có cơ hội tái cấu trúc phục hồi sản xuất.

Liên quan đến Điều 20 về tạm ứng chi phí phục hồi phá sản, đại biểu Nguyễn Văn Quân cũng đề nghị cần đánh giá tác động của việc dùng ngân sách Nhà nước để chi trả chi phí phá sản, nhằm đảm bảo tính khả thi, đồng thời "tránh lạm dụng chính sách gây thất thoát, lãng phí.

Cùng với đó, phải xác định cụ thể nguồn kinh phí và xây dựng trình tự, thủ tục phù hợp với quy định của Luật Ngân sách nhà nước. Điều này nhằm bảo đảm chính sách hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi có thể thực hiện được, mang lại hiệu quả thực tế.

Đồng quan điểm, đại biểu Lê Minh Nam (Đoàn Cần Thơ) cho rằng, thủ tục phục hồi là chính sách thể hiện tính nhân văn và linh hoạt của Luật Phá sản nhằm bảo đảm hài hòa lợi ích giữa doanh nghiệp, chủ nợ, người lao động và nền kinh tế.

Nhấn mạnh quy định thủ tục phục hồi là rất là cần thiết, song đại biểu cho rằng phải quy định tại Luật rõ ràng để tổ chức thực hiện trong thời gian tới.

Nêu thực tiễn ở Việt Nam, tính khả thi của thủ tục phục hồi còn hạn chế, đại biểu Lê Minh Nam cho rằng, để triển khai thủ tục phục hồi hiệu quả đòi hỏi phải có những quy định thật đầy đủ, chặt chẽ.

“Cần xem xét, lượng hóa cụ thể các tiêu chí, căn cứ, cơ sở để xác định doanh nghiệp hợp tác xã đủ điều kiện phục hồi và trách nhiệm của các chủ thể tham gia phục hồi. Có quy định rõ thì mới có thể lựa chọn được đối tượng áp dụng khả thi và hiệu quả", đại biểu nêu vấn đề.

Cùng với đó, cần có quy định về việc xây dựng một hệ thống cảnh báo tài chính sớm để phát hiện doanh nghiệp có nguy cơ, từ đó khuyến khích họ chủ động nộp đơn xin phục hồi trước khi tình trạng trở nên quá nặng.

Ở khía cạnh khác, đại biểu Nguyễn Lâm Thành (Đoàn Thái Nguyên) cho rằng, vấn đề xem xét doanh nghiệp đó có khả năng phục hồi hay không phải theo các tiêu chí, chứ không phải doanh nghiệp có nguy cơ phá sản thì áp dụng phục hồi. Hơn nữa, việc xem xét doanh nghiệp nguy cơ phá sản có khả năng phục hồi hay không phải được hội nghị của các chủ nợ quyết định.

Đại biểu Nguyễn Công Long (Đoàn Đồng Nai) nêu thực tế không ít doanh nghiệp đã lợi dụng việc phá sản để không thực hiện hoặc trì hoãn việc trả nợ. Dẫn chứng tại Điều 27 của dự thảo Luật thể hiện khi xin phương án phục hồi thì việc thi hành nghĩa vụ phải dừng lại, đại biểu đề nghị cần cân nhắc kỹ quy định thủ tục phục hồi để tránh việc lạm dụng trong khi triển khai.

Tăng cường cơ chế giám sát, chống lạm dụng chính sách phục hồi phá sản

Phát biểu tại tổ 11, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá, dự luật đã có những điểm mạnh, mang tính đột phá, khắc phục được hạn chế của luật cũ.

Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo và Ủy ban Kinh tế và Tài chính tiếp tục rà soát những vấn đề tiềm ẩn có thể xảy ra.

Một là, rủi ro lạm dụng thủ tục phục hồi. Chủ tịch Quốc hội lưu ý, việc ưu tiên phục hồi độc lập có thể bị lợi dụng để kéo dài thời gian, tránh phá sản thực sự, dẫn đến thất thoát tài sản hoặc ảnh hưởng đến quyền lợi của chủ nợ. Đây là vấn đề phải quan tâm.

Hai là, tác động đến ngân sách Nhà nước. Chủ tịch Quốc hội cho rằng, việc quy định tạm ứng chi từ ngân sách có thể gây lãng phí, không kiểm soát được nguồn chặt chẽ. Vì vậy, cần đánh giá tác động tài chính, quy định nguồn kinh phí cụ thể theo Luật Ngân sách Nhà nước đã được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ Chín.

Ba là, thẩm quyền xử lý tranh chấp. Chủ tịch Quốc hội chỉ ra, việc giao cho Tòa án giải quyết toàn bộ tranh chấp liên quan là tích cực nhưng có thể dẫn đến chồng chéo với các luật khác như Bộ luật Dân sự, Luật Trọng tài..., vì vậy, phải tiếp tục rà soát để tránh mâu thuẫn.

Bốn là, thiếu quy định chi tiết về bán tài sản. Dự thảo Luật mới chỉ quy định nguyên tắc và giao cho Chính phủ, điều này có thể gây chậm trễ trong triển khai xử lý tài sản.

Năm là, việc mở rộng phạm vi áp dụng cho doanh nghiệp nước ngoài là tốt, nhưng cần hướng dẫn cụ thể để tránh phức tạp hóa các thủ tục, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến luật pháp quốc tế.

Từ phân tích nêu trên, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị, dự thảo Luật cần tăng cường cơ chế giám sát, chống lạm dụng. Theo đó, nên bổ sung quy định thời gian tối đa cho thủ tục phục hồi (thí dụ không quá 6 tháng hoặc 12 tháng), kèm theo cơ chế giám sát độc lập từ cơ quan nhà nước hoặc hội đồng chủ nợ; đồng thời có thể học tập kinh nghiệm các nước về vấn đề này.

Cùng với đó, tập trung hoàn thiện quy định về tài chính, ngân sách; tăng cường đào tạo, chuyên nghiệp hóa quản tài viên; tích hợp công nghệ sâu hơn…