Theo quy định, từ ngày 1/1/2026 tới đây, trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35 m sẽ không được ngồi cùng hàng ghế với lái xe và phải sử dụng thiết bị an toàn phù hợp.
Đây là một trong những điểm mới, tiến bộ, quan tâm đến đối tượng tham gia giao thông là trẻ em, góp phần giảm thiểu rủi ro chấn thương và tai nạn giao thông đối với thế hệ tương lai của đất nước.
Quy định số 129 về thiết bị an toàn cho trẻ em của Hội đồng Kinh tế châu Âu của LHQ định nghĩa, thiết bị an toàn cho trẻ em trên xe ô-tô là nôi, ghế, đệm nâng nhằm hạn chế khả năng cơ thể trẻ bị dịch chuyển trong trường hợp phương tiện tham gia giao thông va chạm hoặc giảm tốc độ đột ngột. Đại tá Nguyễn Quang Nhật, Trưởng phòng hướng dẫn tuyên truyền, điều tra, giải quyết tai nạn giao thông (Cục Cảnh sát giao thông - Bộ Công an) cho biết, tại Điều 10, khoản 3, Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ quy định, kể từ ngày 1/1/2026, khi chở trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35 m trên xe ô-tô, không được cho trẻ em ngồi cùng hàng ghế với người lái xe, trừ loại xe chỉ có một hàng ghế; người lái xe phải sử dụng, hướng dẫn sử dụng thiết bị an toàn phù hợp cho trẻ em.
PGS, TS Phạm Việt Cường, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu chính sách và Phòng chống chấn thương (Trường đại học Y tế công cộng) bình luận, liên quan tới chiều cao và cân nặng, một số quốc gia quy định “hoặc”, một số quốc gia quy định “và”. Hiện nay, có 115 nước trên thế giới quy định cấm trẻ em ngồi ghế trước; trong đó, 70 nước cấm hoàn toàn, 45 nước cấm nhưng cho phép trẻ ngồi ghế trước nếu có thiết bị an toàn. Đặc biệt, gần 100 quốc gia thể chế hóa quy định bắt buộc sử dụng thiết bị an toàn trẻ em trên xe ô-tô cá nhân. Trong khu vực ASEAN, Singapore bắt buộc sử dụng thiết bị an toàn với trẻ em cao dưới 135 cm, Malaysia bắt buộc sử dụng thiết bị an toàn với trẻ em dưới 136 cm và dưới 12 tuổi, quy định của Philippines dưới 150 cm hoặc dưới 12 tuổi.
Trong Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ, Việt Nam đã áp dụng quy định “và” (khi chở trẻ em dưới 10 tuổi và chiều cao dưới 1,35 m trên xe ô-tô). Quy định “và” dễ thực hiện và phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam hơn, khắc phục tình trạng trẻ em 10 tuổi đã cao 1,4 m, như vậy không cần sử dụng thiết bị an toàn nữa. Điều này giúp giảm các quan ngại về việc trẻ em quá lớn, không ngồi vừa thiết bị an toàn.
Nhiều chuyên gia giao thông cho rằng, về mặt kỹ thuật, chiều cao của trẻ có ý nghĩa quan trọng nhất, trong khi độ tuổi lại dễ tuyên truyền, dễ nhớ, dễ hiểu và dễ thực thi nhất. Phụ huynh cơ bản sẽ biết chính xác trẻ em bao nhiêu tuổi, đã đạt ngưỡng 10 tuổi chưa. Chính bởi vậy quy định song hành “chiều cao và độ tuổi” là hợp lý và khả thi. Tiêu chuẩn Việt Nam đưa ra hiện nay (dưới 10 tuổi và dưới 1,35 m) được đánh giá là mức trung bình tiên tiến thế giới đang áp dụng, phù hợp và có tính thực tiễn cao.
Trước đây, ở nước ta, do chưa áp dụng quy định bắt buộc về thiết bị và vị trí an toàn của trẻ em trên xe ô-tô, nên khi lưu thông trên đường, trẻ em ngồi ghế trước hoặc đứng trong xe, vươn tay ra cửa sổ, thò đầu qua cửa sổ trời… vẫn là hình ảnh khá phổ biến. Kết quả nghiên cứu, quan sát vừa qua đối với hơn 1.100 xe ô-tô cá nhân và 1.457 trẻ em dưới 10 tuổi tại Hà Nội, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh cho thấy, có hơn 42% phụ huynh cho con ngồi ở ghế phụ trước trong xe ô-tô, trong đó 19,2% trẻ em được người lớn ôm, bế ở ghế phụ. Tỷ lệ sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ bình quân chỉ đạt 1,3%, ở Hà Nội (cao nhất) cũng chỉ đạt 2,6%. Khi quy định sử dụng thiết bị an toàn chuẩn bị được áp dụng, nhiều người dân đã chủ động trang bị, mua sắm cho con em mình.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến nghị, khi tham gia giao thông bằng ô-tô, ghế sau là vị trí an toàn nhất. Theo nghiên cứu, trẻ em ngồi ở ghế sau, kể cả trường hợp dùng hoặc không dùng thiết bị an toàn đều giảm nguy cơ bị chấn thương khoảng 14% so với trẻ ngồi ghế trước.
TS Trần Hữu Minh, Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia phân tích, nếu trẻ không sử dụng thiết bị an toàn, trong trường hợp xảy ra va chạm, lực quán tính và tình huống bất ngờ có thể khiến người lớn không thể giữ chặt trẻ, dẫn tới việc trẻ bị văng ra khỏi ghế, va đập và bị chấn thương nghiêm trọng. Việc cần phải có ý thức bảo vệ trẻ khi tham gia giao thông là rất cần thiết, nhằm tránh những chấn thương nặng cho trẻ em.
Theo thống kê của Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia, thị trường ô-tô Việt Nam mỗi năm tăng trưởng khoảng 500 nghìn xe mới, hiện số ô-tô được đăng ký khoảng 6,3 triệu chiếc. Đánh giá sơ bộ, mỗi năm có khoảng 600-700 vụ tai nạn giao thông liên quan tới ô-tô có trẻ em. Nguyên nhân dẫn đến tai nạn giao thông được xác định do thiếu hoặc thực thi chưa đầy đủ các quy định về an toàn khi tham gia giao thông.
Ông Lê Kim Thành, Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia nhận định: Tai nạn giao thông và đuối nước là hai nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho trẻ em ở Việt Nam. Trong bối cảnh số lượng ô-tô của Việt Nam đang tăng nhanh, quy định trong Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ đối với trẻ em càng có ý nghĩa tích cực. “Có thể khẳng định, đây là một bước tiến lớn trong việc bảo vệ trẻ em khi tham gia giao thông tại Việt Nam”, ông Thành nhìn nhận.
