Hà Nội có rất nhiều món ăn đặc sản, gắn với từng thời điểm và chọn món ăn theo mùa là lời khuyên bổ ích đối với các du khách khi đặt chân đến Thủ đô. Thí dụ, phở là món ăn đặc trưng của đất Hà thành, nhưng bát phở nóng hổi bốc hơi nghi ngút không hẳn đã phù hợp trong những ngày hè khi nhiệt độ ngoài trời lên tới 36-37OC. Cái tinh tế của người Hà Nội nằm ở chỗ, khi hè sang, người ta thường ăn những món ăn truyền thống có tính thanh, mát.
Nổi bật nhất trong đó là món bún ốc nguội. Một món ăn tưởng chừng đơn giản, nhưng lại rất khó làm. Con ốc được xử lý kỹ càng qua nhiều công đoạn, nhất là ngâm giấm bỗng để tẩy đi mùi tanh. Nhưng quan trọng nhất là bát nước dùng. Nước dùng được pha chế khéo léo bằng chính nước luộc ốc kết hợp với vị chua thanh thanh của giấm bỗng nếp cái hoa vàng và vị cay của ớt chưng. Những quán bán bún ốc nguội bài trí món ăn không cầu kỳ, chỉ bày ra bát nước dùng có ốc mít được nhể, đĩa rau thơm và đĩa bún hến trắng tinh, song hầu như ai cũng có cảm giác cái nóng mùa hè như bị “đánh bay” ngay từ cái nhìn đầu tiên. Hà Nội ngày càng có nhiều quán ăn, nhà hàng phục vụ bún ốc nguội. Được khách du lịch tìm đến nhiều nhất là bún ốc Bà Ngoại ở phường Quảng An (quận Tây Hồ) hay quán bún ốc lâu năm gần Ô Quan Chưởng (quận Hoàn Kiếm)…
Phở Hà Nội là món ăn đặc trưng mà du khách đều muốn thưởng thức khi đến Hà Nội. Vào hè, bát phở nóng không còn là ưu tiên của du khách mà đã có một biến tấu là phở cuốn rất thích hợp thưởng thức trong những ngày oi bức. Bánh phở thay vì được thái thành sợi thì người đầu bếp để nguyên miếng to cỡ bàn tay. Người ta xào thịt bò, kết hợp rau thơm như xà lách hay rau diếp, húng, rau mùi… rồi cuốn lại trong bánh phở. Phở cuốn phải ăn kèm nước chấm có vị ngọt nhẹ, chua chua, cay cay. Trong bát nước chấm không thể thiếu những miếng đu đủ, cà rốt giòn tan. Vị béo của thịt bò xào được trung hòa bớt đi bởi rau thơm và nước chấm đủ bốn vị chua, cay, mặn, ngọt. Phở cuốn được sáng tạo bởi người dân khu vực phố Ngũ Xã (quận Ba Đình) và hiện giờ đã phát triển rộng rãi ở các quán ăn, nhà hàng khắp thành phố. Mặc dù vậy, khu vực phố Ngũ Xã vẫn là nơi tập trung các quán phở cuốn được nhiều người ưa thích nhất.
Cái “thanh” trong các món ăn mùa hè của người Hà Nội bao hàm cả sự thanh cảnh, thanh đạm. Nghĩa là các món ăn không nhiều chất béo, ít đạm, thậm chí gần như là món chay. Một trong những món nổi bật như thế là món cháo đậu cà. Giống như tên gọi, thành phần chính của món ăn là cháo đậu xanh hoặc đậu đen và đậu phụ rán, cà pháo muối. Tuy đơn giản thế, nhưng muốn chế biến thành món ăn hấp dẫn để chinh phục khách hàng thì lại phải chế biến cầu kỳ trong từng món, từ đậu phụ rim hành cho đến miếng cà muối. Cà muối dân dã “đưa cơm” và là món hầu như bà nội trợ nào ở Hà Nội cũng có thể làm. Nhưng những quả cà ở các quán cháo đậu cà thường giòn tan, “chuẩn vị” hài hòa với những món ăn khác. Cháo đậu cà thường bán ở những quán nhỏ, ngõ nhỏ, phù hợp với các vị khách du lịch thích tò mò khám phá.
Ngoài những món ăn trên, còn có thể kể đến bún đậu mắm tôm, bánh đúc nộm… đóng vai trò “món chính” cho bữa ăn. Đó là những gợi ý cho khách du lịch khi khám phá Hà Nội trong mùa hè nóng nực ■