Theo thống kê, mỗi ngày, Việt Nam thải ra khoảng 65.000-70.000 tấn rác sinh hoạt, trong đó Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội chiếm phần lớn.
Trong số này, hơn 60% lượng rác này vẫn được xử lý bằng chôn lấp gây hệ lụy về mặt bằng, ô nhiễm và phát thải khí me-tan (loại khí gây hiệu ứng nhà kính mạnh gấp hàng chục lần CO2).
Trong khi, tỷ lệ tái chế và đốt phát điện còn rất nhỏ, phân loại rác tại nguồn vẫn chưa đi vào nền nếp. Nhiều dự án xử lý rác quy mô lớn vẫn ì ạch vì thiếu cơ chế, thiếu chính sách đột phá.
Việt Nam đã cam kết tại COP26 và COP28: đến năm 2050, phát thải ròng bằng 0. Mục tiêu đó không chỉ là lời hứa trước cộng đồng quốc tế, mà là cam kết của một dân tộc với tương lai xanh của con cháu mình.
Chia sẻ tại hội thảo, Tiến sĩ Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện kinh tế Tài nguyên và Môi trường Thành phố Hồ Chí Minh nhấn mạnh: Rác là một dạng tài nguyên, chỉ có điều là chúng ta chưa khai thác hết tiềm năng của loại tài nguyên này mà thôi.
Phải xử lý đúng cách để biến rác thành nguồn năng lượng xanh. Hay còn gọi là kinh tế tuần hoàn trong tái chế chất thải.
Thành phố Hồ Chí Minh trung bình thải ra môi trường từ 13.000-14.000 tấn rác thải sinh hoạt mỗi ngày. Lượng rác cũng tăng trung bình 6-8% mỗi năm. Tuy nhiên, 85% rác vẫn được xử lý bằng phương pháp chôn lấp. Đây là một sự lãng phí rất lớn.
Tiến sĩ Phạm Viết Thuận nêu giải pháp: Cần xây dựng "Hệ sinh thái kinh tế tuần hoàn rác thải" - liên kết nhà nước, doanh nghiệp, khoa học và cộng đồng.
Tiếp đó là hoàn thiện chính sách ưu đãi thuế, giá điện, tín dụng xanh cho các dự án đốt rác phát điện. Đồng thời, phát triển chuỗi công nghiệp hỗ trợ từ thu gom, vận chuyển, phân loại, đến tái chế tro xỉ.
Chia sẻ các giải pháp xử lý để biến rác thành năng lượng, ông Sietse Agema, Giám đốc công nghệ Công ty Harvest Waste B.V (Hà Lan) cho biết, năm 2008, tại Amsterdam, đã ra đời thế hệ thứ 4 của công nghệ đốt rác phát điện.
Công nghệ này đã tối đa hóa việc thu hồi tài nguyên, trở thành một phần trong nền kinh tế tuần hoàn, trong đó có những lợi ích về sức khỏe cộng đồng. Hiệu quả về chi phí khi tạo ra nhiều hơn 30% điện năng với cùng lượng rác đầu vào.
Công nghệ này cũng đáp ứng tiêu chuẩn khí thải khắt khe nhất của châu Âu và có độ tin cậy cao. Về lợi ích về môi trường, công nghệ này cũng giúp giảm chi phí xã hội thấp nhất và cải thiện chất lượng không khí và sức khỏe người dân.
Ông mong muốn có cơ hội hợp tác với doanh nghiệp và nhà đầu tư Việt Nam, đào tạo đội ngũ vận hành, bảo trì và kỹ sư Việt Nam. Bên cạnh đó, mở rộng việc làm cho người thu gom rác, nâng cao chất lượng sống cộng đồng, chuyển giao công nghệ, cải thiện hệ thống quản lý rác địa phương,…
