Theo đánh giá của Hiệp hội Dữ liệu quốc gia, nếu hai thập kỷ trước, bản lĩnh của doanh nhân Việt được đo bằng trực giác, kinh nghiệm và quan hệ, thì hôm nay trong kỷ nguyên số - thước đo thành công mới chính là khả năng làm chủ dữ liệu.
Dữ liệu không chỉ là công cụ, mà là năng lượng chiến lược, là nguồn nhiên liệu để doanh nghiệp đi nhanh, đi xa, và đi chính xác hơn trong hành trình hội nhập toàn cầu. Chính từ đây, dữ liệu trở thành “ngôn ngữ” mới định hình tư duy kinh doanh hiện đại.
Khi dữ liệu biết nói
Trong 9 tháng đầu năm 2025, có 231.337 doanh nghiệp gia nhập và tái gia nhập thị trường, tăng 26,41% so với cùng kỳ năm 2024. Riêng quý III/2025, số lượng này đạt 97.347 doanh nghiệp, tăng hơn 54% so với cùng kỳ.
Đặc biệt, tháng 6/2025 ghi nhận hơn 24.000 doanh nghiệp thành lập mới đạt mức cao kỷ lục. Các lĩnh vực có mức tăng trưởng ấn tượng nhất gồm lĩnh vực giáo dục và đào tạo tăng 63,93%; Tài chính-ngân hàng-bảo hiểm tăng 57,85%; Nông lâm thủy sản tăng 55,39%; Công nghiệp chế biến chế tạo tăng 48,78%; Khoa học, công nghệ và dịch vụ chuyên môn tăng 47,28%.
Những con số này không chỉ là tín hiệu phục hồi, mà còn là dấu chỉ của niềm tin, khẳng định môi trường đầu tư kinh doanh của Việt Nam đang ngày càng vững mạnh.
Quan trọng hơn, đằng sau những con số ấy là một sự chuyển động sâu rộng: các doanh nghiệp đang dần nhận ra sức mạnh thực sự của dữ liệu trong mọi quyết định kinh doanh.
Các chuyên gia của Hiệp hội Dữ liệu quốc gia cho rằng, khi nền kinh tế Việt Nam chuyển mình mạnh mẽ trong thời đại số, doanh nhân Việt đang bước vào giai đoạn mới, nơi thành công không còn được xác định bằng quy mô vốn hay tốc độ mở rộng thị trường, mà bằng năng lực quản trị thông tin và tri thức.
Thực tế đã cho thấy, ngày nay, mỗi quyết định đầu tư, mỗi chiến dịch marketing, mỗi chiến lược kinh doanh đều cần được dẫn dắt bởi dữ liệu. Doanh nhân Việt không chỉ “làm kinh doanh” họ đang làm chủ tri thức, kiến tạo tương lai bằng dữ liệu.
Chính sách “đánh thức” dữ liệu doanh nghiệp
Một trong những điểm sáng tạo đột phá là Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân mở đường cho khu vực tư nhân phát triển dựa trên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Nhờ đó, nền kinh tế Việt Nam tiếp tục tăng trưởng tích cực. GDP quý III/2025 đạt 8,22% là mức tăng ấn tượng trong bối cảnh thế giới vẫn đối mặt nhiều bất định.
Tuy nhiên, phía sau những con số đáng mừng vẫn còn một thách thức lớn. Theo nghiên cứu của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), phần lớn doanh nghiệp trong nước vẫn chưa hình thành văn hóa dữ liệu, chủ yếu ra quyết định dựa trên trực giác hoặc kinh nghiệm cá nhân.
Nhiều doanh nghiệp chỉ ứng dụng công nghệ ở một vài bộ phận riêng lẻ, khiến dữ liệu bị phân mảnh, thiếu liên kết. Dữ liệu tồn tại, nhưng không được chuẩn hóa, tích hợp hoặc phân tích để tạo giá trị, biến thành “tài sản chết”.
Vì thế, câu chuyện không chỉ là có dữ liệu, mà là biết cách đánh thức, tổ chức và biến dữ liệu thành tài sản chiến lược.
Bài học thực tế cho thấy: “IA phải đến trước AI” nghĩa là phải có kiến trúc dữ liệu thống nhất (Information Architecture) trước khi triển khai các công nghệ tiên tiến như: AI, Big Data hay phân tích dự báo… Không có nền tảng dữ liệu, doanh nghiệp khó vận hành thông minh; không có dữ liệu nội sinh, doanh nghiệp mãi lệ thuộc vào nền tảng bên ngoài và không thể tự định hình bản sắc số của mình.
Từ dữ liệu đến hành động
Dữ liệu được coi là năng lượng mới của tư duy doanh nhân. Nói cụ thể, một doanh nhân thành công trong thời đại số là người có thể đọc dữ liệu như đọc con người, thấu hiểu nhu cầu ẩn sau hành vi; Kết nối dữ liệu như mạng lưới thần kinh, liên kết các mảng tài chính, sản xuất, khách hàng, logistics…; Biến dữ liệu thành hành động vì dữ liệu không có giá trị nếu không chuyển hóa thành quyết định…
Nhiều doanh nghiệp Việt tiên phong đã thể hiện điều đó. Những thí dụ điển hình như: Viettel xây dựng hệ sinh thái dữ liệu phục vụ phát triển kinh tế-xã hội; FPT tiên phong tạo “hồ dữ liệu lớn” (Data Lake) hỗ trợ AI doanh nghiệp; Momo xử lý hàng triệu giao dịch/ngày bằng hệ thống phân tích dữ liệu người dùng…
Những câu chuyện thành công này đã chứng minh một điều: dữ liệu không chỉ là lợi thế cạnh tranh, mà là “năng lực lõi” trong kỷ nguyên số.
Trong bối cảnh toàn cầu đang tái cấu trúc chuỗi giá trị, doanh nhân Việt cần chuyển từ “chạy nhanh” sang “chạy thông minh”. Đó là sự thay đổi mang tính hệ hình tư duy, từ bản năng sang dữ liệu, từ kinh nghiệm sang bằng chứng, từ cảm tính sang khoa học.
Hiệp hội Dữ liệu quốc gia cho rằng, để làm được điều đó, doanh nghiệp cần: Xây dựng dữ liệu nội sinh, làm chủ nguồn dữ liệu của chính mình; Ứng dụng trí tuệ nhân tạo và phân tích dự báo, hỗ trợ ra quyết định chiến lược; Đào tạo nhân sự biết kể chuyện bằng dữ liệu, hình thành văn hóa dữ liệu trong toàn tổ chức; Kết nối dữ liệu doanh nghiệp-nhà nước-cộng đồng, kiến tạo hệ sinh thái minh bạch và đáng tin cậy…
