Đồng bộ hóa sản xuất để tháo gỡ triệt để “nút thắt” ngành hàng chanh leo

Ngày 12/12, Báo Nông nghiệp và Môi trường phối hợp với Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Sở Nông nghiệp và Môi trường Gia Lai tổ chức Diễn đàn “Phát triển ngành hàng chanh leo bền vững theo chuỗi liên kết”.

Nhận diện thách thức để phát triển bền vững ngành hàng tỷ đô

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Vũ Minh Việt, Phó Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường cho biết sự kiện diễn ra trong bối cảnh ngành hàng chanh leo của Việt Nam đang hội tụ cả cơ hội và thách thức lớn. Những năm gần đây, chanh leo đã trở thành cây trồng có tốc độ tăng trưởng cao, đóng góp quan trọng vào kim ngạch xuất khẩu nông sản.

Tây Nguyên, đặc biệt là Gia Lai, đang khẳng định vai trò “thủ phủ” của chanh leo Việt Nam, với điều kiện đất đai-khí hậu thuận lợi, hình thành đầy đủ các khâu từ giống, sản xuất đến chế biến và xuất khẩu.

Tuy nhiên, sự phát triển “nóng” cũng bộc lộ nhiều rủi ro. Thách thức lớn nhất hiện nay là vấn đề chất lượng và tính bền vững của giống. Nhiều vườn chanh leo phát triển không đồng đều, khả năng kháng bệnh kém, thậm chí không cho quả, khiến người dân lo lắng về một ngành hàng từng được kỳ vọng mang lại thu nhập ổn định.

Ông Vũ Minh Việt nhấn mạnh, nếu không chấn chỉnh đồng bộ từ giống, tổ chức sản xuất đến quản lý dịch hại và thị trường, ngành hàng chanh leo có nguy cơ lặp lại tình trạng phát triển tự phát như giai đoạn trước.

Từ góc độ địa phương, ông Đoàn Ngọc Có, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Gia Lai, cho biết việc chanh leo xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc từ năm 2022 đã tạo cú hích mạnh mẽ, giúp gia tăng thu nhập cho nông dân và doanh nghiệp. Nhiều liên kết sản xuất-chế biến-tiêu thụ đã được hình thành, góp phần xây dựng vùng nguyên liệu ổn định, đáp ứng yêu cầu về mã số vùng trồng và cơ sở đóng gói.

Song song, Gia Lai chủ động mời gọi doanh nghiệp đầu tư cơ sở giống công nghệ cao nhằm kiểm soát chất lượng trước khi cung ứng ra thị trường. Tuy vậy, nhiều hạn chế vẫn tồn tại: biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp, diện tích canh tác còn manh mún, tình trạng trồng tự phát, chất lượng giống chưa ổn định và yêu cầu kỹ thuật từ các thị trường EU, Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc ngày càng nghiêm ngặt.

Hoàn thiện chuỗi liên kết, nâng giá trị và đáp ứng tiêu chuẩn thị trường

Đại diện Cục Trồng trọt và Bảo vệ Thực vật, ông Tô Văn Huấn cho biết giá trị xuất khẩu chanh leo của Việt Nam đã tăng trưởng mạnh mẽ, từ 20 triệu USD năm 2015 lên 222,5 triệu USD năm 2023. Tính đến tháng 10/2025, kim ngạch đạt hơn 202 triệu USD. Tây Nguyên hiện chiếm hơn 86% diện tích và trên 92% sản lượng chanh leo cả nước; miền bắc chiếm hơn 12% diện tích. Việt Nam cũng đã công bố lưu hành 43 giống phục vụ sản xuất và xuất khẩu.

Theo ông Huấn, chanh leo phù hợp với địa hình, khí hậu Việt Nam, có chu kỳ sinh trưởng ngắn, năng suất cao và thị trường tiêu thụ rộng, đặc biệt là sản phẩm chế biến. Dù vậy, ngành hàng vẫn đối mặt thách thức về quản lý giống sạch bệnh, quy mô sản xuất nhỏ lẻ, quy trình canh tác tiên tiến chưa đồng đều; liên kết chuỗi còn lỏng lẻo; công nghệ bảo quản – chế biến sâu thiếu đồng bộ; rào cản kỹ thuật ngày càng tăng.

[Video] Xuất khẩu nông sản hướng tới những kỷ lục mới

07/10/2025 22:00

Theo Đề án Phát triển cây ăn quả chủ lực giai đoạn 2025–2030, chanh leo được xác định là ngành hàng phát triển bền vững với mục tiêu duy trì 12–15 nghìn ha và sản lượng 250–300 nghìn tấn tại các vùng trọng điểm Lâm Đồng, Gia Lai, Đắk Lắk, Quảng Trị, Nghệ An và Sơn La.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, các địa phương cần rà soát diện tích, quy hoạch vùng trồng tập trung gắn với hạ tầng chế biến; kiểm soát phát triển tự phát; khuyến khích hợp tác xã liên kết với doanh nghiệp; mở rộng sản xuất theo chuỗi hợp đồng; tuân thủ chuẩn an toàn và truy xuất nguồn gốc.