Phát biểu khai mạc hội nghị, Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, với tầm nhìn chiến lược trong kỷ nguyên Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, Đảng và Nhà nước ta đã kiên định mục tiêu đổi mới mô hình tăng trưởng, chuyển hướng sang phát triển xanh, thông minh và bền vững. Do đó, năm 2018, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 950/QĐ-TTg phê duyệt "Đề án phát triển đô thị thông minh bền vững Việt Nam giai đoạn 2018-2025, định hướng đến năm 2030" (Đề án 950), đặt dấu mốc đầu tiên cho phát triển đô thị thông minh bền vững trên cả nước.
Đến nay, sau gần 7 năm triển khai, đề án đã đạt được những kết quả ban đầu đáng ghi nhận, góp phần đưa ra những nội dung cơ bản phù hợp với phát triển đô thị thông minh tại Việt Nam, bao gồm: Quy hoạch đô thị thông minh; xây dựng và quản lý đô thị thông minh; cung cấp các tiện ích đô thị thông minh cho các tổ chức, cá nhân trong đô thị với cơ sở nền tảng là hệ thống hạ tầng kỹ thuật đô thị và hệ thống hạ tầng ICT (công nghệ thông tin và truyền thông)...
Tại các địa phương, 37 tỉnh, thành phố đã ban hành đề án, kế hoạch phát triển đô thị thông minh riêng. Nhiều ứng dụng trong các lĩnh vực như giao thông, y tế, giáo dục đã bắt đầu mang lại những tiện ích thiết thực cho người dân và doanh nghiệp. Phát triển đô thị thông minh gắn kết mạnh mẽ với quá trình chuyển đổi số quốc gia.
Hiện nay, Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị và Nghị quyết số 71/NQ-CP ngày 1/4/2025 của Chính phủ về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia tiếp tục nhấn mạnh tầm quan trọng của đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển đô thị thông minh như một nội dung then chốt trong tiến trình phát triển đất nước.
Bộ trưởng Trần Hồng Minh đánh giá, phát triển đô thị thông minh đem lại nhiều lợi ích, đồng thời có nhiều nội dung rất mới mẻ, chưa có tiền lệ. Vì vậy, hội nghị là dịp quan trọng để nhìn lại chặng đường vừa qua, đánh giá toàn diện cách tiếp cận của ngành xây dựng với nhiệm vụ rất mới mẻ, từ đó trao đổi, thảo luận, cùng nhau tìm ra câu trả lời về nguồn lực và thể chế cho phát triển đô thị thông minh; cơ chế để dữ liệu thực sự trở thành tài sản chung, giải pháp để người dân được đặt ở vị trí trung tâm trong phát triển đô thị thông minh...
Theo Cục trưởng Phát triển đô thị (Bộ Xây dựng) Trần Quốc Thái, Đề án 950 đã đề ra 10 nhóm nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu và 7 nhóm nhiệm vụ ưu tiên. Bộ Xây dựng đã tham mưu trình Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 06- NQ/TW ngày 24/1/2022 về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 và trình Chính phủ ban hành Chương trình hành động của Chính phủ thực hiện Nghị quyết số 06-NQ/TW, cụ thể hóa các nội dung nhiệm vụ về xây dựng và phát triển đô thị thông minh.
Bộ Khoa học và Công nghệ đã công bố 26 tiêu chuẩn quốc gia về đô thị thông minh. Đồng thời, Bộ Xây dựng cũng nghiên cứu, ban hành các tiêu chuẩn phục vụ phát triển đô thị thông minh, tập trung vào các tiêu chuẩn đường giao thông, cao tốc.
Nhiều địa phương đã triển khai áp dụng các công nghệ số như hệ thống thông tin địa lý (GIS) hay mô hình thông tin công trình (BIM); đồng loạt triển khai ứng dụng các nền tảng, phần mềm, tiện ích đô thị thông minh ở một số hoặc nhiều lĩnh vực đa dạng, khác nhau nhằm phục vụ quản lý Nhà nước và phục vụ người dân, doanh nghiệp.
Từ năm 2019 đến nay, Bộ Xây dựng tiếp tục triển khai công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ ngành xây dựng, trong đó lĩnh vực phát triển đô thị thông minh bền vững, chuyển đổi số tổ chức được 97 lớp với 4.971 lượt học viên trên cả nước. Đồng thời, bộ đã thúc đẩy hợp tác trong lĩnh vực phát triển đô thị thông minh thông qua ký kết thỏa thuận hợp tác với 3 bộ chủ quản xây dựng của các nước Hàn Quốc, Nhật Bản và Trung Quốc...
Tuy nhiên, công tác phát triển đô thị thông minh tại Việt Nam còn gặp một số khó khăn, vướng mắc. Cụ thể, nguồn nhân lực về phát triển đô thị thông minh ở nước ta vẫn còn thiếu, chủ yếu là nhân sự kiêm nhiệm. Việt Nam cũng thiếu hành lang pháp lý, công cụ quản lý để thực hiện công tác quy hoạch và quản lý phát triển đô thị thông minh; chưa có cơ sở dữ liệu dùng chung, dữ liệu chưa có tính tổng thể, toàn diện…
Việc triển khai đô thị thông minh còn riêng lẻ, manh mún, thiếu tính kết nối, đồng bộ, phần lớn thí điểm, chưa có nhiều kinh nghiệm thực tế. Đặc biệt, trong bối cảnh đất nước đang triển khai mô hình chính quyền 2 cấp, việc phát triển đô thị thông minh còn phải đối mặt với một số rào cản lớn.
Cục trưởng Trần Quốc Thái nhận định, trong giai đoạn 2025-2030, phát triển đô thị thông minh sẽ tiếp tục là một xu thế toàn cầu, được thúc đẩy mạnh mẽ bởi tiến bộ khoa học công nghệ, yêu cầu phát triển bền vững và áp lực quản trị đô thị hiện đại. Chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn trở thành động lực chính của phát triển kinh tế, xã hội toàn cầu.
Tại Việt Nam, 26/34 địa phương sau sáp nhập triển khai đề án phát triển đô thị thông minh, cho thấy sự quan tâm, đẩy mạnh và nhu cầu cần thiết phải tiếp tục triển khai đô thị thông minh. Đồng thời, việc sắp xếp đơn vị hành chính, tinh gọn bộ máy và cải cách hành chính đang đặt ra yêu cầu mới về mô hình quản trị đô thị linh hoạt, tích hợp, số hóa toàn diện…
Kế thừa các nhiệm vụ, giải pháp tại Đề án 950 và kinh nghiệm thực tế triển khai thực hiện trên cả nước cũng như quốc tế, trong bối cảnh mới, Bộ Xây dựng đề xuất 7 nhóm nhiệm vụ giải pháp chủ yếu cho giai đoạn 2025-2030.
Một là, các bộ, ngành đẩy mạnh hoàn thiện hệ thống pháp luật, hoàn thiện các mô hình, kiến trúc hệ thống dữ liệu, công nghệ, cơ sở hạ tầng, tiêu chuẩn, quy chuẩn của các lĩnh vực hỗ trợ phát triển đô thị thông minh, có sự phối hợp, liên thông, chia sẻ dữ liệu.
Hai là, xây dựng cơ sở dữ liệu đô thị dùng chung.
Ba là, lấy người dân làm trung tâm, đẩy mạnh cung cấp các dịch vụ đô thị thông minh thiết yếu, khuyến khích người dân tham gia quản trị, góp ý chính sách và giám sát chất lượng phục vụ…
Bốn là, phát triển nguồn nhân lực đô thị thông minh thông qua tăng cường đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ, công chức, viên chức và phổ cập kỹ năng số cho người dân, hình thành lực lượng công dân số thích ứng với chuyển đổi số.
Năm là, đổi mới mô hình quản trị đô thị, tăng cường ứng dụng dữ liệu, công nghệ trong điều hành; xây dựng chính quyền số đô thị, phát triển mô hình đô thị đổi mới sáng tạo.
Sáu là, đẩy mạnh hợp tác quốc tế, tranh thủ nguồn lực bên ngoài để phát triển đô thị thông minh.
Bảy là, đẩy mạnh hợp tác công tư trong phát triển đô thị thông minh, hoàn thiện cơ chế huy động nguồn lực xã hội hóa, khuyến khích, thúc đẩy doanh nghiệp, khu vực tư nhân nghiên cứu phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số phục vụ phát triển đô thị thông minh.
Chia sẻ tại hội nghị, lãnh đạo các địa phương cho biết đã thí điểm các ứng dụng và dịch vụ thông minh trong nhiều lĩnh vực, bước đầu hình thành môi trường số, xây dựng hệ thống thông tin thông minh, liên thông dữ liệu, chuyển đổi công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành từ truyền thống sang môi trường số dựa trên dữ liệu và công nghệ…
Các nội dung trao đổi, thảo luận tại hội nghị sẽ thiết thực hỗ trợ các địa phương định hướng, đưa ra các kế hoạch, chương trình hành động để nắm bắt thời cơ và cơ hội và cụ thể hóa các nội dung, nhiệm vụ trọng tâm được đề ra.
Kết luận hội nghị, Thứ trưởng Xây dựng Nguyễn Tường Văn đánh giá, một trong những thành quả nổi bật của Đề án 950 là tạo ra sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức từ Trung ương đến địa phương, từ đó chuyển biến thành những hành động cụ thể để phát triển đô thị thông minh. Trong đó, Bộ Xây dựng đóng vai trò cơ quan tham mưu, trình Bộ Chính trị và Chính phủ xem xét ban hành nhiều văn bản chỉ đạo quan trọng về phát triển đô thị thông minh.
Tuy nhiên, việc phát triển đô thị thông minh tại Việt Nam trong thời gian qua vẫn còn một số hạn chế về nguồn nhân lực, hạ tầng công nghệ chưa đáp ứng được nhu cầu phát triển đô thị thông minh, hành lang pháp lý chưa đầy đủ hay chi phí đầu tư lớn, phụ thuộc vào ngân sách.
Thứ trưởng khẳng định, việc phát triển đô thị thông minh không phải là chạy đua theo công nghệ mà phải lấy con người làm trung tâm. Việt Nam cần tập trung hoàn thiện thể chế, đặc biệt là Nghị định về quản lý đô thị thông minh, dự kiến trình Chính phủ dự thảo Nghị định trong tháng 8/2025.
Theo đó, phải xây dựng cơ chế để thu hút doanh nghiệp và các hình thức tài chính linh hoạt tham gia xây dựng đô thị thông minh; tăng cường hợp tác quốc tế thông qua việc học tập kinh nghiệm, đào tạo cán bộ và chuyển giao công nghệ; bảo đảm an ninh, an toàn dữ liệu; đổi mới mô hình quản lý, quản trị đô thị… Các địa phương cần bắt đầu giải quyết triệt để những vấn đề bức xúc, trước khi nghĩ đến chuyện nhân rộng mô hình.
Thứ trưởng Nguyễn Tường Văn khẳng định, phát triển đô thị thông minh là xu hướng tất yếu để xây dựng đô thị hiện đại, văn minh, bền vững và đáng sống. Nhưng để đạt được mục tiêu này phải có sự đồng lòng, chung tay của tất cả các bên, từ Nhà nước, doanh nghiệp cho đến người dân vì phát triển đô thị thông minh là một hành trình dài, đòi hỏi sự kiên trì lớn.
