Giá gạo xuất khẩu bình quân của Việt Nam trong bảy tháng đầu của năm 2025 chỉ đạt 514 USD/tấn, giảm 18,4% so với cùng kỳ năm 2024. Xuất khẩu gạo giảm mạnh ở các thị trường truyền thống như: Philippines, Malaysia, Indonesia.
Cơ hội từ thị trường mới
Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, bảy tháng đầu của năm 2025, trong nhóm thị trường xuất khẩu lớn, giá trị xuất khẩu gạo tăng mạnh nhất ở thị trường Bangladesh với mức tăng 188,2 lần và giảm mạnh nhất ở thị trường Malaysia với mức giảm 58,5%. Thị trường truyền thống Philippines cũng ghi nhận mức giảm 13,5%. Nguyên nhân là do các thị trường truyền thống đang tăng lượng gạo dự trữ đồng thời đẩy mạnh sản xuất để tự túc lương thực.
Số liệu từ Hiệp hội Lương thực Việt Nam cho thấy, tính đến đầu tháng 6/2025, tổng lượng gạo dự trữ của Philippines đạt 2,239 triệu tấn, tăng 3,5% so với cùng kỳ năm 2024. Tại Indonesia, nước này đã nâng mục tiêu sản lượng lúa năm 2026 lên 33,8 triệu tấn, tăng so với mục tiêu ban đầu là 32 triệu tấn.
Trong khi giá gạo xuất khẩu giảm, các thị trường truyền thống bị co hẹp thì yêu cầu “sống còn” với doanh nghiệp xuất khẩu là phải mở rộng thị trường và ưu tiên xuất khẩu gạo chất lượng cao, giá cao.
Ông Trương Sỹ Bá, Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Tân Long cho biết: Tập đoàn duy trì xuất khẩu gạo sang các thị trường có giá bán cao, trong đó có Nhật Bản. Năm 2024, Tân Long xuất khẩu sang Nhật Bản khoảng 5.000 tấn gạo mang thương hiệu A An. Dự kiến năm 2025 lượng gạo xuất khẩu sang Nhật Bản sẽ đạt 30.000 tấn.
“Xuất khẩu gạo sang Nhật Bản đòi hỏi phải đáp ứng nhiều tiêu chí khắt khe, trong đó có việc kiểm soát hơn 600 loại chất khác nhau. Nếu bất kỳ chất nào vượt quá giới hạn cho phép, toàn bộ lô hàng gạo có thể bị trả về. Tuy nhiên, giá trị xuất khẩu vào thị trường này rất cao, khi xuất khẩu 1.000 tấn gạo vào Nhật Bản tương đương giá trị xuất khẩu chục nghìn tấn vào thị trường khác”, ông Bá nhấn mạnh.
Bên cạnh Nhật Bản, Hàn Quốc, các quốc gia khu vực châu Âu cũng dần trở thành thị trường tiềm năng cho gạo chất lượng cao. Theo Thương vụ Việt Nam tại Áo, Áo nằm ở Trung Âu, có dân số khoảng 9 triệu người. Tuy không phải là quốc gia tiêu thụ gạo truyền thống như các nước châu Á, nhưng trong những năm gần đây, nhu cầu về gạo tại Áo tăng nhanh do người dân quan tâm hơn đến sức khỏe, xu hướng ăn chay và phong cách ẩm thực đa dạng. Gạo trở thành lựa chọn ưu tiên cho các món ăn như sushi, cơm chiên và nhiều loại thực phẩm châu Á khác.
Tại Canada, với khoảng 7 triệu người gốc Á, nước này là một trong những thị trường tiêu thụ gạo tiềm năng. Hiện Việt Nam là một trong 5 nước xuất khẩu gạo hàng đầu vào Canada. Tuy nhiên, theo số liệu thống kê của Thương vụ Việt Nam tại Canada, nhu cầu nhập khẩu gạo của Canada khoảng 500 triệu USD mỗi năm, song xuất khẩu gạo của Việt Nam vào quốc gia này mới đạt khoảng 12 triệu USD/năm, cho nên dư địa mở rộng thị phần còn rất lớn.
Nâng cao chất lượng, tăng cường xúc tiến thương mại
Tham tán thương mại, Thương vụ Việt Nam tại Áo Đinh Thị Hoàng Yến cho rằng, ngày càng nhiều người tiêu dùng tại Áo lựa chọn gạo Việt Nam trong bữa ăn hằng ngày. Các khảo sát gần đây cho thấy người Áo đánh giá cao gạo Việt Nam bởi hạt dài, trắng, dẻo thơm, thích hợp nhiều món ăn truyền thống và hiện đại. Mới đây, Thương vụ Việt Nam tại Áo kết nối công ty 3Brothers nhập khẩu gạo sushi của Việt Nam vào thị trường với bao bì 10 kg được khách hàng ưa chuộng.
Tuy nhiên thách thức xuất khẩu gạo sang Áo chính là yêu cầu khắt khe về chất lượng, truy xuất nguồn gốc và các quy định liên quan đến bảo vệ môi trường, quyền lợi người tiêu dùng. Ngoài ra, gạo Việt Nam phải cạnh tranh trực tiếp với gạo từ các quốc gia khác đòi hỏi doanh nghiệp phải đầu tư mạnh vào công nghệ chế biến, nghiên cứu thị trường.
Xác định việc nâng cao chất lượng gạo là “chìa khóa” mở cửa thị trường mới, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu gạo của Việt Nam đã nỗ lực ứng dụng công nghệ, đầu tư theo chuỗi sản xuất, chế biến, tiêu thụ để xây dựng thương hiệu gạo Việt Nam.
Theo Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Tập đoàn Lộc Trời Huỳnh Văn Thòn, thời gian qua, Tập đoàn ứng dụng mạnh mẽ công nghệ vào sản xuất và quản trị; phát triển giống lúa Japo 3 Mùa có thể canh tác 3 vụ/năm với hương thơm nhẹ, độ dẻo vừa phải và vị ngon đậm đà, phù hợp với tiêu chuẩn khắt khe của thị trường cao cấp; ra mắt dòng sản phẩm gạo mầm Vibigaba vừa mang lại lợi ích cho sức khỏe vừa có giá trị kinh tế cao với giá xuất khẩu cao gấp 10 lần gạo trắng thông thường. Tập đoàn cũng thiết lập hệ thống quản lý nông trại giúp mỗi mảnh ruộng đều có dữ liệu riêng…
Hiện. Lộc Trời sở hữu 12 giống lúa được cấp phép sản xuất, kinh doanh, trong đó 10 giống lúa mới do Lộc Trời chủ động nghiên cứu và được công nhận lưu hành. Nhiều giống trong số đó được xuất khẩu sang Nhật Bản, Indonesia với giá trị kinh tế cao.
Trong bối cảnh giá gạo xuất khẩu tiếp tục có xu hướng giảm trên toàn cầu, cộng với nhu cầu tiêu thụ gạo tại các thị trường nhập khẩu truyền thống liên tục biến động, những thị trường xuất khẩu tiềm năng, chất lượng cao được kỳ vọng sẽ mang lại nguồn thu mới cho hạt gạo Việt Nam. Đây cũng là cơ hội lớn để gạo Việt Nam khẳng định giá trị bằng chất lượng và thương hiệu trên thị trường quốc tế.
