Suốt hơn một thập kỷ qua, chợ “chồm hổm” (nằm ở Phường 3, thành phố Vị Thanh, tỉnh Hậu Giang) không chỉ là nơi buôn bán mà còn là một phần không thể thiếu trong đời sống sinh hoạt, văn hóa của người dân địa phương.
Không giống với những khu chợ truyền thống có sạp hàng, mái che hay lối đi phân khu rõ ràng, ở đây người bán bày hàng trên những tấm bạt, thúng mẹt hoặc rổ nhựa, ngồi xổm hoặc dùng ghế nhựa thấp tạo nên một khung cảnh mộc mạc, gần gũi. Cái tên “chồm hổm” cũng xuất phát từ dáng ngồi ấy - đặc trưng cho phong cách buôn bán linh hoạt, bình dị của người dân miền Tây.
Chợ thường họp từ rất sớm, khoảng 2-3 giờ sáng khi thành phố còn đang yên ắng, và tan vào tầm 10 giờ trưa. Khoảng thời gian sôi động nhất là từ 6-7 giờ sáng, khi dòng người mua bán nhộn nhịp tạo nên một bức tranh sống động của đời sống nông thôn giữa lòng phố thị.
Không giống như các khu chợ lớn, người buôn bán ở chợ “chồm hổm” phần lớn là nông dân chính hiệu. Họ mang theo những sản vật vừa thu hoạch hoặc đánh bắt được trong ngày từ rau củ, trái cây đến cá đồng, tôm tép… Đặc biệt, kiểu “mùa nào thức nấy”, hàng hóa thay đổi tùy theo thời vụ nên luôn tươi mới và đa dạng. Vào mùa nước nổi, khu chợ trở thành “thiên đường” của các loại thủy sản đặc trưng miền sông nước như tép trấu, cá lóc, cá rô, cua đồng, ốc, dẹm...
Còn vào mùa khô, người dân lại mang đến các loại rau dại như bông súng, rau muống, rau nhút, rau dừa, lục bình, hẹ nước, cù nèo… Tất cả đều là những món ăn dân dã nhưng đậm đà hương vị quê nhà. Giá cả tại đây cũng rất phải chăng do không qua trung gian. Mỗi món hàng đều là kết quả sự cần mẫn của người nông dân từ việc đánh bắt hay trồng trọt, chăm sóc đến thu hoạch, sơ chế và mang ra chợ từ lúc tờ mờ sáng.
Không chỉ là nơi trao đổi hàng hóa, chợ “chồm hổm” còn là nơi mọi người gặp gỡ, trò chuyện và gắn kết cộng đồng. Người mua, người bán đều cởi mở, thân thiện. Những câu chuyện bên mớ rau, rổ cá góp phần đem đến một không gian giao lưu văn hóa đầy ấm áp, tạo nên sự khác biệt của chợ.
Tay thoăn thoắt nhặt rau, chị Nguyễn Thị Phụng ở xã Hỏa Tiến bán hàng tại đây đã hơn 10 năm chuyện trò, chia sẻ: “Tui đi chợ từ lúc còn gánh rau đi bộ. Giờ quen rồi, sáng sớm mang ra ít rau, ít cá nhà nuôi. Bán xong sớm thì về nấu cơm, lo cho cháu. Vui lắm, có bữa còn đổi cá lấy trứng nữa chớ!”.
Bà Ngô Thị Thùa ở Khu vực 5, Phường 5, thành phố Vị Thanh, một khách hàng quen thuộc của chợ tay chọn mớ cá lóc, miệng tươi cười: “Chợ này mua đồ là thấy yên tâm vì toàn hàng của mấy cô bác trồng, nuôi ở nhà. Vừa rẻ vừa tươi, lại được lựa lựa, trả giá, trò chuyện... Giống như hồi xưa vậy đó!”.
Trong dòng chảy đô thị hóa, chợ “chồm hổm” vẫn giữ được vẻ nguyên sơ, giản dị, như một biểu tượng của hồn quê giữa lòng phố thị. Đây không chỉ là nơi mua bán, trao đổi sản vật quê nhà mà còn là “bảo tàng sống” lưu giữ nét sinh hoạt truyền thống, một phần của ký ức và bản sắc người miền Tây.
Trong bối cảnh các khu chợ hiện đại ngày càng phát triển, việc duy trì hoạt động của chợ “chồm hổm” cũng đặt ra nhiều thách thức. Tuy nhiên, nếu được sự quan tâm của chính quyền địa phương cùng ý thức gìn giữ của cộng đồng, nơi đây sẽ trở thành một mô hình chợ dân sinh kiểu mẫu - vừa phục vụ đời sống thường nhật, đồng thời là điểm nhấn văn hóa và có thể phát triển thành sản phẩm du lịch cộng đồng độc đáo.
