Việt Nam thúc đẩy hợp tác toàn cầu về mô hình OCOP thành công

Việt Nam-điểm đến tri thức trong phát triển nông thôn bền vững

Trong 2 ngày 15/7-16/7, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO) tổ chức Diễn đàn cấp cao liên khu vực về mô hình OCOP (Mỗi xã một sản phẩm). Diễn đàn thu hút sự tham dự của 14 Bộ trưởng từ các quốc gia châu Phi, cùng đại diện FAO khu vực châu Á-Thái Bình Dương và nhiều tổ chức quốc tế, chuyên gia phát triển nông nghiệp.

Đây là lần đầu tiên Việt Nam tổ chức một diễn đàn có quy mô liên khu vực về OCOP với sự hiện diện của đông đảo lãnh đạo cấp cao từ châu Phi. Sự kiện cho thấy nỗ lực của Việt Nam trong vai trò là cầu nối tri thức, lan toả các sáng kiến phát triển nông nghiệp, nông thôn gắn với giá trị bản địa, chuỗi giá trị cộng đồng và hội nhập thương mại quốc tế.

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam khẳng định: Việt Nam là quốc gia nông nghiệp với hơn 60% dân số sống ở khu vực nông thôn. Từ sau công cuộc đổi mới, ngành nông nghiệp Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu trong xoá đói giảm nghèo, bảo đảm an ninh lương thực, cải thiện sinh kế và thúc đẩy phát triển nông thôn toàn diện.

Năm 2024, nông nghiệp đóng góp 12% GDP, đạt kim ngạch xuất khẩu 62,5 tỷ USD. Sáu tháng đầu năm 2025, tăng trưởng nông nghiệp đạt 3,84%, xuất khẩu đạt 33,84 tỷ USD-tăng khoảng 15% so với cùng kỳ năm trước.

Việt Nam đang đẩy mạnh cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, đáp ứng các yêu cầu mới như tự do hoá thương mại, biến đổi khí hậu, chuyển đổi số và kiểm soát thất thoát lương thực, thực phẩm.

Việt Nam cũng đang tích cực thực hiện cam kết chuyển đổi hệ thống lương thực, thực phẩm theo hướng minh bạch, trách nhiệm và bền vững như tuyên bố tại Hội nghị thượng đỉnh Liên Hợp Quốc năm 2021. Mục tiêu đặt ra là tăng trưởng nông nghiệp trên 4%/năm, đóng góp vào mục tiêu tăng trưởng liên tục trên 10% của nền kinh tế quốc dân.

Trong bối cảnh đó, mô hình OCOP trở thành một công cụ quan trọng trong phát triển kinh tế nông thôn. Chương trình OCOP được Chính phủ phê duyệt năm 2018 theo Quyết định 490/QĐ-TTg và triển khai như một hợp phần quan trọng của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới.

OCOP khuyến khích tinh thần tự chủ, tự cường, sáng tạo của cộng đồng địa phương, phát huy lợi thế bản địa để tạo ra sản phẩm đặc trưng, gia tăng giá trị và thu nhập cho cư dân nông thôn.

OCOP không chỉ là thương hiệu mà là mô hình tích hợp giữa Nhà nước, doanh nghiệp, hợp tác xã và cộng đồng. Đây là hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, gắn phát triển sản phẩm với nâng cao năng lực, kiểm soát chất lượng, xây dựng thương hiệu và kết nối thị trường.

Tính đến tháng 6/2025, cả nước đã có hơn 16.800 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên. Trong đó, hơn 60% chủ thể ghi nhận doanh thu tăng trung bình 18%/năm. Hàng triệu việc làm được tạo ra, góp phần nâng cao đời sống người dân nông thôn.

Ông Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết: OCOP đã chứng minh là công cụ hiệu quả trong trao quyền cho cộng đồng, khai thác tiềm năng, phát huy giá trị văn hóa để phát triển kinh tế. Chương trình OCOP của Việt Nam cũng góp phần hiện thực hoá bốn mục tiêu “Bốn tốt hơn” của FAO: Sản xuất tốt hơn, dinh dưỡng tốt hơn, môi trường tốt hơn và cuộc sống tốt hơn.

Thúc đẩy hợp tác Nam-Nam, lan toả mô hình OCOP ra toàn cầu

Tại Diễn đàn, Thứ trưởng Trần Thanh Nam đề xuất một số định hướng để thúc đẩy hợp tác Nam-Nam gắn với phát triển OCOP: Thiết lập mạng lưới và cơ chế chia sẻ thông tin về chính sách, công nghệ, thị trường; tăng cường đào tạo, nâng cao năng lực cho hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ ở nông thôn, đặc biệt chú trọng nhóm yếu thế như phụ nữ, người già, người khuyết tật, người dân tộc thiểu số…

Thứ trưởng cũng đề xuất thí điểm mô hình hợp tác công-tư-cộng đồng để huy động tài chính, kỹ thuật và tri thức bản địa nhằm thúc đẩy nông nghiệp bền vững, hướng tới hệ thống lương thực-thực phẩm xanh và công bằng. Ông kêu gọi sự đồng hành của các tổ chức quốc tế, định chế tài chính, đối tác phát triển để hỗ trợ các quốc gia đang phát triển triển khai hiệu quả mô hình OCOP.

Phó Tổng Giám đốc FAO Beth Bechdol đánh giá cao sáng kiến OCOP của Việt Nam. Bà Beth Bechdol cho rằng: Trong bối cảnh 75% lương thực toàn cầu chỉ đến từ 12 loài thực vật và 5 loài động vật, OCOP tạo cơ hội đa dạng hóa sản xuất, nâng cao năng lực chống chịu của hệ thống thực phẩm, góp phần bảo đảm an ninh lương thực và phát triển bền vững.

“FAO cam kết đồng hành cùng các quốc gia trong phát triển OCOP. Chúng tôi đặc biệt quan tâm tới bài học của Việt Nam trong việc huy động sự tham gia của phụ nữ và nhóm yếu thế trong nông nghiệp”, bà Bechdol nhấn mạnh.

Trợ lý Tổng Giám đốc kiêm Trưởng đại diện FAO khu vực châu Á-Thái Bình Dương Alue Dohong khẳng định, mô hình OCOP của Việt Nam chính là cảm hứng để FAO khởi xướng sáng kiến toàn cầu OCOP. Sáng kiến này đang được phát triển thành mô hình “Mỗi quốc gia một sản phẩm ưu tiên”, với sự tham gia ngày càng rộng rãi.

Ông Dohong nhấn mạnh: Mạng lưới OCOP toàn cầu cần sự tham gia đồng bộ của chính phủ, doanh nghiệp, nông dân, tổ chức quốc tế, viện nghiên cứu và nhà khoa học. Ông khẳng định FAO sẵn sàng hỗ trợ kỹ thuật và mở rộng mạng lưới từ kinh nghiệm thực tiễn của Việt Nam.

Tổng Giám đốc FAO Khuất Đông Ngọc, trong thông điệp gửi đến Diễn đàn, nhấn mạnh: FAO cam kết hỗ trợ các nước châu Phi trong cuộc chiến chống đói nghèo và suy dinh dưỡng, thông qua hợp tác 3 bên, biến thách thức thành cơ hội để xây dựng hệ thống lương thực thực phẩm xanh, minh bạch và bền vững.

Theo đó, FAO cũng đang đẩy mạnh hợp tác với các trung tâm khoa học và đổi mới tại châu Á-Thái Bình Dương để phát triển các sản phẩm nông nghiệp đặc biệt (SAP), ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc địa lý và dinh dưỡng, kết nối với thị trường quốc tế.

Ngày 16/7, các đại biểu tham dự Diễn đàn sẽ đi thực địa tại tỉnh Ninh Bình để tìm hiểu mô hình OCOP đặc trưng. Đây là dịp trao đổi kinh nghiệm thiết thực, mở ra hành trình hợp tác mới giữa Việt Nam và các quốc gia bạn bè trong xây dựng nền nông nghiệp vì con người, vì hành tinh và vì hoà bình.