Sắp đặt tác phẩm, nghệ thuật tương tác, nghệ thuật số, trình chiếu ánh sáng… các hình thức triển lãm đa phương tiện được chọn lọc kỹ càng nhằm kể câu chuyện di sản theo hướng hiện đại và sống động nhất.
Triển lãm "Sắc Nam thấu kiếng" là chặng cuối trong hành trình hơn 1 năm tất bật chuẩn bị, triển khai dự án của nhóm sinh viên Trường đại học FPT Thành phố Hồ Chí Minh. Không chỉ tìm hiểu, sưu tầm và trưng bày tác phẩm tranh kiếng đặc trưng, tại đây, các bạn trẻ còn tận dụng thế mạnh công nghệ mang đến trải nghiệm độc đáo cho khách tham quan. Triển lãm gồm bốn phần, cung cấp đa dạng chất liệu phục vụ nhu cầu thưởng lãm và tìm hiểu sâu về tranh kiếng Nam Bộ xưa.
Phần "Nhìn-Di sản trong khung kiếng" tái hiện lịch sử phát triển của tranh kiếng từ truyền thống đến hiện đại. Ở góc tranh kiếng truyền thống, nhóm bạn trẻ giới thiệu đến cộng đồng bộ sưu tập giá trị của các nghệ nhân đương đại như Nguyễn Duy Linh, Trần Xuân Duy…
Góc tranh kiếng sáng tạo trưng bày những tác phẩm kết hợp hài hòa giữa kỹ thuật vẽ ngược với kỹ thuật dát vàng thủ công của nghệ nhân Thiện Nguyễn, phong cách chủ nghĩa tối đa và phong cách Art Deco gồm nhiều hình khối đối xứng trên nền vật liệu sang trọng tạo điểm nhấn. Tại đây, tranh "Cửu huyền thất tổ" do Việt Mai, một thành viên của ban tổ chức đưa đến đã được tách thành từng lớp kính trong suốt giúp người xem hình dung rõ quá trình hoàn thiện tác phẩm.
Phần "Nghe-Tiếng vọng từ kiếng" tạo ra không gian âm thanh đậm chất Nam Bộ thông qua sự sắp đặt khéo léo giữa tranh kiếng cùng nhạc cụ truyền thống như đàn cò, đàn tranh, đàn nguyệt, đàn bầu. Công nghệ trình chiếu hiện đại Mapping cùng với hiệu ứng ánh sáng trên nền tranh kiếng mang đến trải nghiệm thị giác đầy sáng tạo cho khách tham quan.
Trong khi đó, phần "Chạm-Khi di sản trở nên sống động" mở ra không gian nghệ thuật tương tác rất thú vị, nơi người xem có thể đến thật gần với nghệ thuật truyền thống. Dựa vào công nghệ hiện đại cùng cách thể hiện sáng tạo của người trẻ, hình ảnh tranh kiếng được phản chiếu, thay đổi linh hoạt mang đến trải nghiệm thị giác đa tầng, đầy mầu sắc.
Ở phần "Cảm-Trăm nét vẽ, một giấc mơ kiếng", nhóm bạn trẻ tạo ra không gian tương tác cộng đồng, nơi mọi người có thể cùng nhau vẽ hoàn thiện một bức tranh kiếng theo phong cách tự do. Đi hết vòng triển lãm, khách tham quan sẽ có thời gian lắng đọng khi xem phim tài liệu về hành trình bảo tồn tranh kiếng và nghe chính các nghệ nhân kể chuyện nghề, chuyện lưu giữ ký ức văn hóa phương nam.
Theo Trưởng ban đối ngoại dự án Lê Thị Bé Bi, trước khi đến với triển lãm đa tương tác lần này, nhóm phối hợp cùng các nghệ nhân đã triển khai hai hoạt động kết nối mang tên "Sắc Nam" và "Thấu kiếng" giúp những ai yêu thích di sản văn hóa tìm hiểu kỹ hơn về nghệ thuật vẽ tranh độc đáo này. Rất nhiều bạn trẻ tìm đến các buổi chia sẻ, tương tác để giao lưu với nghệ nhân, tìm hiểu kỹ hơn về tranh kiếng và tham gia sáng tạo trên nền chất liệu truyền thống.
Bé Bi cho biết thêm: "Nhóm cũng dành nhiều thời gian, tâm huyết cho việc lan tỏa thông điệp, chia sẻ câu chuyện trên các nền tảng mạng xã hội. Đến thời điểm hiện tại, điều chúng em tâm đắc nhất là dù sáng tạo với rất nhiều chất liệu, công nghệ hiện đại, dự án vẫn giữ trọn vẹn cái đẹp, cái hay của tranh kiếng xưa. Quá trình thu thập dữ liệu, thông tin thật sự rất kỳ công. Chúng em mất nhiều tháng liền đi thực tế tại Đồng bằng sông Cửu Long, tìm đến nhà các nghệ nhân để xin thông tin, chất liệu và nghe kể chuyện giữ nghề truyền thống trong thời hiện đại".
Điều khiến nhóm hạnh phúc nhất chính là sự thích thú và phản hồi tích cực từ cộng đồng thông qua những câu chuyện, lời nhắn và cảm xúc mà mọi người để lại. Qua dự án, nhiều bạn trẻ tìm được "cầu nối" về với câu chuyện văn hóa xưa; không ít người lớn đã nhìn thấy một trời ký ức tuổi thơ quen thuộc, nơi tranh kiếng từng hiện diện trong hầu hết những ngôi nhà Nam Bộ ngày ấy.
Quản lý tổ chức dự án Bùi Thị Ngọc Thoa chia sẻ: Để kể một câu chuyện di sản vừa đúng, vừa chạm tới cảm xúc, các thành viên trong nhóm đã trải qua một quá trình nghiên cứu kỹ lưỡng, kết hợp cả lý thuyết, trải nghiệm thực tế và lắng nghe ý kiến từ nhiều phía. Tài liệu về nghề tranh kiếng hiện nay còn rất ít, phần lớn nằm rải rác ở các bộ sưu tập cá nhân hoặc trong ký ức của những nghệ nhân lớn tuổi. Vì vậy, nhóm phải chủ động tìm kiếm và khai thác từ nhiều nguồn khác nhau. Ngoài khảo sát và đi thực tế tại những nơi còn dấu tích của nghề tranh kiếng, các bạn trẻ còn kết nối với các cố vấn, nghệ nhân và chuyên gia trong lĩnh vực văn hóa, nghệ thuật, công nghệ để có góc nhìn đa chiều. Việc thu thập ý kiến và phản hồi từ nhà nghiên cứu, nghệ sĩ trẻ, người sưu tầm và khán giả cũng được thực hiện rất nghiêm túc. Nhóm cũng nghiên cứu các điển hình thành công về ứng dụng công nghệ vào bảo tồn và kể chuyện di sản tại nhiều quốc gia phát triển, từ đó chọn lọc ý tưởng phù hợp với bối cảnh Việt Nam.
Giai đoạn tới, nhóm đặt mục tiêu mở rộng dự án ra khỏi phạm vi thành phố, mang triển lãm và các hoạt động trải nghiệm đến những tỉnh, thành phố ở khu vực Nam Bộ. Cùng với đó là giai đoạn số hóa nội dung triển lãm bằng các hình thức như tour 3D, video 3600 hoặc trải nghiệm tương tác trực tuyến, giúp người ở xa vẫn tiếp cận được câu chuyện di sản. Hiện các bạn trẻ đang hoàn tất thủ tục đăng ký bản quyền thương hiệu cho "Sắc Nam thấu kiếng" nhằm bảo đảm tính bền vững và bảo hộ quyền lợi cho các hoạt động sáng tạo xoay quanh di sản này.
