Chỉ số phát triển con người là tổng hợp của 3 bộ phận cấu thành gồm sức khoẻ, giáo dục và thu nhập. (Nguồn: CTK)
Chỉ số phát triển con người là tổng hợp của 3 bộ phận cấu thành gồm sức khoẻ, giáo dục và thu nhập. (Nguồn: CTK)

Phát triển bền vững lấy con người làm trọng tâm

Chỉ số phát triển con người (HDI) là một trong những chỉ tiêu quan trọng đã được đưa vào dự thảo Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương khoá XIII trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.

Đây cũng là một trong các nội dung được đề cập tại Hội nghị triển khai, hướng dẫn xây dựng các chỉ tiêu kinh tế-xã hội phục vụ xây dựng văn kiện Đại hội Đảng bộ cấp tỉnh, cấp xã nhiệm kỳ 2025-2030 diễn ra tại trụ sở Cục Thống kê (Bộ Tài chính) ngày 24/6.

Liên quan tới chỉ tiêu HDI, một chỉ tiêu kinh tế-xã hội tổng hợp đo lường sự phát triển con người trên 3 phương diện: sức khỏe, giáo dục, và thu nhập của một quốc gia, vùng lãnh thổ, Ban Thống kê Dân số và Lao động, Cục Thống kê nhấn mạnh, đây là chỉ tiêu tổng hợp đo lường sự phát triển con người cả trên góc độ kinh tế và xã hội.

ctk1.jpg
Lần đầu tiên công bố bộ chỉ tiêu kinh tế-xã hội với 28 chỉ tiêu dành cho cấp tỉnh sau sáp nhập. (Ảnh: PV)

HDI rất linh hoạt có thể sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau. HDI được tạo ra để nhấn mạnh rằng con người và năng lực của họ mới là tiêu chí cuối cùng để đánh giá sự phát triển của một quốc gia hay tỉnh chứ không chỉ riêng tăng trưởng kinh tế.

HDI được xác định là một trong những chỉ tiêu chủ yếu trong xây dựng chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội của cả nước và từng địa phương. Ngoài HDI, có thể nghiên cứu tính toán thêm các chỉ số khác như IHDI (chỉ số HDI điều chỉnh bất bình đẳng), GDI (Chỉ số phát triển giới), (HPI) chỉ số hạnh phúc… để phản ánh đầy đủ hơn mọi khía cạnh phát triển của con người.

ctk3.jpg
Nguồn: CTK

Dữ liệu mới nhất của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) cho biết, Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia có mức phát triển con người cao với chỉ số HDI năm 2023 đạt 0,766 - đứng thứ 93 trên tổng số 193 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Trong giai đoạn 1990-2023, chỉ số HDI của Việt Nam đã tăng từ 0,499 lên 0,766, tăng 53,5%, cho thấy một bước tiến ấn tượng; tuổi thọ trung bình của người Việt Nam tăng 5,56 tuổi; tổng thu nhập quốc dân (GNI) bình quân đầu người tăng 475,7%.

Chỉ số phát triển con người (HDI) của Việt Nam tiếp tục cải thiện mạnh mẽ và nằm trong nhóm Top 5 khu vực ASEAN. Theo bà Nguyễn Thị Thanh Mai, Phó Trưởng ban Thống kê dân số và lao động (Cục Thống kê), đây là thành tựu rất đáng ghi nhận trong thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội giai đoạn 2021-2025.

ctk4.jpg
Thứ trưởng Tài chính Nguyễn Thị Bích Ngọc phát biểu tại Hội nghị. (Ảnh: PV)

Phát triển con người luôn là mục tiêu được ưu tiên hàng đầu của hầu hết quốc gia trên thế giới. Ở khu vực ASEAN, luận điểm phát triển con người được khẳng định trong “Cam kết tầm nhìn ASEAN 2025” về xây dựng một Cộng đồng ASEAN hướng đến con người và lấy con người làm trung tâm, người dân có được chất lượng cuộc sống cao hơn và hưởng các lợi ích của việc xây dựng cộng đồng.

Chiến lược Phát triển kinh tế-xã hội giai đoạn 2021-2030 nhấn mạnh đến việc khơi dậy khát vọng phát triển đất nước, phát huy mạnh mẽ giá trị văn hóa, con người Việt Nam và sức mạnh thời đại. Huy động mọi nguồn lực, phát triển nhanh và bền vững trên cơ sở khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, phấn đấu đến năm 2030, Việt Nam là nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao và đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao.

Đảng và Nhà nước đặt mục tiêu “Phát triển bền vững lấy con người làm trọng tâm”, điều này cũng đã được ghi trong các nghị quyết của Đảng.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhiều lần nhấn mạnh, mọi cơ chế, chính sách phải hướng đến chăm lo cho con người; là nhiệm vụ thường xuyên, quan trọng của Đảng, Nhà nước, của cả hệ thống chính trị và của toàn xã hội; thể hiện đặc trưng, bản chất tốt đẹp của chế độ xã hội chủ nghĩa. Tăng trưởng kinh tế gắn với bảo đảm chính sách xã hội; tạo điều kiện để nhân dân thụ hưởng thành quả của sự nghiệp đổi mới, phát triển đất nước, nâng cao chất lượng cuộc sống, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Thời gian qua, HDI của Việt Nam không những cải thiện liên tục, mà từng bước vượt qua nhiều nước trong khu vực cũng như trên thế giới. Trong giai đoạn 2016-2020, kinh tế-xã hội của cả nước nói chung và sự phát triển con người nói riêng đạt được những thành tựu quan trọng. HDI đã tăng từ 0,682 năm 2016, lên 0,706 năm 2020.

Đảng và Nhà nước cũng xác định, trong quá trình phát triển kinh tế-xã hội, con người không chỉ là nguồn lực, mà hơn thế, còn là mục tiêu của sự phát triển. Với ý nghĩa quan trọng đó, trong hoạch định cũng như xây dựng các cơ chế, chủ trương, chính sách, chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội, Đảng và Nhà nước tập trung phát triển con người, lấy con người là trung tâm, là mục tiêu của sự phát triển. Nhờ đó, HDI của Việt Nam tiếp tục được cải thiện trong những năm vừa qua, bất chấp khó khăn do đại dịch Covid-19 gây ra.

Xem thêm