Hiện toàn tỉnh Lâm Đồng có khoảng 16.000 ha trồng mắc-ca, trong đó diện tích đang cho thu hoạch khoảng 6.600 ha. Sản lượng năm 2025 dự kiến đạt 13.700 tấn, tăng gần 50% so với năm 2024. Khoảng 80% diện tích mắc-ca trồng trên đất nông nghiệp chủ yếu là xen canh trong các vườn cây công nghiệp; hơn 3.000 ha được trồng trên đất lâm nghiệp, góp phần vào mục tiêu trồng 1 tỷ cây xanh và bảo vệ môi trường sinh thái.
Thực tiễn cho thấy, với diện tích trồng xen, từ năm thứ 7 trở đi, bình quân 1 ha mắc-ca mang lại lợi nhuận 105 triệu đồng. Đối với diện tích mắc-ca trồng thuần, lợi nhuận bình quân khoảng 170 triệu đồng/ha từ năm thứ 5 đến thứ 6 và khoảng 350 triệu đồng/ha từ năm thứ 7. Với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng thuận lợi, tại các vùng trồng như Di Linh, Hòa Ninh, Đinh Trang Thượng, Nam Hà Lâm Hà, Tân Hà Lâm Hà…, cây mắc-ca đạt năng suất lên đến 30 kg hạt/cây. Để nâng cao chất lượng sản phẩm, những năm gần đây, Trung tâm Khuyến nông tỉnh phối hợp các cơ quan chức năng, doanh nghiệp, hợp tác xã và nông dân tổ chức tuyển chọn, sản xuất giống chất lượng cao.
Hiện Lâm Đồng có năm vườn đầu dòng giống mắc-ca được công nhận, với diện tích hơn 10 ha, sản xuất 1 triệu mầm chồi/năm cùng 36 cơ sở sản xuất, kinh doanh giống. Các giống phổ biến như A38, A4, QN1, 800, 816, 246… được chọn lọc kỹ lưỡng và thị trường đánh giá cao; góp phần đáp ứng nhu cầu giống năng suất cao, chất lượng tốt, phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng của địa phương.
Lâm Đồng cũng chú trọng phát triển các cơ sở chế biến mắc-ca, các loại sản phẩm hàng hóa để cung cấp cho thị trường trong nước và xuất khẩu. Toàn tỉnh hiện có 75 cơ sở thu mua và chế biến với công suất khoảng 6.000 tấn nguyên liệu/năm, chủ yếu sản xuất các sản phẩm truyền thống như quả mắc-ca sấy nứt và nhân hạt đóng gói. Tỉnh đã hình thành chín chuỗi liên kết sản xuất, thu mua, chế biến và tiêu thụ sản phẩm, với diện tích gần 1.300 ha và 1.168 hộ tham gia chuỗi liên kết, sản lượng hơn 1.000 tấn/năm. Một số chuỗi liên kết tiêu biểu như Công ty Việt Xanh, Hoàng Anh Macca, Macca Sao Vàng và các hợp tác xã,... Giám đốc Trung tâm Khuyến nông quốc gia Lê Quốc Thanh đánh giá, Lâm Đồng là địa phương dẫn đầu cả nước về diện tích và năng suất mắc-ca. Phát triển mắc-ca không chỉ là câu chuyện mở rộng diện tích mà cần tập trung nâng cao chất lượng, tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị, áp dụng tiêu chuẩn VietGAP và xây dựng chuỗi liên kết bền vững với doanh nghiệp chế biến, tiêu thụ để khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.
Tỉnh Lâm Đồng cũng đã triển khai dự án “Xây dựng mô hình thâm canh mắc-ca theo tiêu chuẩn VietGAP gắn với liên kết tiêu thụ sản phẩm”, quy mô 70 ha, thu hút 140 hộ dân tham gia cùng dự án hỗ trợ vật tư, chi phí chứng nhận VietGAP, cấp mã số vùng trồng, tem nhãn và tập huấn kỹ thuật cho hơn 780 lượt nông dân. Đồng thời, xây dựng mô hình tổ khuyến nông cộng đồng và các mô hình liên kết hợp tác xã, doanh nghiệp để bao tiêu sản lượng. Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Nguyễn Hà Lộc cho biết: “Sau gần 20 năm phát triển, cây mắc-ca đã khẳng định tiềm năng, thế mạnh trong tái cơ cấu nông nghiệp, tăng thu nhập cho nông dân và nâng cao độ che phủ rừng, bảo vệ môi trường tại địa phương. Sự quy hoạch và định hướng rõ ràng từ đầu đã tạo điều kiện cho ngành mắc-ca Lâm Đồng phát triển”.
Tuy nhiên, ngành mắc-ca Lâm Đồng còn đối mặt nhiều thách thức, như chất lượng cây giống chưa đồng đều, cây giống ghép giá cao, kỹ thuật canh tác còn hạn chế, thời gian từ trồng đến thu hoạch khá dài… làm giảm sức hấp dẫn so với các cây trồng khác như bơ, sầu riêng. Ngoài ra, việc sản xuất còn manh mún, phần lớn trồng xen nhỏ lẻ, gây khó khăn trong việc hình thành chuỗi liên kết sản xuất-chế biến-tiêu thụ; hệ thống thu mua và chế biến quy mô nhỏ, thiếu liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp dẫn đến sản phẩm chưa được chứng nhận tiêu chuẩn chất lượng; công nghệ chế biến còn hạn chế; sản phẩm chưa đa dạng, chủ yếu là mắc-ca sấy.
Trước những cơ hội và thách thức, tỉnh Lâm Đồng đặt mục tiêu phát triển cây mắc-ca theo hướng hình thành vùng nguyên liệu tập trung, quy mô lớn, hiệu quả và bền vững. Mục tiêu đến năm 2030, toàn tỉnh phấn đấu đạt 37 nghìn ha mắc-ca, trong đó có 23 nghìn ha trồng trên đất nông nghiệp, 14 nghìn ha trồng trên đất lâm nghiệp; đạt sản lượng khoảng 48 nghìn tấn, với hơn 90% sản lượng được sơ chế hoặc chế biến. Tầm nhìn đến năm 2050, diện tích đạt 50 nghìn ha, sản lượng khoảng 90 nghìn tấn, hình thành chuỗi giá trị khép kín từ sản xuất giống đến xuất khẩu.
Ông Nguyễn Hà Lộc cho biết, để hiện thực hóa mục tiêu nói trên, đưa mắc-ca trở thành ngành hàng mũi nhọn, Lâm Đồng sẽ tập trung thực hiện các giải pháp mang tính nền tảng và lâu dài, như: Phát triển các vùng trồng tập trung gắn với doanh nghiệp chế biến; ưu tiên trồng xen trên đất nông nghiệp và đất lâm nghiệp chưa có rừng; nâng cao chất lượng cây giống, sử dụng giống ghép từ các dòng năng suất cao, quản lý chặt chẽ các cơ sở sản xuất giống; phổ biến quy trình, kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu hoạch theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, nông nghiệp hữu cơ; xây dựng mô hình liên kết nông dân-hợp tác xã-doanh nghiệp, hỗ trợ hợp tác xã gắn với nguồn nguyên liệu ổn định; đẩy mạnh xúc tiến thương mại, kết nối cung cầu; phấn đấu đến năm 2030, hơn 50% sản lượng mắc-ca của tỉnh được sản xuất và tiêu thụ thông qua các chuỗi liên kết. Đồng thời, tỉnh sẽ đề xuất tích hợp chính sách phát triển mắc-ca vào các chương trình mục tiêu quốc gia, phát triển nhãn hiệu “Mắc-ca Lâm Đồng”…
