Nổi bật với nhiều dự án và ý tưởng sáng tạo, kiên trì theo đuổi giá trị cộng đồng

Giải thưởng Hành động vì Cộng đồng do Báo Nhân Dân tổ chức, với sự đồng hành của Công ty cổ phần VCCorp. Đây là giải thưởng thường niên mang tầm quốc gia nhằm tôn vinh, thúc đẩy những dự án vì cộng đồng, ghi nhận xứng đáng những tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân đang nỗ lực cống hiến cho xã hội.

Nhóm dự án bền vững tạo dấu ấn nổi bật

* Dự án "Chương trình Cứu hộ và Bảo tồn Tê tê" của Trung tâm Bảo tồn Động vật hoang dã tại Việt Nam (SVW), triển khai suốt 11 năm (từ 2014), là mô hình tiên phong cứu hộ hai loài tê tê đang ở mức "Cực kỳ nguy cấp" do nạn buôn bán trái phép phức tạp. Dự án đã cứu hộ 1.782 cá thể, tái thả thành công 1.135 cá thể với tỷ lệ phục hồi kỷ lục trên 80%.

SVW đã xây dựng 2 trung tâm chuyên biệt, thiết lập quy trình chuẩn hóa và lần đầu ghi nhận tê tê vàng sinh sản trong môi trường bán hoang dã. Tổ chức ứng dụng công nghệ (drone, AI) để giám sát và đã tháo gỡ 16.534 bẫy cùng 137 khẩu súng săn.

Thuyết trình về dự án, ông Nguyễn Văn Thái, người sáng lập, Giám đốc SVW cho biết: "Dự án ra đời trong bối cảnh nạn săn bắt, buôn bán trái phép tê tê diễn ra phức tạp, trong khi năng lực cứu hộ và hệ thống dữ liệu khoa học của Việt Nam còn thiếu hụt trầm trọng”.

* Dự án “Tái sinh vườn dừa, xanh hóa tương lai” đặt mục tiêu giải quyết thách thức kép tại Đồng bằng sông Cửu Long: Tác động ngày càng nghiêm trọng của biến đổi khí hậu (xâm nhập mặn) và sự bất ổn trong sinh kế của hàng chục nghìn nông hộ.

Ở Bến Tre, người nông dân đang gặp phải nhiều thách thức trong việc trồng dừa. Dự án trên triển khai hệ sinh thái giải pháp tổng thể, bền vững gồm 3 trụ cột: tái sinh đất đai, công bằng kinh tế và minh bạch bằng công nghệ.

Qua đó, mong muốn phục hồi hệ sinh thái mở rộng vùng nguyên liệu hữu cơ (mục tiêu là 20.000ha), bảo đảm giá mua ổn định và hỗ trợ bà con nông dân trong việc xây dựng hệ thống giúp truy xuất nguồn gốc nông sản hiệu quả, quản lý vườn dừa tốt hơn.

* Năm 2008, tỷ lệ dân số tiếp cận với Internet của Việt Nam chỉ chiếm khoảng 24,20% dân số. Tập đoàn Công nghiệp-Viễn thông Quân đội Viettel phối hợp Bộ Giáo dục và Đào tạo đã triển khai chương trình “Internet trường học” cho học sinh, sinh viên thuộc 100% cơ sở giáo dục trên cả nước. Những dự án như thế này thực sự góp phần xóa dần khoảng cách rất lớn giữa thành thị, nông thôn và miền núi.

Sau 17 năm, đã có gần 40.000 cơ sở giáo dục có Internet miễn phí, 100% vùng sâu, vùng xa được phủ; gần 25 triệu giáo viên và học sinh được kết nối; tỷ lệ tiếp cận internet đạt gần 85%...

Đại diện Viettel chia sẻ: “Viettel hiểu rằng, Internet không thay đổi cuộc đời của một học sinh mà đem đến quyền được ước mơ lớn hơn. Và đôi khi chính quyền được ước mơ lớn hơn này giúp làm thay đổi cuộc đời của con người trở nên khác biệt”.

Hiện, “Internet trường học” được mở rộng triển khai tại nhiều quốc gia khác như Lào, Campuchia, Peru, Haiti Mozambique, Myanmar, Burundi.

* Dự án “Bảo tồn nguồn nước vì một Việt Nam tốt đẹp hơn” của Heineken Việt Nam đặt mục tiêu mạnh mẽ là bù hoàn 100% lượng nước sử dụng trong sản xuất tại các khu vực khan hiếm nước vào năm 2030, tương đương 3 tỷ lít nước hoàn trả. Hiện tại, dự án đã bù hoàn được hơn 690 triệu lít nước mỗi năm. Thành công này đến từ hai trụ cột chính:

Bảo tồn lưu vực sông: Từ năm 2022 đến 2025, Heineken cam kết đầu tư 30 tỷ đồng hợp tác với Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (cũ), Bộ Tài nguyên và Môi trường (cũ) và WWF-Việt Nam tại 3 lưu vực sông trọng điểm (sông Hồng, sông Đồng Nai, sông Tiền). Các hoạt động bao gồm trồng và nuôi dưỡng hơn 1.100 ha rừng và hỗ trợ nông nghiệp tiết kiệm nước, đóng góp khoảng 559,44 triệu lít nước bù hoàn/năm.

Công trình nước sạch cộng đồng: Chương trình "1 phút tiết kiệm triệu niềm vui" đã tài trợ 25 công trình nước sạch, giúp hơn 15.087 người tiếp cận nguồn nước an toàn, bù hoàn 131,52 triệu lít nước/năm.

Đáng chú ý, Heineken Việt Nam đã đạt mục tiêu bù hoàn nước tại lưu vực sông Tiền sớm 5 năm so với mốc 2030. Dự án được kỳ vọng trở thành mô hình tham chiếu để nhân rộng trong cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam.

Những ý tưởng vì cộng đồng được lan tỏa mạnh mẽ

* Đến với phần trình bày của hạng mục Ý tưởng vì cộng đồng, đại diện dự án “Hành trình Gen kết nối - Tìm lại tên liệt sĩ” chia sẻ: Dự án được ra mắt ngày 23/7/2024, là sáng kiến của Trung tâm Dữ liệu Quốc gia - Bộ Công an phối hợp GeneStory nhằm xác định danh tính khoảng 500.000 hài cốt liệt sĩ chưa được nhận diện. Dự án ứng dụng đối sánh ADN trên quy mô quốc gia, mở ra phương thức tìm kiếm khoa học và nhân văn hơn so với cách làm dựa vào ký ức, hồ sơ rời rạc trước đây.

Điểm nhấn là mô hình thu mẫu lưu động khắp cả nước, công nghệ giải mã gen hiện đại (ưu tiên mtDNA), năng lực phân tích tới 500.000 mẫu/năm và cơ chế xã hội hóa giúp giảm chi phí. Sau một năm, dự án thu được 51.000 mẫu tại 34 tỉnh, tổ chức hơn 600 buổi thu mẫu và xác định danh tính 16 liệt sĩ, cho thấy hiệu quả của khoa học trong hành trình tri ân và khẳng định năng lực công nghệ sinh học Việt Nam.

* Chia sẻ về dự án "Nam Dược - Dược liệu sạch phát triển bền vững", đại diện dự án cho biết, trong suốt 21 năm phụng sự sức khỏe cộng đồng, Nam Dược nỗ lực giải quyết nghịch lý của ngành đông dược: nguồn dược liệu phong phú nhưng 80% vẫn phải nhập khẩu với chất lượng khó kiểm soát. Mô hình liên kết 4 nhà, bao gồm: doanh nghiệp, nhà nông, nhà quản lý, nhà khoa học, có thể đáp ứng được hiệu quả trong việc phát triển vùng trồng.

Với phương châm tự hào thuốc nam của người Việt, đơn vị coi trọng chất lượng đầu tư, cũng như bảo tồn những nguồn dược liệu quý hiếm của người dân địa phương. Dự án không chỉ tự chủ về nguồn nguyên liệu an toàn, chất lượng mà còn kiến tạo một hệ sinh thái phát triển bền vững, tạo sinh kế ổn định cho hàng trăm hộ nông dân, đề cao hiệu quả kinh tế gắn liền với trách nhiệm trong việc bảo vệ môi trường.

Đa dạng những dự án thể hiện tinh thần bền bỉ

* Ra đời vào năm 2011, Quỹ học bổng VietSeeds đã giúp những bạn trẻ xuất thân từ hoàn cảnh khó khăn nhưng giàu nghị lực và khát vọng có cơ hội đổi đời. Sự hỗ trợ này không chỉ là tài chính dài hạn, mà còn là việc cung cấp chương trình đào tạo kỹ năng, cố vấn 1-1 cùng các mentor và khuyến khích sinh viên tham gia các dự án cộng đồng.

Bà Huyền Tôn Nữ Cát Tường - Đồng sáng lập quỹ học bổng chia sẻ: “VietSeeds ra đời để trao cơ hội cho các em để bước tiếp vào cánh cửa đại học. Giáo dục có thể thay đổi cuộc đời các em và cộng đồng chung quanh mình”.

Với mục đích và ý nghĩa nhân văn đó, Nhà báo Lê Quốc Minh đã nhận làm cố vấn đồng hành cùng chương trình.

* Dự án “GNI - 20 năm Kiến tạo Good Change” đánh dấu hành trình của Good Neighbors International tại Việt Nam từ 2005, với sứ mệnh xây dựng cộng đồng không nghèo đói và an toàn cho trẻ em. Tổ chức triển khai mô hình phát triển cộng đồng toàn diện, kết hợp bảo trợ trẻ với nâng cao giáo dục, y tế, sinh kế và bảo vệ quyền trẻ em, giúp giải quyết đồng thời nhiều vấn đề căn bản và trao quyền để người dân tự chủ.

Đại diện dự án chia sẻ: Sau gần 20 năm, GNI mở rộng từ Hòa Bình đến hơn 8 tỉnh, thực hiện viện trợ tại 26 địa phương và quản lý hơn 61,9 triệu USD. Các chương trình dài hạn mang lại tác động rõ rệt: Hàng chục nghìn trẻ được bảo trợ, trường lớp và thư viện được xây dựng, sức khỏe và nước sạch được cải thiện, sinh kế bền vững hình thành, cùng hàng trăm nghìn người thụ hưởng viện trợ nhân đạo. GNI qua đó tạo nền tảng phát triển bền vững và lan tỏa tinh thần “Good Change”.

* Ngày 3/10/2006, Quỹ Thiện Tâm chính thức ra mắt và đi vào hoạt động là Quỹ Từ thiện do Tập đoàn Vingroup sáng lập và tài trợ. Sau gần hai thập kỷ hoạt động, Quỹ Thiện Tâm đã trở thành điểm tựa bền vững, hiện diện tại 34/34 tỉnh/thành với tổng số tiền chia sẻ lên tới gần 16.000 tỷ đồng tính đến tháng 8/2025.

Trong lĩnh vực an sinh xã hội, Quỹ đã xây dựng và bàn giao gần 27.000 ngôi nhà tình nghĩa/tình thương, trao 2 triệu suất quà Tết, và giúp 11.000 hộ thoát nghèo. Quỹ dành sự tri ân đặc biệt, phụng dưỡng và hỗ trợ hơn 25.000 Mẹ Việt Nam Anh hùng và người có công. Về giáo dục, Quỹ trao gần 89.600 suất học bổng và xây dựng hơn 535 trường học tại vùng cao. Trong y tế, 7 triệu người nghèo được khám chữa bệnh miễn phí và Quỹ tài trợ 1.000 tỷ đồng cho Đề án cấp cứu ngoại viện quốc gia. Trong phòng chống dịch, Quỹ hỗ trợ khẩn cấp 7.500 tỷ đồng cho Covid-19.

Qua 19 năm bền bỉ đi theo sứ mệnh “lấy việc mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho mọi người là lẽ sống”, Quỹ Thiện Tâm đã đạt được những bằng khen nổi bật như: 1 Huân chương Lao động Hạng Nhất, 2 Bằng khen được Thủ tướng Chính phủ trao tặng.

Ông Lý Minh Tuấn - Giám đốc Quỹ Thiện Tâm cho biết: “Dù con đường phía trước còn nhiều thách thức, tinh thần phụng sự của Vingroup sẽ không ngừng chảy. Kiên trì phụng sự là lời hứa, sự cam kết của chúng tôi, vì sự phát triển chung của toàn dân tộc. Vì một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng, vững bền!”.

* Với tốc độ già hóa dân số nhanh, nhiều người cao tuổi ở Việt Nam đang đối mặt với tình trạng sức khỏe kém, thiếu bảo đảm về an sinh. Dường như, họ có thể phải đối mặt trước nguy cơ bị bỏ lại phía sau.

Câu lạc bộ Liên thế hệ tự giúp nhau là một sáng kiến của Hội Người cao tuổi Việt Nam. Tại đây, những người cao tuổi, người yếu thế, có hoàn cảnh khó khăn cùng hỗ trợ nhau để cải thiện sức khỏe và tăng thu nhập. Từ đó, thúc đẩy tinh thần đoàn kết trong cộng đồng và phát huy vai trò của người cao tuổi.

Trong suốt 19 năm qua, câu lạc bộ dựa vào cộng đồng để hoạt động và phát huy cả sức mạnh của người già lẫn người trẻ. Khoảng 30% trong câu lạc bộ là sự tham gia của những người trẻ, tạo nên tính liên thế hệ, xóa bỏ khoảng cách về tuổi tác, khơi dậy sự đồng cảm trong mỗi người.

* Dự án “Mắt sáng cộng đồng” do Bệnh viện Mắt Quốc tế DND khởi xướng là hành trình nhân ái được duy trì suốt hơn một thập kỷ.

Dự án ra đời với khát vọng đưa công nghệ nhãn khoa hiện đại đến gần hơn với mọi người, xóa bỏ rào cản về chi phí, khoảng cách và nhận thức trong chăm sóc mắt. Rất nhiều cuộc đời đã thoát khỏi bóng tối, nhờ dự án thầm lặng này.

Bác sĩ Đặng Thị Như Quỳnh - Thành viên Ban Quản lý dự án cho biết: “Sau 14 năm hoạt động, ‘Mắt sáng cộng đồng’ đã có 4 cơ sở, tập trung chuyên sâu về chăm sóc mắt, bảo vệ mắt và mở rộng thêm các hoạt động để chăm sóc mắt toàn diện theo tiêu chuẩn quốc tế”.

Đến nay, dự án đã tổ chức khám, tư vấn miễn phí cho hơn 2 triệu lượt người cao tuổi, người có hoàn cảnh khó khăn; đồng thời tổ chức được khoảng 6.000 chương trình khám cộng đồng; thực hiện hơn 5.000 ca phẫu thuật đục thủy tinh thể miễn phí…, bác sĩ Quỳnh cho biết thêm.

Nhà báo Lê Quốc Minh cam kết sẽ đồng hành và hỗ trợ truyền thông cho dự án.

* Sáng kiến Futuremakers của Ngân hàng Standard Chartered tại Việt Nam đã tạo ra những tác động tích cực đáng kể, tập trung vào giáo dục, đào tạo kỹ năng và hỗ trợ khởi nghiệp cho thanh niên khó khăn, đặc biệt là phụ nữ.

Cụ thể, dự án Tự tin lập nghiệp (trong thời gian 2022-2027, ngân sách hơn 1 triệu USD) đã giúp 92% trong số 300 thanh niên học nghề có việc làm, bao gồm cả người khuyết tật. Chương trình cũng đã hỗ trợ đào tạo kỹ năng sống cho hơn 100.000 em gái vị thành niên.

Đối với nhóm doanh nghiệp, các dự án Phụ nữ hợp tác - Kiến tạo tương lai và Vững tài chính - Sáng niềm tin đã hỗ trợ hơn 500 nữ doanh nhân tham gia can thiệp chuyên sâu, giúp 326 doanh nghiệp siêu nhỏ hoạt động bền vững sau 6 tháng, tạo ra 954 việc làm. Tổng cộng đã cấp 24.000 USD vốn ban đầu cho 12 nữ doanh nhân trẻ.

Tầm nhìn tương lai của dự án là thúc đẩy phát triển bền vững, tạo cơ hội công bằng và lan tỏa tinh thần đầu tư tác động, hướng tới một thế hệ doanh nhân tử tế và chính trực.

* “Khởi đầu mới” là dự án trao quyền kinh tế cho phụ nữ do Unilever Việt Nam và Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam triển khai từ năm 2007, nhằm hỗ trợ phụ nữ, nhất là nhóm yếu thế, vượt qua rào cản về vốn, kỹ năng và cơ hội nghề nghiệp.

Chương trình dựa trên ba trụ cột: truyền cảm hứng, đào tạo kỹ năng và tăng khả năng tiếp cận vốn. Trọng tâm là Quỹ tài chính vi mô giúp phụ nữ vay 3-50 triệu đồng không cần thế chấp, với tỷ lệ nợ xấu chỉ 0,25-0,5% và lãi quay vòng cho an sinh cộng đồng.

Song song, chương trình mở rộng đào tạo khởi sự kinh doanh trên toàn quốc, kết hợp hình thức trực tiếp và nền tảng số, kèm hỗ trợ khởi nghiệp và cấp vốn. Từ 2023, sức lan tỏa tăng mạnh qua gameshow “Khi phụ nữ làm chủ” trên VTV3. Sau gần 18 năm, chương trình ghi nhận 50.000 lượt vay, 90.000 phụ nữ được đào tạo và hàng chục triệu người được truyền cảm hứng, trở thành mô hình nổi bật thúc đẩy bình đẳng giới và giảm nghèo bền vững.

Những sản phẩm, dịch vụ vì môi trường và con người

* Dự án “Miza - Mô hình kinh tế tuần hoàn trong ngành giấy” trình bày tại hạng mục Sản phẩm/Dịch vụ vì môi trường. Trong đó, Miza là doanh nghiệp tiên phong áp dụng kinh tế tuần hoàn trong ngành giấy, bắt đầu hoạt động từ năm 2010 với mục tiêu biến rác thải giấy thành nguồn tài nguyên. Trong bối cảnh chỉ khoảng 40% giấy thải được tái chế, Miza xây dựng hệ sinh thái khép kín từ thu gom, logistics đến xử lý và sản xuất.

Đại diện dự án cho biết, doanh nghiệp vận hành hàng trăm điểm thu gom, tạo sinh kế cho hàng nghìn lao động và tái chế gần 200.000 tấn giấy mỗi năm, giúp tiết kiệm tài nguyên, giảm rác chôn lấp và giảm phát thải CO₂. Công nghệ xử lý hiện đại giúp 50% nước được tuần hoàn, 95% chất thải rắn được tái chế, một phần dùng làm gạch không nung hoặc nhiên liệu thay than đá.

Bên cạnh đó, Miza triển khai giáo dục phân loại rác cho cộng đồng, hợp tác với hơn 500 vựa ve chai và đóng góp đáng kể cho an sinh xã hội. Hướng tới năm 2030, doanh nghiệp đặt mục tiêu tái chế 1 triệu tấn giấy/năm và mở rộng năng lượng tái tạo, trở thành minh chứng cho mô hình phát triển bền vững tại Việt Nam.

* Với mong muốn biến rác thải nhựa thành sản phẩm thời trang, REPEET ra đời với sứ mệnh giải quyết một trong những thách thức môi trường cấp bách nhất tại Việt Nam: Ô nhiễm rác thải nhựa.

Dự án "REPEET - Làm điều tốt đẹp" xây dựng một hệ sinh thái tuần hoàn khép kín với mục tiêu "Made in Vietnam & Recycled in Vietnam". Theo đó, REPEET thu gom chai nhựa đã qua sử dụng và tái chế chúng thành những sản phẩm thời trang chất lượng cao. Mọi công đoạn từ thu gom, tái chế, dệt vải đến may thành phẩm đều được thực hiện minh bạch và hoàn toàn tại Việt Nam, tạo nên một vòng tuần hoàn trọn vẹn.

Mỗi một công đoạn là một câu chuyện về những con người tử tế biến rác thải thành thành phẩm. Mỗi sản phẩm là một lời tuyên bố trách nhiệm với môi trường. Dự án nỗ lực tạo ra tác động về xã hội, môi trường và kinh tế, góp phần giảm lượng rác thải dệt may, vừa đáp ứng được yêu cầu về kinh tế tuần hoàn.

* Ở hạng mục Sản phẩm/Dịch vụ vì con người, hơn 10 năm qua, Trạng Nguyên Education đã kiên định với sứ mệnh “Cõng công nghệ về làng-Gieo chữ khai trí”, mang tri thức đến hàng triệu học sinh, đặc biệt những vùng khó khăn, bằng công nghệ, học liệu số hiện đại và tình yêu với giáo dục.

Bà Nguyễn Thị Thu Phương, Chủ tịch hội đồng thành viên và Nhà sáng lập Trạng Nguyên Education xúc động chia sẻ: “Trong hành trình trong suốt hơn 10 năm, điều mong muốn lớn nhất của chúng tôi là các em học sinh trên khắp cả nước, đặc biệt là học sinh vùng khó khăn được học tiếng việt một cách trực quan, sinh động, với một niềm yêu thích và đam mê; qua đó lan tỏa tình yêu về tiếng Việt, văn hoá-lịch sử và cội nguồn bản sắc dân tộc”.

Với hơn 20 triệu lượt học sinh tham gia, hơn 10.000 trường đồng hành trên khắp 34 tỉnh thành, cùng hàng nghìn suất học bổng và tài khoản miễn phí mỗi năm, Trạng Nguyên là một nền tảng học tập, thu hẹp khoảng cách vùng miền bằng tri thức và công nghệ.