Khắc phục ô nhiễm không khí vì môi trường trong lành

Để quyết tâm sớm trở thành kết quả thực chất, phát huy hiệu quả trong cuộc sống, nhiều chuyên gia cho rằng, Hà Nội cần có chương trình hành động tổng thể, có bộ phận đứng đầu với đầy đủ năng lực tổ chức, điều phối và triển khai.

Quyết tâm xử lý ô nhiễm

Báo cáo của Ủy ban nhân dân Thành phố Hà Nội, Bộ Nông nghiệp và Môi trường; kết quả nghiên cứu của các chuyên gia, nhà khoa học… đều chỉ rõ: Nguyên nhân của ô nhiễm không khí đến từ các phương tiện tham gia giao thông; hoạt động xây dựng; đốt các loại rác thải, phế liệu, rơm rạ của người dân; từ các nhà máy, cơ sở sản xuất; từ các làng nghề tái chế phế liệu gần khu vực nội đô đông dân cư. Riêng ô nhiễm không khí của Thành phố Hà Nội có thêm nguyên nhân đến từ các hoạt động sản xuất, tái chế, xây dựng… ở các địa phương lân cận.

Ngoài ra, để tình trạng ô nhiễm không khí kéo dài có một phần nguyên nhân đến từ sự chủ quan, thiếu trách nhiệm, thiếu năng lực xử lý của một số cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan; từ việc thiếu chế tài xử lý các vi phạm về môi trường đến thiếu đồng bộ trong quy định của pháp luật cũng như cơ sở hạ tầng, kỹ thuật…

Hà Nội khẩn trương triển khai các biện pháp giảm ô nhiễm không khí

11/12/2025 16:32

Ngày 20/7/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 20/CT-TTg về “Một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường”. Theo đó, Thủ tướng yêu cầu, giao trách nhiệm cho các bộ, ngành Trung ương và các địa phương thực hiện nhiệm vụ một cách cụ thể, rõ ràng, đồng bộ, xuyên suốt trong quá trình triển khai. Ngày 19/11/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 2530/QĐ-TTg phê duyệt Kế hoạch hành động quốc gia về khắc phục ô nhiễm và quản lý chất lượng môi trường không khí giai đoạn 2026-2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Quyết định này cũng quy định nhiệm vụ các bộ, ngành liên quan hoàn thiện văn bản quy phạm pháp luật; đặt mục tiêu, trách nhiệm cụ thể trong nhiệm vụ ngăn chặn và phòng ngừa ô nhiễm cho từng tiêu chí cụ thể tại mỗi địa phương; giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì xây dựng đề án thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia về khắc phục ô nhiễm không khí. Thủ tướng yêu cầu xây dựng và đưa vào hoạt động “Hệ thống cảnh báo, dự báo kiểm soát ô nhiễm môi trường không khí quốc gia”, tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm đối với các trường hợp vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường.

Quyết định số 2530/QĐ-TTg cũng chỉ rõ, Vùng Thủ đô Hà Nội là nơi tồn tại nhiều bất cập mà Ban Chỉ đạo quốc gia về khắc phục ô nhiễm không khí cần quyết liệt chỉ đạo giải quyết.

Hà Nội cần cách tiếp cận tổng thể, có lộ trình

Theo các chuyên gia, nếu không có sự đột phá, chuyển đổi mạnh mẽ trong cách tiếp cận và xử lý “gốc” của ô nhiễm không khí thì không giải quyết dứt điểm, triệt để được vấn đề của Vùng Thủ đô. Tháng 3/2025, trong Hội thảo về bảo vệ môi trường thủ đô Hà Nội, các chuyên gia, nhà khoa học đều khẳng định, giải quyết ô nhiễm không khí tại Hà Nội đòi hỏi cách tiếp cận tổng thể, đa ngành, đồng bộ và có lộ trình rõ ràng. Vì vậy, các giải pháp cần được thiết kế theo nhóm lớn, gắn trách nhiệm cụ thể cho từng nhóm đối tượng, từng ngành.

Hà Nội cần có cách tiếp cận đột phá, đa ngành, đa cấp, đa địa phương dựa trên nền tảng số để cải thiện chất lượng không khí. Trước hết cần kiểm soát chặt nguồn phát thải từ giao thông, coi đây là khâu đột phá.

Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng,

Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam

Tiến sĩ Hoàng Dương Tùng, Chủ tịch Mạng lưới không khí sạch Việt Nam cho rằng, Hà Nội cần có cách tiếp cận đột phá, đa ngành, đa cấp, đa địa phương dựa trên nền tảng số để cải thiện chất lượng không khí. Trước hết cần kiểm soát chặt nguồn phát thải từ giao thông, coi đây là khâu đột phá. Giao thông đường bộ được xác định là nguồn phát thải lớn nhất (chiếm 56%). Do đó, kiểm soát khí thải phương tiện cần được đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược cải thiện chất lượng không khí.

Cùng với đó, cần phát triển mạnh giao thông công cộng và thúc đẩy chuyển đổi từ phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch sang phương tiện xanh, đầu tư đồng bộ hạ tầng trạm sạc, bến bãi và các điều kiện kỹ thuật, biện pháp phòng chống cháy nổ đối với phương tiện sử dụng điện.

Nhóm giải pháp quan trọng khác là kiểm soát bụi, khí thải từ hoạt động xây dựng và hạ tầng đô thị. Các công trình xây dựng, sửa chữa hạ tầng giao thông cần có camera giám sát, được che chắn nghiêm ngặt, kiểm soát chặt chẽ khâu vận chuyển vật liệu, rửa xe trước khi ra khỏi công trường. Ngoài ra, giải pháp tăng cường trồng cây xanh trong nội đô, nhất là khu vực ven đường giao thông nơi có mật độ xe lớn, mức ô nhiễm cao cũng góp phần hấp thụ và khuếch tán khí thải.

Đối với nguồn ô nhiễm từ hoạt động sản xuất công nghiệp và làng nghề tái chế, trọng tâm là kiểm soát chặt các cơ sở sử dụng nhiên liệu hóa thạch, có lộ trình chuyển đổi sang nhiên liệu sạch, cải tiến công nghệ đi kèm cơ chế hỗ trợ tài chính, đồng thời từng bước loại bỏ các lò hơi, lò nung sử dụng than đốt; quy hoạch, di dời các cơ sở gây ô nhiễm hoặc có nguy cơ gây ô nhiễm cách xa khu vực nội đô. Cần thực hiện nghiêm các quy định cấm đốt ngoài trời, đẩy mạnh tuyên truyền đồng thời triển khai các biện pháp hỗ trợ người dân ở khu vực nông thôn xử lý phụ phẩm, rác theo hướng kinh tế tuần hoàn.

Giao thông và bài toán ô nhiễm không khí đô thị

10/12/2025 06:10

Việc hoàn thiện hệ thống quan trắc, dự báo và cảnh báo chất lượng không khí có ý nghĩa then chốt. Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đức Lượng, Trưởng khoa Kỹ thuật môi trường, Trường đại học Xây dựng Hà Nội, các trạm lắp đặt hiện nay chỉ tập trung khu vực nội thành, số liệu chưa đầy đủ, ảnh hưởng việc theo dõi, giám sát liên tục. Do đó, cần tiếp tục đầu tư hoàn thiện mạng lưới quan trắc không khí tự động, liên tục, mở rộng phạm vi bao phủ cả khu vực nội thành và ngoại thành. Trên cơ sở đó, xây dựng hệ thống dự báo, cảnh báo sớm, giúp chính quyền chủ động ứng phó với các đợt ô nhiễm nghiêm trọng và cung cấp thông tin kịp thời cho người dân phòng tránh. Tiêu chí chất lượng không khí cần được đưa vào nghị quyết, là một trong các tiêu chí phát triển kinh tế-xã hội của địa phương, gắn với trách nhiệm của từng cấp, từng ngành và người đứng đầu; đồng thời, tăng cường phối hợp giải quyết liên vùng.

Theo Giáo sư, Tiến sĩ Trịnh Văn Tuyên, Chủ tịch Hội đồng khoa học ngành Môi trường-Năng lượng, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, dù đề ra các nhóm giải pháp nhưng điều quan trọng là phải nhận diện ô nhiễm bằng dữ liệu đo đạc đầy đủ, tin cậy mới có thể tính toán và lựa chọn giải pháp phù hợp cho từng nguồn phát thải.

Theo dõi thực tế kiểm soát ô nhiễm không khí của Hà Nội thời gian qua, Giáo sư Tuyên cho rằng, giải pháp còn thiếu sự kết nối giữa các ngành, các lĩnh vực; để giải quyết dứt điểm, cần có một “tổng công trình sư” cho bài toán không khí Hà Nội. Đầu mối này cần đủ quyền hạn và năng lực để xây dựng đề án tổng thể, xác định rõ lộ trình, nguồn lực, trách nhiệm của từng ngành, từng đơn vị. Vai trò này nên được xã hội hóa. Nhà nước có thể giao cho một tổ chức, doanh nghiệp… thực hiện dưới sự giám sát chặt chẽ. Tổ chức này có thể quy tụ các nhà khoa học, chuyên gia, đồng thời có đầy đủ năng lực và quyền hạn triển khai thực tế, chứ không chỉ dừng ở đề xuất trên giấy.