“Đôi Cánh” hạ tầng chắp ước mơ vươn xa cho cua Cà Mau

Từ những mạch máu cao tốc đang dần hình thành đến tham vọng về một cảng biển quốc tế, Đất Mũi-Cà Mau đang chắp đôi cánh hiện đại để đưa ngành hàng cua vươn tới mục tiêu tỷ đô và tương lai "Netzero" bền vững.

Bài toán tốc độ, chất lượng khi “vị hậu” rời rừng ngập mặn

Có một câu nói “cửa miệng” mà người dân Đất Mũi thường kể với khách phương xa: “Cua ở đâu cũng có, nhưng để thực sự nếm vị ngọt thanh, độ chắc của thịt và cái béo ngậy của gạch cua dưới tán rừng ngập mặn, thì nhất định phải về Cà Mau”.

Sự tự hào ấy không hề huyễn hoặc. Với hơn 380.000ha diện tích nuôi kết hợp, con cua Cà Mau đã trở thành ngành hàng lớn thứ hai của tỉnh, chỉ sau con tôm, mang lại sinh kế bền vững cho hàng chục nghìn hộ dân.

Tuy nhiên, trong cái nhìn đau đáu của lãnh đạo tỉnh, con cua Cà Mau vẫn đang mắc kẹt trong những rào cản vô hình. Một con cua tươi rói từ miệt rừng Năm Căn, Ngọc Hiển…, để sang được thị trường Thượng Hải hay Tokyo…, phải trải qua một hành trình vận chuyển gian truân. Chi phí vận hành, tỷ lệ hao hụt và thời gian chờ đợi tại các khâu trung gian đang là những nhát dao cắt vào lợi nhuận của nông dân và sức cạnh tranh của doanh nghiệp.

Theo Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Cà Mau Lữ Quang Ngời, để chuyển hóa “vùng trũng cuối nguồn” như Cà Mau thành cửa ngõ ra biển lớn, hạ tầng logistics chính là chìa khóa vạn năng.

Người đứng đầu chính quyền tỉnh Cà Mau cho rằng, “bài toán” logistics ở đây không đơn thuần là chuyện đường sá, mà còn là chuyện của thời gian và chất lượng. Đối với mặt hàng thủy sản tươi sống, mỗi giờ rút ngắn trên đường vận chuyển là một phần giá trị được bảo toàn.

Hiện nay, hệ thống cao tốc Cần Thơ-Cà Mau đang dần hoàn thiện, và tương lai là tuyến cao tốc từ trung tâm Cà Mau đến tận Đất Mũi. Khi những mạch máu này thông suốt, thời gian vận chuyển từ vùng nguyên liệu đến các trung tâm xuất khẩu lớn sẽ giảm đáng kể, giúp con cua giữ trọn vị tươi ngon như vừa mới kéo lên từ mặt nước.

Nhưng tham vọng của Cà Mau còn lớn hơn. Việc nâng cấp sân bay Cà Mau để đón các dòng máy bay lớn và đặc biệt là dự án Cảng biển tổng hợp Hòn Khoai được kỳ vọng sẽ tạo ra một cuộc “đổi đời” cho ngành xuất khẩu, trong đó có mặt hàng cua. Cảng Hòn Khoai với vị trí chiến lược trên tuyến hàng hải quốc tế sẽ cho phép Cà Mau xuất khẩu trực tiếp hàng hóa ra thế giới mà không cần phải trung chuyển ngược lên các cảng tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Đây chính là giải pháp gốc rễ để kéo giảm chi phí logistics xuống mức thấp nhất, biến con cua Cà Mau thành sản phẩm có giá thành cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Chiến lược tăng trưởng xanh vì một tương lai “NetZero”

Trong xu thế toàn cầu về tiêu dùng xanh và giữa bối cảnh biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp, lãnh đạo tỉnh Cà Mau không chọn cách tăng trưởng bằng mọi giá mà chọn một hướng đi nhân văn và bền vững theo phương châm: Phát triển kinh tế gắn liền với bảo tồn hệ sinh thái; mở rộng sản xuất nhưng không đánh đổi môi trường, đặc biệt là diện tích rừng ngập mặn – tài sản vô giá của vùng đất này. Cà Mau xác định rõ, mục tiêu “NetZero” không nhìn nhận như một rào cản, mà là một cơ hội để định vị lại thương hiệu “Cua Cà Mau”.

Đó cũng là lý do để Cà Mau kiên định với định hướng: Tăng sản lượng nhưng không tăng diện tích xâm lấn rừng. Ngược lại, chính con cua dưới tán rừng lại là “người gác rừng” mẫn cán nhất. Mô hình nuôi cua sinh thái dưới tán rừng ngập mặn được xác định là trụ cột. Ở đó, rừng bảo vệ cua khỏi sự khắc nghiệt của thời tiết, và cua mang lại thu nhập để người dân gắn bó với rừng.

Trong các báo cáo chiến lược, lãnh đạo tỉnh Cà Mau đã vạch rõ ba trụ cột chính cho hành trình xanh này.

Thứ nhất là nâng cao chất lượng diện tích nuôi hiện hữu thông qua công nghệ tuần hoàn RAS (hệ thống nuôi trồng thủy sản khép kín), quan trắc tự động và sử dụng chế phẩm sinh học để giảm thiểu tối đa tác động môi trường.

Thứ hai là đẩy mạnh chế biến sâu, tạo ra các sản phẩm giá trị gia tăng cao để thay thế cho việc xuất thô, từ đó giảm áp lực khai thác tài nguyên.

Cuối cùng và quan trọng nhất, đó là bảo vệ và phục hồi rừng ngập mặn.

“Tỉnh xem đây là bộ lọc carbon tự nhiên khổng lồ để bù đắp cho các hoạt động sản xuất công nghiệp khác. Khi một con cua Cà Mau đến tay người tiêu dùng châu Âu hay Nhật Bản với chứng chỉ “phát thải thấp”, hoặc “nuôi trồng sinh thái”. Đó không chỉ là một món ăn, mà là một lời cam kết về trách nhiệm với hành tinh của vùng Đất Mũi-Cà Mau”, đồng chí Lữ Quang Ngời gửi gắm quyết tâm hành động của lãnh đạo tỉnh về ngành hàng cua.

Công nghệ số và “giấy thông hành” quyền lực vào thị trường khó tính

Để thực hiện được những mục tiêu lớn lao vừa nêu, Cà Mau không đơn độc. Tỉnh đang tích cực bắt tay với những “người khổng lồ” về công nghệ và khoa học như CSIRO (Australia) hay các trường đại học lớn để giải quyết bài toán chọn giống và phòng bệnh. Việc giải mã gene cua Cà Mau để tạo ra những thế hệ cua giống khỏe mạnh, thích ứng tốt với biến đổi khí hậu là giải pháp gốc rễ để bảo vệ thương hiệu.

Bên cạnh đó, chuyển đổi số đang được len lỏi vào từng vuông cua. Hệ thống truy xuất nguồn gốc bằng mã QR giúp khách hàng ở bất cứ đâu cũng có thể biết được con cua mình đang cầm trên tay được nuôi ở đâu, bởi hộ dân nào và dưới tán rừng nào. Sự minh bạch này chính là “giấy thông hành” quyền lực nhất để cua Cà Mau tự tin bước vào những thị trường khó tính nhất thế giới.

Nhìn lại chặng đường gần đây, ta thấy một Cà Mau đang chuyển mình, không còn là vùng đất xa xôi, cách trở nhờ các dự án trọng điểm về hạ tầng mà Trung ương đã và đang triển khai.

Cà Mau hôm nay đang tự tin với tâm thế của một trung tâm kinh tế biển phía nam. Câu chuyện về con cua Cà Mau cũng không dừng lại ở vị ngon đầu lưỡi. Đó là câu chuyện về sự thích ứng, về khát vọng tháo gỡ những xiềng xích của hạ tầng cũ kỹ để vươn ra đại dương. Đó còn là câu chuyện về tình yêu với thiên nhiên, nơi những người con Đất Mũi đang nỗ lực chứng minh cho thế giới thấy rằng, chúng ta hoàn toàn có thể làm giàu từ biển bạc, rừng xanh mà không làm tổn thương đến “mẹ thiên nhiên”.

Sau sự kiện “Ngày hội Cua Cà Mau lần thứ II”, cua Cà Mau giờ đây không chỉ là một món quà quê thuần túy mà đang dần định hình chân dung của một ngành công nghiệp tỷ đô. Khi những tuyến cao tốc nối liền mạch máu giao thương và cảng biển Hòn Khoai vươn mình ra biển lớn, cũng là lúc khát vọng của người dân Đất Mũi được chắp cánh. Từ những vuông cua sinh thái dưới tán rừng, một chương mới về sự hưng thịnh đang mở ra, nơi sự phát triển không đánh đổi bằng những vết thương của thiên nhiên, mà bằng sự tử tế và trách nhiệm với hành tinh xanh.