Để thực hiện mục tiêu này, Thành phố Hồ Chí Minh đã chú trọng đầu tư cơ sở hạ tầng, đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng khoa học-công nghệ, nhất là các công nghệ mới, tiên tiến, công nghệ sinh học vào sản xuất nông nghiệp.
Đặt nền móng để xây nông nghiệp hiện đại
Thành phố Hồ Chí Minh là một trong những địa phương đi đầu trong cả nước về phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Khu Nông nghiệp công nghệ cao Thành phố Hồ Chí Minh thành lập năm 2004 với diện tích hơn 88 ha, là Khu Nông nghiệp công nghệ cao đầu tiên cả nước, và đến nay được xem là một trong những mô hình hoạt động đúng hướng và hiệu quả nhất.
Cũng trong năm 2004, Trung tâm Công nghệ sinh học Thành phố Hồ Chí Minh rộng 23 ha cũng được Thành phố Hồ Chí Minh chính thức thành lập. Mục tiêu thành lập đơn vị này là để phát triển nền nông nghiệp theo hướng hiện đại, ứng dụng công nghệ cao phù hợp với sự phát triển nhanh và năng động của một đô thị đứng đầu cả nước.
Tháng 8/2013, Trại trình diễn và Thực nghiệm chăn nuôi bò sữa công nghệ cao, diện tích 10 ha được ngành nông nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh chính thức được đưa vào hoạt động, tiếp tục tạo dấu mốc mới trong nỗ lực phát triển nông nghiệp công nghệ cao của địa phương này.
Từ những thành tựu ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp trên thế giới và thực tiễn tại Việt Nam cho thấy phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao là xu hướng chủ đạo và tất yếu của ngành nông nghiệp để nâng cao giá trị gia tăng của nông sản.
Tiến sĩ Phạm Đình Dũng, Trưởng Ban Quản lý Khu Nông nghiệp công nghệ cao Thành phố Hồ Chí Minh
Theo Tiến sĩ Phạm Đình Dũng, Trưởng Ban Quản lý Khu Nông nghiệp công nghệ cao Thành phố Hồ Chí Minh, từ những thành tựu ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp trên thế giới và thực tiễn tại Việt Nam cho thấy, phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao là xu hướng chủ đạo và tất yếu của ngành nông nghiệp để nâng cao giá trị gia tăng của nông sản.
Thành phố Hồ Chí Minh đã nhận thức rõ tầm quan trọng của việc ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp. Đồng thời, đã xác định được tầm nhìn chiến lược về ngành nông nghiệp công nghệ cao trên cơ sở ứng dụng khoa học-công nghệ vào sản xuất nông nghiệp để vừa sản xuất nông sản hàng hóa, vừa kết hợp phát triển du lịch sinh thái. Các giá trị nông nghiệp tạo ra mang lại nhiều lợi ích cho kinh tế-xã hội.
Cũng theo Tiến sĩ Phạm Đình Dũng, Thành phố Hồ Chí Minh đã tập trung xây dựng cơ sở vật chất, thành lập các đơn vị tiên phong trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao như Khu Nông nghiệp công nghệ cao Thành phố Hồ Chí Minh, Trung tâm Công nghệ sinh học, Trại trình diễn và Thực nghiệm chăn nuôi bò sữa công nghệ cao...
Thành phố cũng đã phê duyệt “Chương trình phát triển giống cây, con và nông nghiệp công nghệ cao trên địa bàn thành phố giai đoạn 2020-2030”, đây là định hướng để tập trung nghiên cứu và phát triển nông nghiệp công nghệ cao.
Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh lần thứ 11, nhiệm kỳ 2020-2025, cũng xác định phát triển nông nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh theo hướng “Phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sạch, nông nghiệp đô thị”.
Cần chính sách thúc đẩy nông nghiệp công nghệ cao
Hướng đến trung tâm giống cây trồng, vật nuôi của cả nước, Thành phố Hồ Chí Minh ưu tiên tập trung nghiên cứu, chọn tạo, thử nghiệm, sản xuất các giống cây trồng, chế phẩm sinh học.
Đồng thời, ứng dụng các công nghệ chọn tạo giống như tạo giống ưu thế lai F1, chiếu xạ gây đột biến, nuôi cấy mô tế bào thực vật (in vitro), công nghệ chuyển gene, chỉ thị phân tử.
Tính đến cuối năm 2024, ngành nông nghiệp thành phố đã sưu tập và lưu giữ nguồn gen khoảng 1.000 giống hoa, cây kiểng, rau và dược liệu phục vụ công tác lai tạo giống, chọn giống mới thích nghi với điều kiện khí hậu của thành phố và biến đổi khí hậu của khu vực.
Chọn được 1.160 dòng thuần các giống dưa lưới, ớt ngọt, dưa leo và cà chua bi. Tạo dòng hoa lan mới bằng phương pháp chiếu xạ tổ hợp lai giữa lan nhập nội và lan rừng Việt Nam. Chọn tạo các giống hoa biến dị kiểu hình sau chiếu xạ như tạo dòng biến dị cây hoa chuông (Gloxinia speciosa) bằng xử lý bức xạ tia gamma nguồn Co-60.
Tại Khu Nông nghiệp công nghệ cao và Trung tâm Công nghệ sinh học Thành phố Hồ Chí Minh đã có hàng trăm đề tài nghiên cứu được thực hiện. Từ kết quả nghiên cứu của đề tài, đến nay, đã có 9 tiến bộ khoa học-kỹ thuật cấp quốc gia, cùng nhiều giống hoa, rau được công nhận tiêu chuẩn cơ sở, đang thực hiện đăng ký bảo hộ.
Ban Quản lý Khu Nông nghiệp công nghệ cao đã xây dựng thành công các quy trình vi nhân giống các loại hoa lan và các quy trình canh tác đối với các cây kiểng của bộ sưu tập bản địa 13 loài cây kiểng, 10 loại kiểng lá, hoa nền, 2 loài lan Kim tuyến, 15 giống Dendrobium nắng và 120 giống lan rừng có giá trị kinh tế...
Hoàn thiện hơn 20 quy trình nhân giống in vitro tập trung chủ yếu trên các giống hoa lan, kiểng lá, dược liệu; nhân nhanh các giống hoa lan chủ lực như lan Dendrobium, Hồ điệp, các giống hoa nền.
Tại Ban Quản lý Khu Nông nghiệp công nghệ cao đã xây dựng thành công các quy trình vi nhân giống các loại hoa lan và các quy trình canh tác đối với các cây kiểng của bộ sưu tập bản địa 13 loài cây kiểng, 10 loại kiểng lá, hoa nền, 2 loài lan Kim tuyến, 15 giống Dendrobium nắng và 120 giống lan rừng có giá trị kinh tế...
Theo các chuyên gia, những tiềm năng và lợi thế về địa lý, dân số, khoa học-công nghệ, cũng như chính sách về nông nghiệp công nghệ cao là những cơ hội thúc đầy nông nghiệp đô thị, nông nghiệp công nghệ cao của thành phố phát triển.
Tuy nhiên, ngành nông nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh cũng đang đối mặt không ít khó khăn, nhất là thiếu nguồn nhân lực; thị trường tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao trong nước và xuất khẩu còn nhiều biến động; chính sách, giải pháp về phát triển nông nghiệp công nghệ cao chưa thực sự tạo đà để nông nghiệp phát triển…
Bà Nguyễn Thị Thảo Trang, Trường Chính sách công và Phát triển nông thôn (Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng: Mặc dù Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách về phát triển nông nghiệp công nghệ cao nhưng khi rà soát tổng thể, vẫn còn nhiều khía cạnh, lĩnh vực trong phát triển nông nghiệp công nghệ cao còn chưa có cơ chế, chính sách phù hợp.
Để có thể tạo động lực cho sự phát triển mạnh mẽ và bền vững của nền nông nghiệp, việc hoàn thiện chính sách và pháp luật về phát triển nông nghiệp công nghệ cao là một bước quan trọng để tạo điều kiện thuận lợi cho sự ứng dụng và phát triển bền vững của công nghệ cao trong lĩnh vực nông nghiệp.
Trong đó, cần xây dựng một khung pháp luật và quy định rõ ràng về việc áp dụng, phát triển, quản lý nông nghiệp công nghệ cao; cần xây dựng chính sách khuyến khích đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao bằng cách cung cấp các ưu đãi thuế, hỗ trợ tài chính, vốn đầu tư; đào tạo nhân lực; khuyến khích nghiên cứu và phát triển trong lĩnh vực nông nghiệp…
