Tham dự hội thảo có các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị: Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương; Nguyễn Hòa Bình, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ; Nguyễn Xuân Thắng, Giám đốc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; Bùi Thị Minh Hoài, Bí thư Thành ủy Hà Nội.
Phát biểu khai mạc hội thảo, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa xúc động ôn lại hoàn cảnh trước mùa thu lịch sử năm 1945, khi đất nước ta chìm trong đêm dài nô lệ.
Hơn 80 năm dưới ách thống trị của thực dân Pháp đã đẩy dân tộc vào cảnh kiệt quệ, tiêu điều; các quyền sống, quyền tự do, quyền mưu cầu hạnh phúc của người dân bị chà đạp không thương tiếc.

Trong những ngày đen tối ấy, ngọn lửa cách mạng vẫn âm ỉ cháy. Tháng Tám năm 1945, khi phát xít Nhật đầu hàng Đồng minh, thời cơ “ngàn năm có một” xuất hiện. Chỉ trong 15 ngày, dưới ngọn cờ của Đảng và Bác Hồ, toàn dân tộc đồng loạt vùng dậy tiến hành Tổng khởi nghĩa, đập tan xiềng xích nô lệ, giành chính quyền về tay nhân dân.
Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời trịnh trọng đọc Tuyên ngôn Độc lập, tuyên bố trước toàn thế giới: “Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập, và sự thật đã trở thành một nước tự do độc lập…”.
Cách mạng Tháng Tám không chỉ mang ý nghĩa to lớn với dân tộc Việt Nam, mà còn có tầm ảnh hưởng sâu rộng tới phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới. Từ thắng lợi này, nhiều bài học lịch sử vô giá được đúc kết: Vai trò lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh là nhân tố quyết định mọi thắng lợi; biết nắm bắt thời cơ; phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; tin tưởng tuyệt đối vào nhân dân.
Để hội thảo đạt kết quả tốt đẹp, đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa đề nghị, các đại biểu tập trung thảo luận các nhóm vấn đề trọng tâm: Phân tích, luận giải sâu sắc bối cảnh lịch sử, diễn biến và các nhân tố tạo nên thắng lợi vĩ đại của Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9; khẳng định tầm vóc lịch sử và giá trị thời đại của thắng lợi này, từ đó khẳng định con đường độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội là sự lựa chọn tất yếu, phù hợp với quy luật phát triển và xu thế thời đại; việc kế thừa, phát huy giá trị lý luận và thực tiễn của thắng lợi Cách mạng Tháng Tám trong sự nghiệp cách mạng hiện nay; đặc biệt là bài học về “Ý Đảng-lòng dân”, về nghệ thuật giành và giữ chính quyền, nhằm củng cố đại đoàn kết toàn dân tộc; vận dụng sáng tạo những giá trị, bài học ấy trong công cuộc xây dựng, phát triển và bảo vệ Tổ quốc trong kỷ nguyên mới.
Theo Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 là dịp tri ân các thế hệ tiền bối, các tầng lớp nhân dân và bạn bè quốc tế đã đóng góp, hy sinh cho cách mạng Việt Nam. Đây cũng là lời hiệu triệu toàn Đảng, toàn dân, toàn quân tiếp tục đồng lòng, phát huy tinh thần yêu nước, ý chí tự lực, tự cường và khát vọng vươn lên mạnh mẽ.
Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa tin tưởng rằng, những ý kiến tâm huyết, kết quả nghiên cứu và luận cứ khoa học tại hội thảo sẽ góp phần làm rõ hơn giá trị lý luận, thực tiễn của Cách mạng Tháng Tám; khẳng định con đường cách mạng mà Đảng và Bác Hồ đã lựa chọn; củng cố niềm tin, tạo sự thống nhất cao về ý chí và hành động để toàn Đảng, toàn dân, toàn quân kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, vững vàng bảo vệ Tổ quốc, đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu, quan điểm sai trái, thù địch.
Phát biểu chào mừng tại hội thảo, Bí thư Thành ủy Hà Nội Bùi Thị Minh Hoài khẳng định, Cách mạng Tháng Tám là sự kiện có tầm vóc thời đại, là thắng lợi của đường lối cách mạng đúng đắn, sự lãnh đạo sáng suốt, tầm nhìn chiến lược, sự nhạy bén tạo thời cơ và chớp thời cơ ngàn năm có một, kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, mà Hà Nội vinh dự, tự hào là nơi khởi nguồn và tạo tiền đề thành công của cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trên phạm vi cả nước.
Điểm lại hành trình lịch sử cùng đất nước 80 năm qua với nhiều thành tựu đáng tự hào của Hà Nội, đồng chí Bùi Thị Minh Hoài cho biết, Thủ đô Hà Nội đang đứng trước những thời cơ, vận hội mới để phát triển nhanh và bền vững hơn, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Hà Nội quyết tâm xây dựng Thủ đô "Văn hiến-Văn minh-Hiện đại", xứng đáng là trung tâm chính trị-hành chính quốc gia, trung tâm lớn về kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học và công nghệ và hội nhập quốc tế của cả nước.
Trên cơ sở đó, Bí thư Thành ủy Hà Nội khẳng định, Hội thảo khoa học cấp quốc gia với chủ đề “Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9: Giá trị thời đại và sức sống trường tồn” có ý nghĩa rất quan trọng cả về khoa học và giá trị thực tiễn.
Đồng chí tin tưởng rằng, hội thảo sẽ góp phần làm sáng tỏ hơn những giá trị của Cách mạng Tháng Tám, từ đó vận dụng sáng tạo vào công cuộc xây dựng, phát triển đất nước, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong giai đoạn mới. Đặc biệt, qua hội thảo, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Hà Nội có thêm kinh nghiệm quý vận dụng vào thực tiễn xây dựng và phát triển Thủ đô.
Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước phát biểu tại hội thảo, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình nhìn nhận, Cách mạng Tháng Tám đã khẳng định những bài học lịch sử to lớn.

Bài học đầu tiên và quan trọng nhất chính là vai trò lãnh đạo đúng đắn, sáng suốt của Đảng. Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 là minh chứng hùng hồn cho sự lựa chọn đúng đắn của lịch sử. Đất nước đã chứng kiến thất bại của nhiều phong trào yêu nước trước đó, chỉ có Đảng Cộng sản Việt Nam là thành công. Bởi lẽ ngay từ những bước đi đầu tiên, Đảng có lý tưởng cao cả, đường lối đúng đắn, đại diện trung thành cho lợi ích của nhân dân, biết dựa vào sức mình là chính, tập hợp sức mạnh đoàn kết toàn dân tộc, kiên trì chuẩn bị lực lượng, nhanh nhạy nắm bắt thời cơ “Nhật Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”, kết hợp tài tình giữa đấu tranh chính trị và khởi nghĩa vũ trang. Không có Đảng Cộng sản thì không có nước Việt Nam hôm nay. Đây chính là chân lý được thực tiễn khẳng định hùng hồn và không thể bác bỏ.
Đó còn là những bài học chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội là ánh sáng chỉ đường tương lai. Nhân dân là sức mạnh vô địch của cách mạng. Chủ nghĩa yêu nước là nguồn sức mạnh tinh thần bất diệt. Đại đoàn kết dân tộc là “mạch nguồn sức mạnh”, là “sợi chỉ đỏ” xuyên suốt lịch sử cách mạng Việt Nam. Xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh là nền tảng cho sự phát triển của đất nước.
Theo đồng chí Nguyễn Hòa Bình, Đảng Cộng sản Việt Nam từ khi thành lập năm 1930 với chỉ 211 đảng viên, nay đã có hơn 5,6 triệu đảng viên. Chúng ta đang hướng đến kỷ niệm 100 năm thành lập Đảng, năm 2030, Việt Nam sẽ là nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao. Đến năm 2045, kỷ niệm 100 năm thành lập nước, chúng ta sẽ trở thành nước phát triển, thu nhập cao, hoàn thành sự nghiệp phấn đấu 100 năm.
Đồng chí nhấn mạnh: Con đường phía trước dẫu có cả thời cơ lẫn thách thức, nhưng với tinh thần và ý chí của 80 năm qua, dân tộc ta nhất định sẽ chiến thắng mọi gian nan, tiếp tục vững bước tiến mạnh trên con đường xây dựng đất nước hoà bình, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc.