Hai tác phẩm giúp độc giả có cái nhìn tổng thể về kiến trúc và cảnh quan đô thị Sài Gòn xưa, tạo sự kết nối giữa quá khứ với hiện tại của Thành phố Hồ Chí Minh ngày nay.
Thời gian và lịch sử đã để lại những di sản văn hóaquý báu của mỗi vùng đất. Giá trị của một vùng đất, thành phố, quốc gia bắt đầu từ câu chuyện lịch sử và di sản được trao truyền. Mỗi di sản là một mảnh hồn đô thị, một phần không thể tách rời của lịch sử thành phố.
Hai tác phẩm được giới thiệu cùng phản ánh bối cảnh kiến trúc và cảnh quan đô thị của vùng đất Gia Định-Sài Gòn xưa, góp phần định vị thế mạnh của Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện đại. Cuốn sách ảnh “Di sản Sài Gòn-Thành phố Hồ Chí Minh” do Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh phối hợp Tạp chí Xưa và Nay thực hiện.
Tác phẩm song ngữ Việt Anh tập hợp hơn 300 bức ảnh quý, phản ánh toàn diện lịch sử-văn hóa-xã hội của vùng đất này, bao gồm cả ảnh chụp từ trên không và các bức ký họa về cảnh quan đô thị. Bên cạnh những công trình kiến trúc như tòa nhà hành chính, dinh thự, trường học, bệnh viện, khách sạn, cầu, đường, cảng, nhà xưởng, nhà máy, khách sạn, chợ truyền thống, nhà thờ, đình chùa…, cuốn sách còn tái hiện các tập quán đời sống đô thị xưa, như đám cưới truyền thống, đám tang, hát bội, đờn ca tài tử, trò chơi dân gian, đua ngựa.
Sách cũng giới thiệu trang phục áo dài của phụ nữ, cùng những món ăn đặc trưng của ẩm thực vỉa hè Sài Gòn xưa.Theo nhà báo Nguyễn Hạnh, chủ biên cuốn “Di sản Sài GònThành phố Hồ Chí Minh”, tác phẩm hướng tới việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, giữ gìn dấu tích lịch sử và lan tỏa giá trị di sản để Thành phố Hồ Chí Minh xứng đáng với vai trò trung tâm về nhiều mặt của cả nước.
Cuốn “Kiến trúc Pháp-Đông Dương, dấu tích Sài Gòn-Hòn ngọc Viễn Đông” do Cục Văn thư và Lưu trữ nhà nước - Trung tâm Lưu trữ quốc gia II phối hợp nhà báo, nhà nghiên cứu Trần Hữu Phúc Tiến thực hiện. Tácphẩm tái hiện quá trình thành phố bước vào thời kỳ hiện đại, kế thừa nền tảng của Gia Định xưa, từ thời kỳ kiến tạo Sài Gòn-Hòn ngọc Viễn Đông phồn thịnh đến Thành phố Hồ Chí Minh ngày nay, một trong những thành phố năng động, hấp dẫn của Việt Nam và khu vực.
Ông Trần Hữu Phúc Tiến cho biết: “Là người sinh ra ở Sài Gòn, tôi lại được học sử và làm báo, cho nên luôn tò mò muốn biết, muốn khám phá lịch sử hình thành và phát triển của thành phố. Qua tìm hiểu quy hoạch và kiến trúc tiêu biểu của Sài Gòn trước năm 1945, tôi nhận thấy chúng ta đang thừa hưởng một di sản kiến trúc quý giá, một đô thị tráng lệ, được kiến tạo từ xương máu, mồ hôi và trí tuệ của nhiều thế hệ tiền nhân. Điều này càng khẳng định danh hiệu Sài Gòn-Hòn ngọc Viễn Đông là chính xác và cần kế thừa, tiếp nối tốt hơn”.
Tác phẩm giới thiệu quá trình quy hoạch và xây dựng Sài Gòn từ năm 1862-1945 với các công trình kiến trúc Pháp-ĐôngDương tiêu biểu. Trong số đó, nhiều kiến trúc mang dấu ấn giao thoa giữa Việt Nam và Pháp, giữa Đông và Tây, giữa cổ điển và hiện đại. Chẳng hạn như tòa Nhà Rồng, Bưu điện Trung tâm, Bảo tàng Lịch sử hay Trường Petrus Ký nay là Trường THPT chuyên Lê Hồng Phong. “Chúng là “cổ tích”, là “chứng nhân vàng” của một thời kỳ lịch sử hào hùng, không chỉ riêng Sài Gòn mà của cả Việt Nam và quốc tế”, ông Tiến nhấn mạnh.
Thông qua hai ấn phẩm về di sản kiến trúc Sài Gòn-Thành phố Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh mong muốn giúp thế hệ trẻ hiểu rõ hơn ký ức đô thị của thành phố. Trong bối cảnh hiện đại hóa mạnh mẽ, việc nhận diện và bảo tồn các giá trị di sản từ kiến trúc, văn hóa đến con người trở nên cần thiết để giữ gìn bản sắc, tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững. Khi hiểu rõ “dáng hồn đô thị”, thế hệ trẻ cần có ý thức và hành động thiết thực gìn giữ di sản, giúp quá khứ và hiện tại kết nối, cùng kiến tạo giá trị cho tương lai.
