Theo Ban tổ chức, thấm nhuần đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, “Ăn quả nhớ người trồng cây”, hướng tới kỷ niệm 80 năm thành lập ngành giáo dục Việt Nam, lần đầu tiên Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức buổi gặp mặt đại diện nhà giáo được điều động làm công tác giáo dục tại miền nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ cứu nước để khẳng định sự trân trọng, biết ơn đối với thế hệ những thầy, cô giáo đã hy sinh tuổi thanh xuân cho sự nghiệp giải phóng dân tộc.
Hơn 3.000 thầy, cô giáo đã rời bục giảng, xếp lại việc riêng, lên đường vào chiến trường miền nam, trở thành những “Chiến sĩ trên mặt trận văn hóa-giáo dục”. Họ không chỉ dạy học mà còn dựng lớp, chống giặc, thậm chí anh dũng hy sinh, để lại những bản anh hùng ca bất diệt trong lịch sử ngành giáo dục.
Chỉ trong vòng 4 tháng sau ngày 30/4/1975, nhờ sự chi viện kịp thời của ngành giáo dục và sự đóng góp to lớn của những “Nhà giáo đi B”, toàn bộ trường học ở các tỉnh miền nam đã nhanh chóng được tái lập, khai giảng bình thường - một thành công vang dội, mang dấu ấn của ngành giáo dục.
Lễ gặp mặt tri ân có 80 nhà giáo - những nhân chứng sống của một thời hoa lửa, đại diện hơn 3.000 nhà giáo được điều động công tác giáo dục tại các tỉnh phía nam trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Tuy có những người đã không còn, có người không tham dự buổi gặp mặt tri ân này bởi tuổi cao, sức khỏe yếu, nhưng sự kiện là lời bày tỏ lòng biết ơn, sự trân trọng của toàn ngành giáo dục nói riêng và các nhà giáo trẻ hiện nay với thế hệ những thầy, cô giáo đã góp phần công sức của mình để xây dựng, kiến tạo, khắc phục hậu quả của cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước.
Phát biểu ý kiến tại buổi gặp mặt, Thứ trưởng Thường trực Bộ Giáo dục và Đào tạo Phạm Ngọc Thưởng cho biết, trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, để giành độc lập tự do, thống nhất đất nước; khi đồng bào miền nam yêu cầu sự chi viện, hỗ trợ của đồng bào miền bắc, thì bên cạnh những đoàn quân ra trận vào miền nam chiến đấu, đã có một lực lượng đặc biệt - những nhà giáo đi B, cũng là những “chiến sĩ trên mặt trận văn hóa-giáo dục”.
Đầu những năm 1960, nhu cầu về cán bộ giáo dục và giáo viên ở vùng giải phóng miền nam trở nên cấp bách; đáp lời kêu gọi của Đảng, Nhà nước và nhân dân miền nam ruột thịt, hàng nghìn cán bộ, giáo viên, sinh viên mới tốt nghiệp các trường sư phạm ở miền bắc đã viết đơn tình nguyện, sẵn sàng rời xa gia đình, tạm biệt bục giảng thân thuộc, nhận nhiệm vụ lên đường vào chiến trường miền nam.
Theo các tài liệu lưu trữ, từ năm 1961 đến tháng 12/1974, có nhiều đợt cán bộ giáo dục và giáo viên với tổng cộng hơn 3.000 nhà giáo tình nguyện và được điều động vào chiến trường miền nam (ký hiệu gọi là đi B).
Với các nhà giáo đi làm nhiệm vụ ở miền nam, họ không chỉ dạy học, mà còn là người chiến sĩ. Rất nhiều các thầy, cô giáo đã là những chiến sĩ dũng cảm trong chiến đấu với quân giặc, điển hình là cô giáo Lê Thị Bạch Cát, quê ở Nghệ An, nguyên giáo viên Trường Thể dục Thể thao Từ Sơn, Bắc Ninh. Cô đi B cuối năm 1964, nhận nhiệm vụ tại Thành đoàn Sài gòn-Gia định, vừa là giáo viên, vừa làm công tác đoàn. Trong chiến dịch Mậu Thân (1968), cô tham gia lực lượng biệt động vũ trang nội thành Sài Gòn. Trong một trận đánh, bị địch bao vây, cô đã quyết tử ở lại chiến đấu để đồng đội rút lui an toàn và đã anh dũng hy sinh.
Nhiều nhà giáo đi B đã chiến đấu và anh dũng hy sinh nằm lại vĩnh viễn nơi chiến trường. Họ hy sinh khi đang làm nhiệm vụ dạy học, hy sinh trên đường đi công tác, hy sinh khi chống địch đi càn quét. Họ là những liệt sĩ của ngành giáo dục đáng kính, đáng tự hào.
Trong chiến tranh, bom đạn như vậy, nếu không hy sinh thì cũng nhiều người bị thương tật, để lại những di chứng trên cơ thể. Có người mang thương tật suốt đời, họ là những thương binh trên mặt trận giáo dục.
Thay mặt Bộ Giáo dục và Đào tạo, Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng đã bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới hơn 3.000 nhà giáo đi B, trong đó nhiều người đã hy sinh, nhiều người đã về với tổ tiên.
"80 năm qua, ngành giáo dục Việt Nam đã trải qua biết bao gian khó và vinh quang. Trong chặng đường ấy, nhà giáo đi B là biểu tượng sáng ngời của trí tuệ, lòng dũng cảm và tình yêu Tổ quốc. Bộ Giáo dục và Đào tạo mong rằng, mỗi nhà giáo hôm nay hãy là một Nhà giáo đi B của thời bình, sẵn sàng đi đến những nơi khó khăn nhất, gánh vác những việc gian khổ nhất vì học trò, vì đất nước”, Thứ trưởng Phạm Ngọc Thưởng chia sẻ.
