Với diện tích hơn 12.700 km², dân số trên 4,3 triệu người và vị trí địa lý kết nối ba vùng kinh tế trọng điểm: Đông Nam Bộ, Tây Nguyên và duyên hải miền trung, tỉnh “Đồng Nai mới” được kỳ vọng sẽ trở thành trung tâm phát triển công nghiệp - dịch vụ - logistics - nông nghiệp công nghệ cao và là đầu mối liên kết vùng quan trọng bậc nhất cả nước trong giai đoạn tới.
Không gian phát triển rộng lớn là một trong những lợi thế vượt trội của tỉnh Đồng Nai sau sáp nhập. Với nền tảng là “thủ phủ công nghiệp” phía nam, Đồng Nai hiện có gần 50 khu công nghiệp lớn, tỷ lệ lấp đầy đạt trung bình cao. Tuy nhiên, dư địa quỹ đất ngày càng hạn chế. Trong khi đó, Bình Phước rộng rãi, giàu tài nguyên lại có giá đất và chi phí đầu tư cạnh tranh hơn sẽ bổ sung không gian lý tưởng cho các nhà đầu tư mở rộng sản xuất, đặc biệt trong lĩnh vực công nghiệp công nghệ cao, chế biến sâu và dịch vụ hậu cần. Đây cũng là điều kiện để quy hoạch lại cơ cấu phát triển, không gian kinh tế, trong đó vùng lõi Biên Hòa - Long Thành có thể chuyên về đô thị, thương mại, công nghệ cao; còn vùng đất Bình Phước sẽ đảm nhiệm vai trò nông nghiệp hiện đại và công nghiệp phụ trợ.
Sự tích hợp này đặc biệt có ý nghĩa đối với lĩnh vực logistics vốn đang trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn. Với cảng hàng không quốc tế Long Thành đang dần hình thành cùng mạng lưới cao tốc kết nối Thành phố Hồ Chí Minh mới, Tây Nguyên và các tỉnh miền trung, “Đồng Nai mới” sẽ trở thành một “siêu trung tâm logistics” liên vùng. Hàng hóa từ Tây Nguyên, miền trung, thậm chí từ các tỉnh nam Lào và Campuchia qua cửa khẩu Hoa Lư sẽ được gom về trung tâm điều phối ở Đồng Nai trước khi vận chuyển xuống cảng biển quốc tế. Việc này không chỉ giúp giảm chi phí logistics toàn chuỗi mà còn kích hoạt hàng loạt dịch vụ hậu cần, thương mại, kho vận đi kèm; đây là một động lực phát triển rất lớn nếu được hoạch định bài bản.
Hạ tầng giao thông là một yếu tố then chốt trong việc hiện thực hóa các tiềm năng nói trên. Thực tế, hiện nay từ Biên Hòa muốn sang Đồng Xoài phải đi vòng qua Bình Dương, gây lãng phí thời gian và cản trở liên kết. Việc đầu tư các tuyến mới như đường Đồng Phú - Nhơn Trạch, cầu Mã Đà, tuyến cao tốc Biên Hòa - Chơn Thành sẽ kết nối hai vùng thành một thể thống nhất về mặt không gian và dòng chảy kinh tế. Khi hệ thống đường bộ được đầu tư đồng bộ, kết nối đa chiều, tỉnh Đồng Nai mới sẽ trở thành “hệ trục trung tâm” không chỉ của vùng Đông Nam Bộ mà còn của cả vùng động lực rộng lớn kéo dài từ Tây Nguyên đến các cảng biển quốc tế.
Việc tinh gọn bộ máy hành chính cũng là một điểm cộng quan trọng. Sau sắp xếp, với 95 đơn vị hành chính cấp xã, số lượng đơn vị đã giảm đáng kể so với hai tỉnh hiện tại. Điều này sẽ tiết kiệm chi phí vận hành, giảm tầng nấc trung gian và đặc biệt tạo điều kiện để đẩy mạnh chuyển đổi số, xây dựng mô hình chính quyền điện tử hiện đại.
Cũng không thể không nhắc đến nông nghiệp, một thế mạnh đang bị bỏ ngỏ. Trong khi Đồng Nai có kinh nghiệm, thị trường tiêu thụ lớn và năng lực chế biến, Bình Phước lại có lợi thế về đất đai, rừng và sản xuất quy mô lớn. Việc sáp nhập hai tỉnh cho phép hình thành các vùng nông nghiệp chuyên canh lớn, áp dụng công nghệ cao và các mô hình phát triển nông nghiệp tuần hoàn, thích ứng biến đổi khí hậu.
Cơ hội phát triển không chỉ giới hạn trong nội tại tỉnh mới mà còn liên quan đến việc thu hút đầu tư chiến lược. Sự kết hợp giữa hai vùng có đặc điểm khác nhau sẽ tạo ra một hệ sinh thái đầu tư phong phú: từ công nghiệp nhẹ đến công nghiệp nặng, từ nông nghiệp đến logistics, từ giáo dục-đào tạo đến du lịch sinh thái. Việc thiết kế một chính sách ưu đãi thông minh, xác lập vùng động lực phát triển rõ ràng cùng với bộ máy quản lý hiệu quả sẽ giúp tỉnh Đồng Nai mới vươn lên thành một cực tăng trưởng mới có sức cạnh tranh khu vực và quốc tế.
Bên cạnh đó, yếu tố địa chính trị - an ninh quốc phòng cũng sẽ được củng cố. Bình Phước là tỉnh giáp biên, có cửa khẩu Hoa Lư nối với Campuchia, là điểm tựa quan trọng trong phát triển hành lang kinh tế tiểu vùng Mekong mở rộng. Việc tích hợp hai tỉnh sẽ giúp xây dựng cơ chế phối hợp quản lý biên giới đồng bộ, tăng cường năng lực kiểm soát thương mại, dân cư, an ninh khu vực và đồng thời mở rộng khả năng hợp tác quốc tế. Đặc biệt, đây là điều kiện thuận lợi để tỉnh mới đảm nhận vai trò trung tâm hợp tác xuyên biên giới về kinh tế, thương mại, môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu.
Tất nhiên, không thể phủ nhận rằng vẫn còn nhiều thách thức phía trước. Sự chênh lệch về hạ tầng kinh tế - xã hội giữa hai vùng, đặc biệt là trong giáo dục, y tế, môi trường sống; hay những khó khăn trong quản lý hành chính và sự khác biệt văn hóa, phong tục giữa người dân ở hai địa phương đều cần được nhận diện rõ ràng. Nhưng với tinh thần đồng thuận cao từ nhân dân, chính quyền quyết liệt trong chỉ đạo cùng với sự hỗ trợ của Trung ương về thể chế, ngân sách, quy hoạch và nguồn nhân lực, những thách thức ấy hoàn toàn có thể được biến thành cơ hội đổi mới.
Việc sáp nhập không chỉ là gộp hai địa phương thành một, mà quan trọng hơn là cơ hội để hoạch định một mô hình phát triển mới, hiện đại, hiệu quả, bền vững và có tầm nhìn. Nếu tận dụng tốt, tỉnh Đồng Nai mới hoàn toàn có thể trở thành một “trụ cột kinh tế” phía nam, không thua kém Thành phố Hồ Chí Minh mới. Một “Trấn biên mới” không chỉ giữ vai trò tiền tiêu, mà còn là hình mẫu về mô hình tỉnh sáp nhập thành công, phát triển hài hòa giữa công nghiệp và nông nghiệp, giữa tăng trưởng và bảo tồn, giữa hội nhập và bản sắc. Đây chính là lúc lịch sử trao cơ hội và Đồng Nai mới cần bước đi thật vững chắc để biến cơ hội đó thành hiện thực
