Đồi chè truyền thống thành điểm hẹn văn hóa

Những đổi thay từ đồi chè xanh

“Ngày trước, bà con chỉ quen trồng chè theo kinh nghiệm. Chè chủ yếu bán búp tươi, thu nhập chẳng đáng là bao”, ông Nguyễn Bằng Giang, một nông dân đã gắn bó cả đời với cây chè, vừa nói vừa thoăn thoắt đôi tay vun từng gốc chè. Ông kể, mấy năm nay, gia đình chuyển sang làm chè hữu cơ, vừa vất vả hơn nhưng giá trị lại cao hơn nhiều. Mỗi năm thu gần 5 tấn chè, doanh thu đạt 250 triệu đồng, cao hơn khoảng 30% so với trồng truyền thống.

“Không chỉ có thu nhập, mình còn thấy yên tâm hơn vì sản phẩm sạch, an toàn, lại hợp xu hướng. Khách đến vườn chè giờ họ không chỉ mua trà, mà còn hỏi han cách trồng, cách sao, thậm chí xin ở lại trải nghiệm một ngày làm người hái chè,” ông Giang cười hiền.

Câu chuyện của ông Giang chỉ là một lát cắt nhỏ trong bức tranh chuyển mình của La Bằng. Toàn xã hiện có hơn 1.079 ha chè kinh doanh, năng suất bình quân 13,8 tấn búp tươi/ha/năm. Đáng chú ý, 478,6 ha, chiếm tới 42% diện tích, đã sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP và hữu cơ. Những con số ấy cho thấy một tư duy sản xuất mới: làm nông nghiệp sạch, hướng đến thị trường bền vững.

Bên cạnh hộ cá thể, trên địa bàn xã còn có 16 hợp tác xã (HTX), trong đó 13 HTX chuyên chè. Các HTX đã trở thành “cánh tay nối dài” trong việc tiêu thụ sản phẩm, tạo sự liên kết từ trồng-chế biến-bán hàng. Nhờ vậy, sản phẩm chè La Bằng không còn bó hẹp trong vài loại truyền thống, mà đã có trà thảo mộc, trà túi lọc, trà sấy khô. Nhiều sản phẩm đạt chuẩn OCOP 3 sao, 4 sao, nâng cao giá trị thương hiệu chè La Bằng trên thị trường.

Cây chè mở lối

Dòng suối Cửa Tử trong vắt len lỏi qua những triền đồi, suối Kẹm róc rách ngày đêm, đồi chè Cầu Đá xanh ngát quanh năm…, tất cả hòa quyện tạo thành một bức tranh thiên nhiên hấp dẫn. Đó cũng chính là tiềm năng du lịch độc đáo mà ít vùng chè nào có được.

Những năm gần đây, nhiều hộ dân La Bằng đã kết hợp làm chè với phát triển mô hình homestay, farmstay, du lịch trải nghiệm. Du khách có thể tham gia hái chè, sao chè, thưởng thức chén trà nóng ngay giữa vườn chè, hay thả mình bên suối nghe tiếng nước chảy, chim hót. “Trải nghiệm như thế mới thấy được hết cái công phu của người làm trà, và cũng để yêu hơn hương vị của từng búp chè xanh”, chị Minh Hằng, một du khách đến từ Hà Nội chia sẻ sau chuyến đi trải nghiệm tại La Bằng.

Tuy nhiên, sự phát triển này vẫn còn khiêm tốn. Quy mô các hộ làm du lịch còn nhỏ, sản phẩm chưa đa dạng, công tác quảng bá còn chậm. La Bằng vẫn cần một bước đi bài bản hơn để đưa chè gắn kết chặt chẽ với du lịch cộng đồng.

Ông Đặng Thanh Tùng, Chủ tịch UBND xã La Bằng cho biết: “Chúng tôi xác định cây chè là ngành kinh tế mũi nhọn. Nhưng nếu chỉ dừng lại ở sản xuất búp tươi thì khó có đột phá. Cần phải nâng chất lượng, đẩy mạnh chế biến sâu, xây dựng thương hiệu và kết hợp du lịch để tạo giá trị gia tăng”.

Theo kế hoạch, đến năm 2030, diện tích chè toàn xã vẫn giữ ổn định khoảng 1.135 ha. Song nhờ thay thế giống cũ bằng giống mới có năng suất, chất lượng cao, sản lượng búp tươi dự kiến đạt 16 nghìn tấn. La Bằng đặt mục tiêu 70% diện tích chè được chứng nhận VietGAP, 70% có mã số vùng trồng, tổng giá trị ngành chè đạt trên 650 tỷ đồng. Đặc biệt, địa phương kỳ vọng sẽ có ít nhất một sản phẩm đạt OCOP 5 sao, từ 3 sản phẩm trở lên đạt OCOP 3-4 sao.

Bí thư Đảng ủy xã Đỗ Văn Nguyên nhấn mạnh, nghị quyết chuyên đề về phát triển chè đã được ban hành với 5 nhóm giải pháp cụ thể: tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo; hoàn thiện quy hoạch vùng sản xuất, chuyển đổi giống; đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ; xúc tiến thương mại; huy động nguồn lực đầu tư hạ tầng. Song song với đó, xã cũng chú trọng đầu tư giao thông nội đồng, thủy lợi, cơ sở chế biến hiện đại. Người dân được khuyến khích tham gia tập huấn, áp dụng công nghệ mới, gắn sản xuất với bảo vệ môi trường sinh thái.

Con đường phía trước còn nhiều việc phải làm, nhưng niềm tin thì đã được khẳng định: những búp chè xanh nơi chân Tam Đảo sẽ không chỉ mang lại cuộc sống ấm no cho người dân, mà còn trở thành niềm tự hào, đưa thương hiệu chè La Bằng vươn xa trên bản đồ trà Việt Nam và thế giới.