Đồng hành cùng startup
Hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo của Thành phố Hồ Chí Minh tiếp tục ghi nhận những tín hiệu tích cực, khả quan. Theo bảng xếp hạng của StartupBlink, Thành phố hiện đứng thứ 110 trong số 1.000 thành phố có hệ sinh thái khởi nghiệp năng động trên thế giới, tăng một bậc so với năm 2024.
Tại khu vực Đông Nam Á, Thành phố Hồ Chí Minh giữ vị trí thứ 5 và ở Việt Nam, địa phương này được xem là trung tâm đổi mới sáng tạo năng động nhất cả nước, quy tụ khoảng 50% số lượng startup cả nước. Về dòng vốn đầu tư, Thành phố chiếm hơn 40% tổng vốn và khoảng 60% số thương vụ đầu tư vào startup trên toàn quốc.
Hiện, Thành phố Hồ Chí Minh cũng sở hữu ba lĩnh vực nổi bật được quốc tế xếp hạng cao: Blockchain, fintech và công nghệ giáo dục. Những lĩnh vực này cho thấy nhu cầu ngày càng lớn về nguồn lực để các startup có thể phát triển bền vững trên hành trình khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
Bà Đặng Thị Luận, Quyền Giám đốc Trung tâm Khởi nghiệp sáng tạo Thành phố Hồ Chí Minh (SIHUB) cho biết, năm 2025, hai nhóm nhu cầu chiếm hơn 55% của startup là nhu cầu về tài chính và nhu cầu mở rộng thị trường. Trên phương diện hỗ trợ của Nhà nước, startup cần rất nhiều nguồn lực ở từng giai đoạn, nhưng nguồn lực hỗ trợ từ Nhà nước thường chỉ đáp ứng được một phần, chủ yếu tập trung vào giai đoạn đầu.
Ở những giai đoạn phát triển tiếp theo, SIHUB thiết kế những chương trình để kết nối với các doanh nghiệp tư nhân để đồng hành cùng với Nhà nước hỗ trợ startup. Về mối quan hệ giữa startup với doanh nghiệp và nhà đầu tư, bà Đặng Thị Luận cho rằng, khi mỗi bên hiểu rõ giá trị của mình và của đối tác, chúng ta sẽ biết cách “lắp ghép” những mảnh ghép đó để tạo nên một bức tranh phát triển.
Trong chính sách hỗ trợ hiện nay của Thành phố Hồ Chí Minh, nhiều chương trình và chính sách đã được Trung tâm Khởi nghiệp sáng tạo Thành phố Hồ Chí Minh triển khai nhằm đồng hành cùng startup. Nổi bật nhất là các chính sách theo Nghị quyết 98 về cơ chế đặc thù thí điểm phát triển Thành phố Hồ Chí Minh.
Dựa trên nghị quyết này, Thành phố triển khai nhiều chính sách hỗ trợ dành cho startup: Từ hỗ trợ tài chính không hoàn lại, chính sách miễn-giảm thuế, đến các cơ chế dành riêng cho startup, cũng như chế độ tiền công, tiền lương cho các tổ chức khoa học, công nghệ công lập trên địa bàn.
Riêng về chính sách vốn, đến nay Thành phố đã giải ngân khoảng 23 tỷ đồng hỗ trợ không hoàn lại cho hơn 150 dự án. Tuy nhiên, các chính sách này chỉ áp dụng cho những startup và dự án đang hình thành, phát triển trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh theo cơ chế đặc thù. Thành phố đang điều chỉnh để mở rộng phạm vi áp dụng. Theo đó, các chính sách sẽ được mở rộng cho toàn bộ khu vực Bình Dương (cũ) và Bà Rịa-Vũng Tàu (cũ), nay thuộc địa giới mở rộng của Thành phố Hồ Chí Minh (mới).
Ba trụ cột xóa "vùng xám" pháp lý
Các chuyên gia cho rằng, hoạt động đầu tư vốn mang tính thường xuyên và là nhu cầu tất yếu của thị trường. Tuy nhiên, trong năm vừa qua, đặc biệt tại Việt Nam, nhiều rào cản về pháp lý, cơ chế và chính sách đã khiến môi trường đầu tư gặp không ít vướng mắc. Việt Nam hiện nằm trong nhóm 5 quốc gia có tỷ lệ người dân tiếp cận tài sản số cao nhất thế giới.
Thị trường cực kỳ sôi động, liên tục thuộc nhóm dẫn đầu toàn cầu về mức độ chấp nhận tài sản mã hóa, với khoảng 17 triệu người sở hữu tài sản số và quy mô kinh tế số đạt 36 tỷ USD năm 2024. Tuy nhiên, sự bùng nổ này lại diễn ra trong một “khung pháp lý trống rỗng”, khiến Việt Nam bị xếp vào nhóm quốc gia nằm trong “vùng xám” pháp lý.
Hàng tỷ USD giao dịch chảy qua các sàn quốc tế nhưng không được ghi nhận chính thức, dẫn tới hệ quả vốn không bị đánh thuế, không được bảo vệ và tiềm ẩn rủi ro lớn đối với an ninh tài chính quốc gia. Chính vì khoảng trống pháp lý này, nhiều startup Việt buộc phải đặt khung pháp lý tại Singapore hoặc Dubai để tìm kiếm một môi trường minh bạch hơn.
Để từng bước xóa bỏ “vùng xám”, Việt Nam đã xây dựng một nền tảng pháp lý mới dựa trên ba trụ cột chính. Tiến sĩ Trần Quý, Viện trưởng Viện Phát triển kinh tế số Việt Nam cho rằng: Ba trụ cột này hoạt động như “kiềng ba chân”. Thứ nhất là Luật Công nghiệp Công nghệ số, đóng vai trò thúc đẩy phát triển các giải pháp liên quan đến tài sản số và hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp.
Trụ cột này như “trải thảm đỏ” cho các công nghệ lõi. Lần đầu tiên, “tài sản số” được định nghĩa, luật hóa và chính thức công nhận quyền sở hữu cho người dân và doanh nghiệp. Luật cũng quy định hàng loạt ưu đãi thuế, hỗ trợ trực tiếp chi phí R&D (nghiên cứu và phát triển), sản xuất thử nghiệm, cùng chính sách ưu đãi về năng lượng và viễn thông cho các trung tâm dữ liệu...
Trụ cột thứ hai là Nghị quyết số 05/2025/NQ-CP của Chính phủ về việc triển khai thí điểm thị trường tài sản mã hóa tại Việt Nam. Theo đó, Việt Nam chọn hướng “mở nhưng có kiểm soát”: Yêu cầu nhà đầu tư ngoại phải liên doanh với đối tác trong nước để tránh nguy cơ thâu tóm thị trường. Mọi dòng tiền phải đi qua tài khoản vốn chuyên dùng trong hệ thống ngân hàng, giảm thiểu khả năng lách luật khi chuyển ngoại tệ.
Trong khi trụ cột thứ ba là Nghị định số 94/2025/NĐ-CP quy định về cơ chế thử nghiệm kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng. Trụ cột này ưu tiên cho doanh nghiệp nội địa vay vốn để thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng (sandbox), tạo không gian phát triển cho doanh nghiệp Việt trước khi mở cửa cạnh tranh toàn diện. Đây được xem là ba trụ cột để xây dựng khung pháp lý và triển khai các giải pháp công nghệ với mục tiêu quan trọng là đưa Việt Nam ra khỏi “vùng xám”.
