Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ những yếu kém, bất cập kéo dài như thủ tục pháp lý phức tạp, chậm di dời hạ tầng, chậm giải phóng mặt bằng. Trước thực trạng đó, các địa phương đang tập trung chỉ đạo, triển khai nhiều giải pháp nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện.
Bài 1: Tập trung tháo gỡ điểm nghẽn, đưa dự án “về đích”
Với quyết tâm bứt phá hạ tầng để kết nối giao thông, giảm chi phí logistics và thu hút mạnh mẽ đầu tư, Thành phố Hồ Chí Minh và các địa phương vùng Đông Nam Bộ đang dồn sức tháo gỡ khó khăn tại nhiều dự án nghìn tỷ. Việc khơi thông tiến độ không chỉ giúp nâng cao hiệu quả đầu tư công, mà còn tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế-xã hội địa phương.
Thường xuyên đốc thúc các dự án giao thông cửa ngõ
Những năm gần đây, hàng loạt dự án trọng điểm được triển khai tại các cửa ngõ phía đông và phía tây Thành phố Hồ Chí Minh với kỳ vọng giải quyết ùn tắc, tạo sự thông suốt kết nối liên vùng. Tuy nhiên, nhiều công trình lại thi công cầm chừng, chậm hoàn thành, làm giảm hiệu quả đầu tư công.
Điển hình như dự án nút giao thông An Phú (phường An Khánh) khởi công từ tháng 12/2022 với tổng mức đầu tư hơn 3.400 tỷ đồng. Sau gần ba năm thi công, sản lượng toàn dự án mới đạt khoảng 70%, trong khi một số hạng mục quan trọng như hầm chui HC1-02 dự kiến phải đến tháng 4/2026 mới hoàn thành, tức là chậm gần hai năm so với kế hoạch ban đầu.
Dự án nút giao Mỹ Thủy, khởi công từ năm 2016 với tổng vốn 3.600 tỷ đồng, sau gần 10 năm triển khai, đến nay giai đoạn 3 chỉ đạt 45% khối lượng. Dự án mở rộng Quốc lộ 50 (huyện Bình Chánh) cũng mới đạt khoảng 80% khối lượng và dự kiến cuối năm 2025 mới có thể thông xe.
Sự chậm trễ này khiến lãnh đạo Thành phố Hồ Chí Minh phải nhiều lần “ra tối hậu thư”. Cuối tháng 8/2025, Thành phố Hồ Chí Minh yêu cầu các sở, ngành siết chặt quản lý nhà thầu, đẩy nhanh tiến độ dự án nút giao An Phú, bảo đảm hoàn thành đúng thời hạn 31/12/2025 như nghị quyết của Hội đồng nhân dân thành phố đề ra. Tuy nhiên, theo báo cáo mới nhất của Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông thành phố (Ban Giao thông), toàn bộ dự án có thể phải đến giữa năm 2026 mới đồng bộ.
Tại cuộc họp tháng 9/2025, Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Được thẳng thắn chỉ rõ nguyên nhân: Ban Quản lý dự án chưa theo sát, thiếu kiên quyết với các nhà thầu yếu kém; năng lực của một số đơn vị thi công không đáp ứng yêu cầu; trong khi vai trò quản lý nhà nước của các sở, ngành còn mờ nhạt. Đồng chí yêu cầu Ban Giao thông phải lập bản cam kết tiến độ, chịu trách nhiệm trước lãnh đạo thành phố; đồng thời xác định mốc hoàn thành cụ thể cho từng hạng mục, như nhánh cầu N2 phải thông xe trước ngày 31/12/2025, hầm chui HC1-02 xong trước 15/1/2026.
Ngay sau chỉ đạo này, các nhà thầu đã tăng cường nhân lực, thiết bị, triển khai đồng loạt nhiều mũi thi công để bù tiến độ. Đại diện Ban Giao thông cho biết, đơn vị đang tích cực phối hợp chính quyền địa phương trong công tác giải phóng mặt bằng, đồng thời liên tục đôn đốc, giám sát tiến độ từng gói thầu, quyết tâm đưa dự án về đích theo mốc cam kết.
Gỡ vướng pháp lý dự án lớn tại Đồng Nai
Không chỉ Thành phố Hồ Chí Minh, nhiều dự án lớn ở Đồng Nai cũng đang vướng mắc thủ tục, chậm triển khai trong thời gian dài. Một trong số đó là cụm dự án Aqua City của Tập đoàn Novaland, quy mô hơn 615 ha tại phường Long Hưng. Đây là tổ hợp dự án bất động sản - đô thị lớn, được kỳ vọng đóng góp cho ngân sách tỉnh khoảng 23.000 tỷ đồng trong giai đoạn 2025 - 2028.
Tuy nhiên, dự án này nhiều lần đình trệ do vướng quy hoạch chi tiết, thủ tục đầu tư xây dựng và quyền sử dụng đất. Đại diện chủ đầu tư kiến nghị cho phép triển khai hạ tầng kỹ thuật ngay sau khi có phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500, đồng thời được bán hàng sau khi nghiệm thu hạ tầng. Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai ghi nhận các đề xuất và yêu cầu các sở, ngành rà soát kỹ quy định pháp luật, phối hợp tháo gỡ kịp thời để dự án có thể triển khai nhanh.
Một dự án khác mang tính chiến lược là chuyển đổi công năng Khu công nghiệp Biên Hòa 1, diện tích hơn 329 ha, trong đó khu vực ưu tiên giải phóng mặt bằng là 154 ha. Việc di dời và chuyển đổi công năng khu công nghiệp được đặt kỳ vọng sẽ cải thiện môi trường, giải phóng quỹ đất phát triển thương mại - dịch vụ, đồng thời tạo không gian hình thành trung tâm hành chính mới của tỉnh.
Sau nhiều năm “giậm chân tại chỗ”, từ đầu năm 2025 đến nay, dự án đã có bước chuyển lớn. Ban Thường vụ Tỉnh ủy Đồng Nai thành lập Tổ Chỉ đạo di dời, bồi thường, giải phóng mặt bằng; Ủy ban nhân dân tỉnh thành lập Tổ công tác đặc biệt, chỉ đạo quyết liệt với tinh thần “chỉ bàn làm, không bàn lùi”, thậm chí thay thế cán bộ nếu không hoàn thành nhiệm vụ.
Kết quả, đến nay đã có khoảng 50% diện tích đã bàn giao, phần còn lại các doanh nghiệp đang tháo dỡ nhà xưởng, di dời máy móc. Dự kiến trong tháng 9 này, toàn bộ khu vực ưu tiên sẽ hoàn tất giải phóng mặt bằng. Đây được xem là bước ngoặt để tỉnh đẩy nhanh tiến trình chuyển đổi công năng khu công nghiệp Biên Hòa 1, mở ra cơ hội phát triển không gian đô thị mới hiện đại.
Hai thí dụ nêu trên chỉ là tiêu biểu trong nhiều dự án hạ tầng, bất động sản tại Đông Nam Bộ đang “mắc kẹt” vì những điểm nghẽn kéo dài. Tình trạng này không chỉ gây lãng phí nguồn lực, giảm sút niềm tin của người dân và doanh nghiệp, mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến mục tiêu tăng trưởng của cả vùng.
Đông Nam Bộ vốn là đầu tàu kinh tế cả nước, do đó tiến độ các dự án trọng điểm ở khu vực này có tác động lan tỏa lớn. Việc các dự án chậm trễ không chỉ là điểm nghẽn riêng của từng địa phương mà còn là rào cản đối với sự phát triển chung của cả vùng kinh tế trọng điểm phía nam. Ngược lại, khi dự án được “cởi trói”, lợi ích mang lại sẽ cao gấp nhiều lần so với chi phí đầu tư ban đầu...
(Còn nữa)
