Thành phố Cần Thơ đã đầu tư hàng nghìn tỷ đồng cho các công trình kiểm soát ngập, nhưng đến nay tình trạng ngập vẫn chưa được khắc phục triệt để. Anh Võ Hoài Phương, quận Ninh Kiều chia sẻ: “Cơn mưa cuối tháng 5 vừa qua kéo dài hơn một giờ đã khiến nhiều tuyến đường như Cách Mạng Tháng Tám, Trần Việt Châu, Mậu Thân, Võ Văn Kiệt, Nguyễn Văn Cừ nối dài, 3/2, 30/4… bị ngập nặng. Xe máy gần như không thể di chuyển, ô-tô thì chạy bạt mạng để tránh chết máy, khiến nước tạt thẳng vào nhà dân. Nền nhà của tôi không thể nâng thêm được nữa cho nên cứ mưa là nước tràn vào nhà như dòng sông”.
Năm nay tình trạng ngập xảy ra bất thường, không chỉ trong mùa mưa mà kéo dài từ sau Tết Nguyên đán đến nay. Nhiều tuyến đường như Trần Đại Nghĩa, Lương Định Của, Phạm Ngọc Thạch… đều bị ngập vào sáng sớm hoặc chiều tối mỗi khi triều cường dâng. Anh Trần Thái Bình, chủ một khách sạn trên đường Trần Đại Nghĩa cho biết: “Các năm trước chỉ ngập vào mùa mưa, năm nay thì ngập liên tục, có ngày hai lần, khách không vào được, sinh hoạt, buôn bán đều khó khăn”.
Cần Thơ là đô thị lớn nhất vùng Đồng bằng sông Cửu Long, với dân số hơn 1,2 triệu người. Địa hình thấp, lại nằm ở hạ lưu sông Mekong cho nên thường xuyên bị ngập vào mùa triều cường và mưa lớn. Trước thực trạng này, thành phố đã đầu tư lớn để cải tạo hạ tầng, chống ngập, nâng cấp đô thị trung tâm.
Dự án Phát triển thành phố Cần Thơ và nâng cao khả năng thích ứng đô thị được phê duyệt năm 2016 và điều chỉnh năm 2021, với tổng mức đầu tư gần 9.200 tỷ đồng từ nguồn vốn vay Ngân hàng Thế giới. Trong đó, có các hạng mục quan trọng như cải tạo 32 tuyến đường, xây dựng hai trạm bơm cục bộ và Âu thuyền Cái Khế.
Chỉ riêng hai trạm bơm và hệ thống đường đã tiêu tốn 320 tỷ đồng, Âu thuyền Cái Khế hơn 400 tỷ đồng. Thế nhưng, các tuyến đường vừa được nâng cấp vẫn ngập nặng khi mưa xuống, như: Lý Tự Trọng, Ngô Văn Sở, Điện Biên Phủ, Đồng Khởi…
Lý giải về việc dự án chống ngập hoạt động kém hiệu quả, Phó Giám đốc Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng thành phố Cần Thơ Nguyễn Văn Tho cho biết: “Hai trạm bơm hiện vẫn hoạt động bình thường. Tuy nhiên, do lượng mưa lớn, các miệng thu nước bị rác và cát bít kín nên nước không chảy xuống cống được. Cát cũng chảy xuống từ các công trình thi công hè phố, gây tắc nghẽn. Chúng tôi đang khẩn trương cho vệ sinh lại các miệng hố”.
Có thể thấy, tình trạng rác thải bít kín miệng cống không phải là mới, hằng năm thành phố đều có kế hoạch khơi thông cống rãnh trước mùa mưa, nhưng khi ngập xảy ra, nguyên nhân vẫn lặp lại. Việc vận hành hệ thống chống ngập còn bị động, chưa xử lý kịp thời.
Trạm bơm, âu thuyền và hàng loạt tuyến đường được đầu tư cải tạo với kỳ vọng ngăn triều cường, nhưng thực tế các công trình vẫn chưa phát huy hiệu quả như mong đợi. Điều này đòi hỏi các đơn vị vận hành phải có giải pháp chủ động, linh hoạt hơn để điều tiết nước.
Mùa mưa năm nay đến sớm, các trận mưa thường kéo dài, kết hợp với triều cường là “phép thử” cho hiệu quả của hệ thống chống ngập. Trong khi đó, thành phố tiếp tục đề xuất thực hiện Dự án chống ngập và thích ứng với biến đổi khí hậu giai đoạn 2025- 2030, kết hợp chỉnh trang đô thị, với tổng vốn đầu tư 4.500 tỷ đồng. Dự án nhằm chống ngập trên diện tích vùng nội đô rộng 2.770 ha, bảo vệ vùng lõi đô thị Cần Thơ khỏi tình trạng ngập lụt kéo dài.
Việc hàng nghìn tỷ đồng đầu tư cho chống ngập nhưng thành phố Cần Thơ vẫn ngập cho thấy lỗ hổng trong khâu quản lý, vận hành và giám sát. Nếu không có sự chuyển biến mạnh mẽ trong tư duy và hành động, những công trình chống ngập nghìn tỷ vẫn sẽ chỉ dừng lại ở... tên gọi.
