...Tuy nhiên, nghề này cũng đối mặt với nhiều thách thức, nhất là vào mùa mưa lũ khi thời tiết diễn biến bất thường, cực đoan. Nhiều giải pháp để bảo đảm an toàn vùng nuôi cá nước lạnh đã và đang được địa phương tích cực triển khai, nhằm hạn chế thiệt hại về người và tài sản cho nhân dân.
Khôi phục và chủ động phòng ngừa thiên tai
Tháng 9/2023, xã Liên Minh, thị xã Sa Pa (nay là xã Mường Bo, tỉnh Lào Cai) xảy ra trận lũ quét kinh hoàng khiến bảy người chết, cùng với đó hơn 100 cơ sở nuôi cá nước lạnh bị thiệt hại. Ngay sau khi thiên tai xảy ra, bên cạnh công tác khắc phục thiệt hại về nhà cửa, tài sản, thì việc khôi phục lại nghề nuôi cá nước lạnh cũng được địa phương tích cực triển khai.
Đến nay, trên địa bàn toàn xã Mường Bo đã có khoảng 200 cơ sở nuôi cá nước lạnh với gần 100 hộ dân tham gia. Từng bị thiệt hại toàn bộ các ao nuôi cá nước lạnh trong trận lũ quét lịch sử, bước vào mùa mưa lũ năm nay, gia đình ông Phàn Dào Quẩy đã chủ động thực hiện nhiều giải pháp để phòng, chống thiệt hại do thiên tai gây ra. Các ao nuôi cá được gia cố, hệ thống nước chảy cũng được bảo đảm, ngoài ra còn có máy sục tạo ô-xi cho cá khi thời tiết bất lợi khiến nước nuôi cá không bảo đảm. Ông Phàn Dào Quẩy chia sẻ, sau trận lũ lịch sử ông đã rút ra bài học đắt giá “không thể lơ là trước thiên tai”. Từ khi khôi phục lại ao nuôi cá nước lạnh, ông thường xuyên theo dõi diễn biến thời tiết để có phương án ứng phó kịp thời; đồng thời giảm mật độ nuôi cá trong mùa mưa lũ để hạn chế thiệt hại khi thiên tai xảy ra. Cách ao nuôi cá của gia đình ông Phàn Dào Quẩy không xa, Trại cá Thành Công cũng được xây dựng cách suối Nậm Cang chừng 50 m, tại đây hiện đang nuôi thương phẩm hơn 10.000 con cá tầm. Anh Nông Đức Mưu, công nhân nuôi cá cho biết: “Từ khi chọn địa điểm xây dựng trại cá, chủ đầu tư đã khảo sát rất kỹ lưu vực, địa hình chung quanh để bảo đảm an toàn, nhưng thiên tai thì không thể lường trước điều gì nên cứ đến mùa mưa lại phải chuẩn bị nhiều tình huống ứng phó để giảm thiểu thiệt hại thấp nhất.
Vào những đêm trời mưa to, các anh em trong trại phải thay nhau trực, khi thấy thời tiết bất thường thì chủ động di chuyển để bảo đảm an toàn”. Theo Trưởng thôn Nậm Cang Phùng Chằn Phây, với đặc thù của việc nuôi cá nước lạnh là phải có nguồn nước dồi dào, nên đa số các ao nuôi đều được đặt cạnh bờ suối, đây cũng là nguy cơ gây thiệt hại lớn khi có thiên tai. Tuy nhiên, nghề nuôi cá nước lạnh từ lâu đã trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, mang lại thu nhập ổn định cho người dân Nậm Cang, do đó, dù có nguy cơ rủi ro về thiên tai, nhưng bà con vẫn cố gắng bám trụ với nghề.
Sau những năm bị ảnh hưởng, hiện nhiều hộ dân đã xây dựng các ao nuôi cá cách xa dòng suối, chủ động dẫn nước về bằng các đường ống để hạn chế thiệt hại khi có mưa lũ. “Thôn cũng lập các nhóm zalo để thông tin, cảnh báo người dân khi có thời tiết bất thường, đồng thời chủ động tuyên truyền đến nhân dân thực hiện đầy đủ các biện pháp phòng, chống thiên tai. Khi có mưa lũ, chính quyền thôn cũng chủ động đi rà soát các hộ nuôi cá, vận động di dời khi thấy không bảo đảm an toàn”, Trưởng thôn Phùng Chằn Phây cho biết thêm.
Thích ứng và hạn chế thiệt hại
Bí thư Đảng ủy xã Mường Bo, Nguyễn Trung Kiên cho biết: Dù ở khu du lịch quốc gia Sa Pa, nhưng không thuộc vùng lõi nên du lịch ở Mường Bo chưa phát triển. Bà con làm kinh tế chủ yếu dựa vào trồng lúa, ngô, chăn nuôi nhỏ lẻ và đi rừng làm thảo quả. Cuộc sống của người dân chỉ đủ ăn.
Đối với nghề nuôi cá nước lạnh, dù rủi ro cao, song lại mang lại nguồn thu nhập đáng kể, vấn đề là phải thích ứng khi nguồn nước nuôi cá phụ thuộc hoàn toàn vào dòng chảy tự nhiên ở các khe suối. Ngay sau khi xã mới được thành lập, đúng vào mùa cao điểm mưa lũ, nhiệm vụ phòng, chống thiên tai nói chung và tại các cơ sở nuôi cá nước lạnh nói riêng đã được cấp ủy, chính quyền xã Mường Bo đặc biệt quan tâm.
Bên cạnh công tác theo dõi liên tục diễn biến của thời tiết, xã đã thành lập các đoàn công tác đi kiểm tra các trang trại nuôi cá nước lạnh và những điểm có nguy cơ xảy ra sạt lở trên địa bàn. Đồng thời, tuyên truyền, vận động các hộ dân nuôi cá tại khu vực ven suối di chuyển đến nơi an toàn khi thời tiết bất thường. Ủy ban nhân dân xã cũng chỉ đạo các lực lượng chức năng chủ động rà soát, hoàn thiện các phương án, sẵn sàng để ứng phó với mưa lũ, thực hiện hiệu quả phương châm “4 tại chỗ” bảo đảm an toàn tính mạng và tài sản của nhân dân.
Tại các xã vùng cao trọng điểm của nghề nuôi cá nước lạnh khác như: Bản Hồ, Tả Van, Ngũ Chỉ Sơn, và một số địa phương của huyện Bát Xát (cũ) cũng đã triển khai nhiều biện pháp bảo đảm an toàn trong mùa mưa lũ. Song song với việc tuyên truyền, cảnh báo, dự báo thiên tai đến người dân; Ủy ban nhân dân các xã cũng cử cán bộ đi rà soát, vận động người dân khẩn trương thu hoạch các lứa cá đã đạt trọng lượng thương phẩm.
Khuyến cáo người dân chủ động sơ tán tài sản và người lao động ra khỏi khu vực nguy hiểm khi có thiên tai, kiên quyết không để người dân ngủ lại lán trại trong thời điểm này nhằm bảo đảm tuyệt đối an toàn. Ngoài ra, cử cán bộ trực 24/24 giờ để kịp thời thông báo khi có dấu hiệu lũ quét, sạt lở đất. Cùng với đó, các địa phương cũng đã chuẩn bị sẵn sàng các phương tiện và nhu yếu phẩm cần thiết trong trường hợp xảy ra sự cố. Trước ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, thời tiết ngày càng diễn biến bất thường, khó dự báo, sự chủ động của người dân cũng như sự quyết liệt của chính quyền các địa phương là hết sức cần thiết, nhằm giảm thiểu thiệt hại đến mức thấp nhất về người và tài sản khi thiên tai xảy ra.
