Việt Nam trên đường trở thành quốc gia AI

Với Việt Nam, xây dựng năng lực quốc gia về AI không chỉ là chuyện của công nghệ, hạ tầng, mà trước hết là chuẩn bị nền tảng nhân lực, bắt đầu từ việc đưa AI vào dạy và học trong các cơ sở giáo dục, đào tạo.

Bài 1: Hệ sinh thái AI mang bản sắc Việt Nam

Việt Nam đang bước vào giai đoạn tăng tốc phát triển AI. Tuy nhiên, để AI thật sự trở thành năng lực quốc gia, Việt Nam cần vượt qua những khoảng trống về nhân lực, dữ liệu và hạ tầng tính toán, đồng thời tìm lối đi riêng phù hợp điều kiện và bản sắc.

Khát vọng làm chủ công nghệ

Từ trải nghiệm thực tế tại Thung lũng Silicon (Hoa Kỳ), ông Trần Việt Hùng, nhà sáng lập của Got It - một start-up về AI cho lĩnh vực giáo dục tại Mỹ chia sẻ, AI đang làm thay đổi cách vận hành của lĩnh vực công nghệ toàn cầu. Ở Thung lũng Silicon, các nhà đầu tư giờ đây sẽ không rót vốn cho start-up nào nếu AI không phải là nhân tố chính. AI đã trở thành “nhân viên số” cho mỗi người và việc đầu tiên là phải nghĩ xem có thể giao gì cho AI làm thay con người. Một xu thế mới cũng đang hình thành, đó là những công ty tỷ đô có thể chỉ còn một nhân viên là con người, còn lại đều là AI.

Tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng AI trong sản xuất, đổi mới sáng tạo

02/10/2025 21:19

Cục trưởng Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) Phạm Hồng Quất cũng nhận định, AI tạo ra tác động kinh tế toàn cầu tới 5.000 tỷ USD vào năm 2030 và riêng Việt Nam có thể hưởng lợi tới 130 tỷ USD vào năm 2040 nhờ AI tăng năng suất, tự động hóa và hỗ trợ ra quyết định. Trước cơ hội to lớn đó, Việt Nam đã sẵn sàng bước vào giai đoạn phát triển như một quốc gia AI trong tương lai với việc hình thành hệ sinh thái AI có sự tham gia của các viện nghiên cứu, trường đại học, khu vực nhà nước, doanh nghiệp lớn, start-up, quỹ đầu tư và đối tác quốc tế. AI đã hiện diện trong mọi ngành, mọi lĩnh vực, từ sản xuất, y tế, giáo dục đến tài chính, nông nghiệp hay logistics.

Thời gian qua, các tập đoàn công nghệ hàng đầu thế gới đã góp phần quan trọng vào quá trình hình thành hệ sinh thái AI Việt Nam.

Tiến sĩ Võ Xuân Hoài, Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia cho biết, Tập đoàn Meta hỗ trợ Việt Nam tiếp cận nền tảng mã nguồn mở LLaMA, từ đó các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp trong nước tùy chỉnh mô hình AI phù hợp với tiếng Việt và đặc thù dữ liệu trong nước. NVIDIA xây dựng trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) đặt tại Việt Nam, cung cấp hạ tầng tính toán mạnh phục vụ nghiên cứu và đào tạo AI. Qualcomm phát triển trung tâm R&D AI lớn thứ 3 trên thế giới đặt tại Việt Nam, góp phần định vị nước ta như một điểm đến mới của ngành công nghệ AI toàn cầu. Các tập đoàn, doanh nghiệp Việt Nam như Viettel, FPT, CMC, VNPT, MISA đã chủ động đầu tư mạnh vào AI, triển khai trợ lý ảo, nền tảng phân tích dữ liệu, y tế số, tài chính và logistics thông minh. Lực lượng start-up AI cũng đang phát triển sôi động, nhiều tiềm năng.

Các trường đại học lớn như Đại học Bách khoa Hà Nội, Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Đại học Đà Nẵng, Trường đại học FPT đã thành lập viện, trung tâm hoặc ngành học về AI.

Cùng với đó, Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia và nhiều vườn ươm doanh nghiệp đang tích cực kết nối nghiên cứu với thị trường, góp phần mở rộng hệ sinh thái nhân lực và sản phẩm AI. Chính sách của Nhà nước cũng đang tạo lực đẩy mạnh mẽ. Nghị quyết 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia xác định AI là một trong những lĩnh vực trọng tâm để phát triển kinh tế.

Lần đầu tiên tại Nghị định 182/2024/NĐ-CP của Chính phủ về thành lập, quản lý và sử dụng Quỹ Hỗ trợ đầu tư, doanh nghiệp đầu tư cho AI được hỗ trợ tối đa 50% chi phí đầu tư ban đầu. Bộ Khoa học và Công nghệ đang cập nhật Chiến lược quốc gia về nghiên cứu, phát triển và ứng dụng AI và chuẩn bị trình Dự thảo Luật AI. Những bước đi này cho thấy, Việt Nam đang đặt nền móng cho mục tiêu AI trở thành một phần của năng lực quốc gia trong tương lai.

Cục trưởng Công nghiệp công nghệ thông tin (Bộ Khoa học và Công nghệ) Nguyễn Khắc Lịch cho biết, Việt Nam đã và đang khẳng định vị thế ngày càng cao trên bản đồ AI thế giới, với Chỉ số sẵn sàng AI toàn cầu năm 2024 là 59/193 quốc gia, dòng vốn đầu tư vào doanh nghiệp AI tăng cao, đạt 80 triệu USD năm 2024. Chính phủ sẽ tăng chi tiêu công cho AI, Quỹ Đổi mới công nghệ Quốc gia sẽ hỗ trợ ứng dụng AI.

AI sẽ trở thành năng lực quốc gia?

Dù hệ sinh thái AI đã sẵn sàng cho bước nhảy vọt mới, nhưng phía trước vẫn còn nhiều thách thức. Thực tế, ứng dụng AI trong doanh nghiệp vẫn còn hạn chế, phần lớn mới dừng lại ở mức thử nghiệm như chatbot chăm sóc khách hàng hay phân tích dữ liệu đơn giản. Việt Nam có cơ hội đi cùng thế giới trong làn sóng công nghệ trí tuệ nhân tạo tạo sinh (được phổ biến từ cuối năm 2022), nhưng việc tận dụng AI vẫn còn chậm và có phần thờ ơ.

Các chuyên gia cảnh báo, nếu xu hướng này tiếp diễn, khả năng bị bỏ lại phía sau là rất lớn và với tốc độ phát triển hiện nay, người bị bỏ lại sẽ rất khó đuổi kịp. Chỉ khi mức độ tích hợp AI đạt từ 60-70% hoạt động của doanh nghiệp trở lên, tức là AI tham gia đồng thời vào sản xuất, tài chính, quản trị, tiếp thị, dịch vụ khách hàng thì hiệu quả đầu tư mới rõ ràng và năng suất mới bứt phá thật sự.

Ông Trần Việt Hùng, nhà sáng lập của Got It cho rằng, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành điểm sáng toàn cầu nếu triển khai theo mô hình ba giai đoạn. Đầu tiên là phổ cập kỹ năng và ứng dụng AI cho toàn dân trong học tập, làm việc để vừa tạo ra giá trị, vừa sinh ra dữ liệu phục vụ giai đoạn sau, đồng thời đào tạo nhân lực AI. Khi đã có tài chính, dữ liệu, nhân lực, Việt Nam có thể tự tạo sản phẩm AI. Đây cũng là lúc thu hút các tập đoàn công nghệ toàn cầu mở trung tâm R&D tại Việt Nam, đào tạo thêm hàng nghìn kỹ sư giỏi. Thành công trong hai giai đoạn đầu sẽ tự nhiên thu hút start-up toàn cầu đến Việt Nam, biến đất nước thành một hệ sinh thái AI sôi động. Và khi đó, sản phẩm AI của Việt Nam sẽ bước ra toàn cầu. Tất cả các hoạt động trên cần sự chỉ đạo, chung tay của các cơ quan, ban, ngành.

Hệ sinh thái trí tuệ nhân tạo Việt Nam đang sẵn sàng cho bước nhảy vọt mới

09/10/2025 13:46

Với cách tiếp cận theo mô hình hệ sinh thái sáng tạo mở, phù hợp với hoàn cảnh của Việt Nam, ông Nguyễn Trường Thắng, Viện trưởng Công nghệ thông tin (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) cho rằng, cần phát triển AI trên nền tảng mã nguồn mở, tức là sử dụng “não bộ” do các tập đoàn lớn như Meta chia sẻ miễn phí, để người Việt có thể huấn luyện và tinh chỉnh cho phù hợp với tiếng Việt và dữ liệu trong nước.

Cùng quan điểm đó, đại diện Công ty cổ phần MISA khẳng định, AI mã nguồn mở là hướng đi đúng đắn để làm chủ công nghệ, giảm chi phí và tăng bảo mật dữ liệu. Bản thân công ty đã ứng dụng nền tảng LLaMA của Meta để phát triển trợ lý số MISA Ava, và nếu không có AI mã nguồn mở, việc phát triển công cụ như vậy gần như bất khả thi với chi phí hiện nay.

Một trong những thách thức là hệ sinh thái AI Việt Nam vẫn thiếu nền tảng nhân lực vững chắc, với nghịch lý là đào tạo ở bậc cử nhân tăng nhanh nhưng thiếu nghiêm trọng ở chương trình sau đại học và đội ngũ chuyên gia giỏi. Sinh viên phần lớn phải tự học, thiếu hạ tầng tính toán và dữ liệu để thực hành, khiến năng lực làm chủ công nghệ còn hạn chế. Bài toán nhân lực vì thế trở thành “nút thắt” lớn nhất, mở ra yêu cầu đổi mới căn bản trong đào tạo và học tập với AI.

(Còn nữa)