1. Trong suốt chiều dài lịch sử, an ninh quốc gia và bảo vệ an ninh quốc gia luôn là vấn đề hệ trọng, nhiệm vụ sống còn của mỗi quốc gia trên thế giới. Đối với nước ta, trong suốt quá trình lãnh đạo đất nước giành lại độc lập dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội, Đảng ta luôn đặc biệt quan tâm đến vấn đề an ninh quốc gia và bảo vệ an ninh quốc gia.
Nhận thức, tư duy, quan điểm chỉ đạo về nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia không ngừng được kế thừa, bổ sung, phát triển phù hợp với từng giai đoạn cách mạng, thể hiện rõ trong Cương lĩnh chính trị, văn kiện các kỳ Đại hội và nhiều nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Đảng về chiến lược bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ an ninh quốc gia.
Thực hiện đường lối, chiến lược sáng suốt của Đảng, dưới sự quản lý, điều hành quyết liệt, hiệu quả của Nhà nước, sự vào cuộc của các ngành, các cấp, các lực lượng, trong đó lực lượng Công an nhân dân đóng vai trò nòng cốt; cùng với sự ủng hộ, giúp đỡ của các tầng lớp nhân dân, bạn bè quốc tế; công tác bảo vệ an ninh quốc gia thời gian qua đã đạt nhiều kết quả quan trọng, củng cố vững chắc nền an ninh nhân dân, thế trận an ninh nhân dân gắn với thế trận quốc phòng toàn dân và thế trận lòng dân trên địa bàn cả nước; góp phần giữ vững thành quả cách mạng, bảo vệ độc lập, thống nhất, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, duy trì môi trường hòa bình, ổn định, xã hội an ninh, an toàn, lành mạnh; tạo thuận lợi cao nhất cho sự nghiệp phát triển đất nước, xây dựng Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
2. Sau 80 năm giành lại độc lập, gần 40 năm đổi mới, đất nước ta đã đạt được những thành tựu to lớn trên mọi lĩnh vực; như đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đã khẳng định(1) “Với thế và lực đã tích lũy được sau 40 năm đổi mới, với sự đồng lòng, chung sức của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân, với những thời cơ, thuận lợi mới, dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, chúng ta đã hội tụ đủ những điều kiện cần thiết... để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của Dân tộc Việt Nam”.
Trong đó, nội hàm kỷ nguyên vươn mình của dân tộc được người đứng đầu Đảng ta định hướng đó là “kỷ nguyên đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, với Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, công dân số”; “tạo sự phát triển vượt bậc, bứt phá, tăng tốc trên tất cả các lĩnh vực, hiện thực hóa khát vọng xây dựng thành công nước Việt Nam xã hội chủ nghĩa, dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, sánh vai với các cường quốc năm châu; mọi người dân đều có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, được hỗ trợ phát triển, làm giàu; đóng góp ngày càng nhiều cho hòa bình, ổn định, phát triển của thế giới, hạnh phúc của nhân loại và văn minh toàn cầu”(2); “03 nhiệm vụ trọng tâm trong kỷ nguyên mới, gồm giữ vững, duy trì môi trường hòa bình, ổn định; phát triển kinh tế-xã hội nhanh và bền vững; nâng cao đời sống của nhân dân, tất cả vì nhân dân”.
Tuy nhiên, tình hình thế giới, khu vực đang trong thời kỳ thay đổi có tính thời đại. Từ nay đến năm 2030 được xem là giai đoạn then chốt xác lập trật tự thế giới mới, với tâm điểm là cạnh tranh chiến lược gay gắt giữa các cường quốc. Xung đột, khủng hoảng gia tăng tại nhiều khu vực; các thách thức an ninh truyền thống, phi truyền thống đan xen, diễn biến phức tạp, cùng những thay đổi mang tính đột phá của cuộc cách mạng khoa học, công nghệ, tác động sâu sắc đến an ninh và phát triển của các quốc gia.
Trong nước, bốn nguy cơ mà Đảng ta đã chỉ ra vẫn còn tồn tại, có mặt còn gay gắt hơn; các thế lực thù địch, phản động ráo riết thực hiện chiến lược “diễn biến hòa bình”, tìm cách xâm nhập, tác động chuyển hóa nội bộ, kích động gây bất ổn chính trị với nhiều thủ đoạn tinh vi, nguy hiểm; các loại tội phạm và vi phạm pháp luật mặc dù đã được kiềm chế, song còn diễn biến phức tạp; an ninh, trật tự tại một số nơi còn tiềm ẩn yếu tố bất ổn định; xuất hiện một số thách thức, nguy cơ mới, phi truyền thống như: Biến đổi khí hậu, dịch bệnh, an ninh mạng, an ninh môi trường, an ninh nguồn nước, an ninh lương thực… đặt ra những khó khăn, thách thức rất lớn đối với bảo vệ an ninh quốc gia và phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.
3. Trước bối cảnh, tình hình mới, nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia có nhiều điều kiện thuận lợi để tổ chức triển khai hiệu quả, tích cực, chủ động hơn, song cũng đặt ra mục tiêu, yêu cầu, trách nhiệm lớn hơn, sâu rộng, toàn diện, nặng nề hơn, nhất là nhiều yêu cầu mới về tư duy, tầm nhìn, sứ mệnh bảo vệ an ninh quốc gia; nhiệm vụ giữ vững môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước ngày càng giàu mạnh, hùng cường, vì hạnh phúc của nhân dân, vì sự vững mạnh, trường tồn của Đảng, uy tín, vị thế của quốc gia, dân tộc Việt Nam trên trường quốc tế, khu vực, đưa đất nước vững bước tiến vào kỷ nguyên mới.
Có thể khái quát một số vấn đề đặt ra trong nghiên cứu, tham mưu định hình tư duy, quan điểm mới về bảo vệ an ninh quốc gia trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, như sau:
Thứ nhất, cần xác định bảo vệ an ninh quốc gia trong giai đoạn cách mạng hiện nay không chỉ là bảo vệ độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ vững chắc an ninh quốc gia từ sớm, từ xa, giữ nước từ khi nước chưa nguy; mà cao hơn, phải tranh thủ tối đa thời cơ, biến thách thức thành cơ hội cho phát triển đất nước, không ngừng củng cố tiềm lực quốc phòng, an ninh, gia tăng đóng góp của Việt Nam cho hòa bình, ổn định ở khu vực và trên thế giới.
Cùng với bảo vệ vai trò lãnh đạo của Đảng, thành quả cách mạng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, đẩy lùi các nguy cơ, thách thức, trọng tâm của bảo vệ an ninh quốc gia trong giai đoạn hiện nay là bảo đảm xây dựng và thực thi hiệu quả Hiến pháp, pháp luật, góp phần thực hiện thắng lợi “Bộ tứ trụ cột” - bốn Nghị quyết chiến lược của Đảng (Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết số 59-NQ/TW, Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW), vận hành hiệu quả chính quyền địa phương 2 cấp, tạo không gian và động lực mới cho mục tiêu “phát triển chất lượng cao, phát triển nhanh và phát triển bền vững” và quyết tâm thực hiện bằng được hai mục tiêu 100 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng, 100 năm thành lập nước, đến giữa thế kỷ XXI, nước ta trở thành nước phát triển có thu nhập cao theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
Thứ hai, tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tư duy, phương pháp quản trị bảo vệ an ninh quốc gia đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Trên nền tảng nhận thức, tư duy “an ninh để phát triển”, trong giai đoạn cách mạng mới của đất nước, công tác bảo vệ an ninh quốc gia cần khẳng định vai trò nền tảng cho thành công của phát triển, góp phần mở rộng không gian phát triển, thúc đẩy mạnh mẽ các hoạt động đầu tư, sản xuất kinh doanh; tạo thuận lợi cao nhất cho mọi hoạt động bình thường trong khuôn khổ pháp luật, đóng góp xây dựng đất nước, nâng cao đời sống của nhân dân, của các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp, doanh nhân trong và ngoài nước.
Thứ ba, thường xuyên chú trọng làm tốt công tác bảo vệ Đảng, bảo vệ an ninh chính trị nội bộ, đẩy mạnh phòng, chống lãng phí gắn với phòng chống tham nhũng, tiêu cực; xác định đây là cuộc chiến chống “giặc nội xâm” đầy cam go, phức tạp, là một phần của cuộc đấu tranh giai cấp để tăng cường nguồn lực, khơi dậy sức dân đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới.
Phòng chống tham nhũng, tiêu cực gắn với bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, vì lợi ích chung, đồng thời phải phục vụ phát triển kinh tế-xã hội, không làm ảnh hưởng, cản trở phát triển kinh tế, xã hội.
Thứ tư, bảo đảm vững chắc an ninh, trật tự, giải quyết từ sớm, từ cơ sở, từ ngoài biên giới lãnh thổ những vấn đề tiềm ẩn phức tạp về an ninh, trật tự; củng cố vững chắc môi trường hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn, lành mạnh, tạo điều kiện thuận lợi nhất để khơi thông nội lực, thu hút mạnh mẽ nguồn lực bên ngoài, kết hợp hiệu quả với nội lực để phát triển đất nước, bảo vệ vững chắc Tổ quốc.
Thứ năm, đổi mới, nâng cao hiệu quả phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, bảo đảm phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Xây dựng và phát huy mạnh mẽ “thế trận lòng dân” trong nền an ninh nhân dân, nền quốc phòng toàn dân; xây dựng, củng cố vững chắc thế trận an ninh nhân dân và thế trận quốc phòng toàn dân.
Thúc đẩy mạnh mẽ hợp tác quốc tế và đối ngoại quốc phòng, an ninh, nhất là với các nước láng giềng, các nước trong khu vực, bạn bè truyền thống, các đối tác chiến lược, chiến lược toàn diện. Kết hợp chặt chẽ, có hiệu quả giữa kinh tế, văn hóa, xã hội, đối ngoại với bảo vệ an ninh quốc gia.
Thứ sáu, quan tâm chăm lo, xây dựng lực lượng vũ trang tinh, gọn, mạnh, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại theo tinh thần tự lực, tự cường, bảo đảm lực lượng vũ trang nhân dân luôn là chỗ dựa vững chắc, tin cậy và là niềm tự hào của nhân dân, của dân tộc Việt Nam. Nâng cao tiềm lực cơ sở vật chất, kỹ thuật, khoa học-công nghệ, phát triển công nghiệp quốc phòng-an ninh... để lực lượng bảo vệ an ninh quốc gia đủ sức mạnh thực hiện thắng lợi nhiệm vụ. Chú trọng tham mưu bổ sung, hoàn thiện hệ thống pháp luật, tập trung thể chế hóa, quy định hóa các quan điểm, nhiệm vụ, giải pháp lớn của Đảng về bảo vệ an ninh quốc gia trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
_____
(1) Phát biểu của đồng chí Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm tại Hội nghị Trung ương 10 khóa XIII.
(2) Trích nội dung trong bài viết “Việt Nam vững bước tiến vào kỷ nguyên mới và những vấn đề đặt ra đối với sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc” của đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm đăng trên Báo Nhân Dân ngày 2/7/2025.
