Trụ cột ưu tiên của công tác y tế dự phòng để có một Việt Nam khỏe mạnh hơn

Đây là bước tiến quan trọng của công tác y tế dự phòng giữa bối cảnh các bệnh truyền nhiễm mới nổi và tái nổi đang có nguy cơ lây lan trong cộng đồng.

Tiêm chủng là một trong những thành tựu vĩ đại của nhân loại. Chỉ riêng trong 50 năm qua, vaccine đã cứu sống hơn 150 triệu người, tương đương hơn 3 triệu người mỗi năm trên thế giới. Tiêm chủng đã đóng góp 40% vào sự cải thiện tỷ lệ sống sót của trẻ sơ sinh và ngày càng có nhiều người ở mọi lứa tuổi được bảo vệ khỏi các bệnh có vaccine.

Tại Việt Nam, Chương trình tiêm chủng mở rộng được triển khai hơn 40 năm qua đã giúp giảm đáng kể tỷ lệ mắc và tử vong do các bệnh truyền nhiễm, đóng góp quan trọng vào thành tựu thanh toán bại liệt, loại trừ uốn ván sơ sinh, bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Xã hội phát triển, điều kiện kinh tế được cải thiện, bên cạnh hình thức tiêm chủng bắt buộc được miễn phí trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng hoặc tiêm chủng chống dịch, tỷ lệ người dân lựa chọn tiêm chủng dịch vụ ngày càng tăng. Ngày càng có nhiều cơ sở tiêm chủng được cấp phép lưu hành tại Việt Nam, giúp người dân tăng cơ hội để tiếp cận với các loại vaccine, sinh phẩm phòng bệnh.

Bộ Y tế cho biết trong ba năm tới (2026-2028) sẽ có 14 loại vaccine tiêm bắt buộc trong tiêm chủng mở rộng gồm: viêm gan B, lao, DPT-VGB-Hib, bại liệt uống, bại liệt tiêm, sởi, sởi-rubella, viêm não Nhật Bản, uốn ván, DPT, Td (vaccine 2 trong 1: uốn ván và bạch hầu), rota, phế cầu và HPV trong chương trình Tiêm chủng mở rộng.

Để nâng cao nhận thức của cộng đồng về lợi ích của tiêm chủng, huy động nguồn lực đầu tư của chính quyền, đoàn thể, các tổ chức quốc tế, sự ủng hộ, tham gia của người dân và toàn xã hội, Cục Phòng bệnh (Bộ Y tế) chính thức triển khai Chương trình truyền thông, giáo dục sức khỏe về phòng bệnh bằng vaccine, sinh phẩm giai đoạn 2025-2027 có chủ đề “Tiêm chủng cho mọi người”.

Chương trình tập trung vào hoạt động xây dựng bộ tài liệu truyền thông với chủ đề “Tiêm chủng cho mọi người”, tổ chức các hoạt động giáo dục sức khỏe sâu rộng nhằm nâng cao nhận thức của người dân, các bậc cha mẹ, người chăm sóc trẻ… về các hình thức thực hiện tiêm chủng được triển khai tại Việt Nam hiện nay để hướng tới tiêm chủng trọn đời.

Bên cạnh việc góp phần tiếp tục củng cố các thành quả tiêm chủng đã đạt được trong nhiều năm qua, Chương trình sẽ lan tỏa mạnh mẽ hơn tư duy phòng bệnh từ sớm, giúp người dân hiểu được rằng: Tiêm đúng-Tiêm đủ-Tiêm kịp thời không chỉ bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình, tránh gánh nặng về chi phí y tế, nâng cao chất lượng cuộc sống, mà còn góp phần ngăn chặn dịch bệnh xảy ra trong cộng đồng.

Tiến sĩ Dương Chí Nam, Phó Cục trưởng Cục Phòng bệnh cho biết: Luật Phòng bệnh vừa được Quốc hội thông qua đã bổ sung một số nội dung mới so với quy định hiện hành về tiêm chủng. Theo đó, xác định việc tiêm chủng hiện nay không chỉ là việc đưa vaccine mà còn có cả việc đưa sinh phẩm vào cơ thể con người để phòng bệnh. Có hai hình thức thực hiện tiêm chủng gồm "Tiêm chủng bắt buộc" và "Tiêm chủng tự nguyện". Đây là quy định pháp lý quan trọng để các đơn vị, địa phương tổ chức triển khai các chiến dịch phù hợp để phòng bệnh kịp thời, hiệu quả hơn nữa trong thời gian tới.

Nhiều ý kiến cho rằng dù đạt được những thành tựu quan trọng trong công tác tiêm chủng mở rộng cho trẻ em, nhưng tại Việt Nam khái niệm tiêm chủng trọn đời - bảo vệ sức khỏe từ sơ sinh đến người cao tuổi - vẫn cần được đẩy mạnh hơn nữa. Để có một Việt Nam khỏe mạnh thì mọi công dân, từ trẻ sơ sinh, thanh thiếu niên, người trưởng thành, phụ nữ mang thai cho đến người cao tuổi - đều phải được bảo vệ bởi hành trình tiêm chủng an toàn, đầy đủ và liên tục. Khi tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ sẽ được cải thiện, góp phần giảm gánh nặng bệnh tật và chi phí điều trị cho cả người dân và hệ thống y tế.

Phó Chủ tịch thường trực Hội Người cao tuổi thành phố Hà Nội Phạm Huy Giáp cho rằng, chương trình truyền thông giáo dục sức khoẻ về phòng bệnh bằng vaccine, sinh phẩm giai đoạn 2025-2027 có ý nghĩa và tác dụng thiết thực cho người cao tuổi và cộng đồng dân cư.

Việt Nam đang bước vào giai đoạn già hóa dân số nhanh, người cao tuổi không chỉ là kho tàng trí tuệ, kinh nghiệm, mà còn là nhóm đối tượng cần được quan tâm đặc biệt về sức khỏe. Với hệ miễn dịch suy giảm theo tuổi tác, người cao tuổi đứng trước nguy cơ cao hơn khi mắc các bệnh truyền nhiễm như cúm mùa, viêm phổi, zona, hoặc các biến chứng nặng từ các bệnh khác.

Trong bối cảnh các bệnh truyền nhiễm mới nổi và tái nổi ngày càng phức tạp, tiêm chủng chính là lá chắn quan trọng nhất để giúp người cao tuổi duy trì sức khỏe, giảm nguy cơ nhập viện, giảm gánh nặng y tế cho gia đình và xã hội, đồng thời nâng cao chất lượng sống của người cao tuổi. Khi người cao tuổi chủ động tham gia tiêm chủng, điều đó không chỉ bảo vệ sức khỏe của chính mình, mà còn hạn chế lây lan bệnh, góp phần xây dựng cộng đồng an toàn, khỏe mạnh, bền vững.

Khi người cao tuổi hiểu biết và chủ động phòng bệnh, thì họ còn là những người truyền cảm hứng cho các thế hệ con cháu và có sức lan tỏa tích cực trong cộng đồng. Chính vì thế tiêm chủng cho người cao tuổi là một phần rất quan trọng của tiêm chủng trọn đời, đúng với định hướng chuyển trọng tâm từ điều trị sang phòng bệnh theo Luật Phòng bệnh cũng như góp phần quan trọng trong thực hiện chính sách Dân số và Phát triển, Luật dân số vừa mới được Quốc hội thông qua; đồng thời góp phần thực hiện thắng lợi “Chiến lược Quốc gia về người cao tuổi đến năm 2035, tầm nhìn đến năm 2045”.