Triển lãm tranh cá nhân lần thứ 5 của họa sĩ Đỗ Sơn: Những sắc màu trẻ trung, phóng khoáng

92 tác phẩm là 92 góc nhìn trẻ trung, phóng khoáng về nhiều chủ đề quen thuộc như phong cảnh, ký họa, trừu tượng và tranh nude. Đây là những bức tranh ông vẽ rải rác trong một thời gian dài. Những bức vẽ là minh chứng cho hành trình sáng tạo không ngừng nghỉ và tư duy sáng tạo trẻ trung, đầy sức sống của ông, mặc dù nay ông đã ở tuổi 82.

Triển lãm cho người xem thấy những “mảng màu” khác nhau trong hành trình hội họa của họa sĩ Đỗ Sơn: những bức ký họa chiến trường sống động, chân thực, những bức tranh phong cảnh khoáng đạt, và đặc biệt tới hơn nửa số tranh tại triển lãm là tranh nude với những người phụ nữ có vẻ đẹp phồn thực, mộc mạc và hết sức tươi trẻ, tràn đầy sức sống…

Chia sẻ về triển lãm, họa sĩ Đỗ Sơn cho biết, triển lãm là cơ hội để ông chia sẻ về những vẻ đẹp quê hương, vẻ đẹp của người phụ nữ quê hương ông. “Tôi nhớ về Bến Đá quê tôi, hoặc ở những vùng núi tôi từng đi qua, những người phụ nữ rất đẹp, rất hồn hậu, những phụ nữ tắm suối, hòa vào thiên nhiên, những người Mán đỏ đi chợ vùng cao, những người phụ nữ trong vẻ đẹp lao động…”

Họa sĩ Đỗ Sơn cho biết, tranh ông chủ yếu sử dụng chất liệu sơn dầu và hình ảnh người phụ nữ cũng là chủ đề yêu thích của ông: “Tranh tôi chủ yếu vẽ về phụ nữ, tôi cũng thích nhất hình ảnh người phụ nữ trong đời sống hằng ngày”.

Nói về triển lãm lần thứ 5 của họa sĩ Đỗ Sơn, nhà nghiên cứu mỹ thuật Vũ Huy Thông cho rằng, triển lãm là một trong những dấu ấn nghệ thuật trong sự nghiệp sáng tác của họa sĩ Đỗ Sơn.

Ngay từ năm thứ 4 Đại học Mỹ thuật Việt Nam, một trong những bài sáng tác chuyên khoa chất liệu tranh lụa của ông có tên “Vườn trường” đã được Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam sưu tầm.

Năm 1980, sự nghiệp sáng tác của họa sĩ Đỗ Sơn chính thức được ghi nhận với những giải thưởng ở cấp quốc gia. Tác phẩm “Xóm biển Phú Quốc” của ông đã giành Huy chương bạc tại Triển lãm mỹ thuật toàn quốc.

Năm 1984, tác phẩm sơn dầu “Hoa biển” giành Huy chương Vàng tại Triển lãm mỹ thuật toàn quốc về đề tài Lực lượng vũ trang. Đó đều là những tác phẩm được Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam sưu tầm.

Nhà nghiên cứu mỹ thuật Vũ Huy Thông cũng cho biết, triển lãm cá nhân đầu tiên của họa sĩ Đỗ Sơn diễn ra vào năm 1992, trong số rất nhiều tác phẩm trưng bày đã có 3 tác phẩm được Bảo tàng Mỹ thuật Singapore sưu tầm, trong đó có tác phẩm nổi tiếng là “Trái tim người mẹ”. Các triển lãm cá nhân của ông lần lượt diễn ra vào các năm 1997, 2002, 2008.

Theo nhà nghiên cứu Vũ Huy Thông, nhiều tài liệu quan trọng đã ghi nhận sự nghiệp mỹ thuật của họa sĩ Đỗ Sơn, thuộc thế hệ họa sĩ tiền đổi mới với những đóng góp rất quan trọng cho nghệ thuật, hội họa đổi mới. Những tác phẩm được giải thưởng của ông đều là những tác phẩm có ngôn ngữ mới, khích lệ nền nghệ thuật hội họa đổi mới, rực rỡ cho đến hôm nay.

Hoa biển dù vẫn là về đề tài chiến tranh cách mạng, người lính nhưng có ngôn ngữ thể hiện rất khác, ít nhiều mang tính hiện thực, có tính tìm tòi, sáng tạo trong sự biểu đạt, phần nào gần với phong cách hội họa phái lập thể.

Ở nhiều tác phẩm của ông trong những giai đoạn sau này vẽ với ngôn ngữ biểu hiện mạnh mẽ, đặc biệt là những bức tranh nude - đề tài xuyên suốt trong nhiều năm của ông. Những bức họa này ông vẽ vẻ đẹp người phụ nữ ưa thích của mình, đó là vẻ đẹp hình thể phồn thực, và đây còn là nguyên cớ để ông sử dụng bút pháp của một cách biểu hiện hết sức mạnh mẽ, gần như vẽ với bảng màu riêng, trực tiếp lấy từ các tuýp màu, không cần chú ý đến các vấn đề của ánh sáng hay cấu trúc hình khối, mà quan trọng nhất là tất cả những hình thể phụ nữ đó bộc lộ một vẻ đẹp của sức sống.

Nhà nghiên cứu Vũ Huy Thông cũng cho rằng, ký họa, phong cảnh, nude… tại triển lãm là những tác phẩm xuất sắc được tuyển chọn trong gia tài nghệ thuật của họa sĩ. Đặc biệt những bức tranh phong cảnh hình thành sau các chuyến đi thực tế của ông tại Sa Pa có nhiều dấu ấn hình thành nên ngôn ngữ hội họa của họa sĩ, ảnh hưởng không nhỏ đến rất nhiều họa sĩ thế hệ sau.

Họa sĩ Lê Anh Vân, một trong những bạn vẽ lâu năm của họa sĩ Đỗ Sơn cho biết, ông và họa sĩ Đỗ Sơn biết nhau khi ông từ quân ngũ trở về và học cùng lớp năm 4, Trường Cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam, cùng nhau đi Tây Nguyên làm bài thi tốt nghiệp.

"Những tháng ngày đó tôi nhận được trong tính cách và hội họa của anh những yếu tố rất trong sáng, tự do, phóng khoáng. Ngay từ khi đó Đỗ Sơn đã bộc lộ rất rõ cảm thức của mình về màu. Ngay lúc học ở trường những năm ấy, anh rất say vẽ, lúc nào cũng vẽ. Có những bức anh vẽ ngay tại hành lang trường, chính là bức Bảo tàng Mỹ thuật đã mua. Nhưng tác phẩm nổi bật nhất để nhận ra hội họa Đỗ Sơn chính là bức “Hoa biển” - họa sĩ Lê Anh Vân nói.

“Hoa biển” cũng là bức tranh được trao Giải thưởng Nhà nước đợt IV, năm 2016, và là hồ sơ đề nghị xét tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh và Giải thưởng Nhà nước về Văn học Nghệ thuật chỉ có duy nhất một tác phẩm.

Họa sĩ Đỗ Sơn sinh năm 1943, từng nhiều năm gắn bó với môi trường quân đội. Sau khi tốt nghiệp hệ Trung cấp, niên khóa 1961-1964, Trường Cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam (nay là Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam), ông nhập ngũ, tham gia công tác, chiến đấu ở chiến trường khu V. Năm 1971, ông bị thương, phải chuyển ra bắc điều trị, sau đó về công tác tại Báo Quân đội nhân dân.

Ông thi vào hệ 5 năm - Trường cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam, niên khóa 1973-1978, khi ở tuổi 30, đã có gia đình riêng và con nhỏ, đời sống vật chất còn nhiều khó khăn.

Sau khi tốt nghiệp, ông trở lại công tác tại Xưởng Mỹ thuật Quân đội, Bảo tàng Lịch sử Quân sự Việt Nam, cho đến khi nghỉ hưu.

Niềm đam mê hội họa đã ghi tên tuổi Đỗ Sơn trong nền hội họa nước nhà với nhiều dấu ấn. Họa sĩ Đỗ Sơn có 8 tác phẩm trong bộ sưu tập của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam.

Tranh của ông cũng đã được nhiều tổ chức, cá nhân thuộc 26 nước và vùng lãnh thổ sưu tập. Có thể kể đến Bảo tàng Mỹ thuật Singapore (Singapore Art Museum), Bộ sưu tập của Gia đình Hoàng gia Morocco, Bộ sưu tập nghệ thuật của Hãng Mobil, Mỹ...