Trên đường ray tàu hỏa: Những bước chân âm thầm giữ an toàn cho mỗi chuyến tàu

Nghề tuần đường, tuần hầm mỗi lần “lên ban” khoảng 12 tiếng đi bộ, đã giúp Khánh và các đồng nghiệp có thể nhắm mắt vẫn đi được trên ray, dành sự tập trung cao độ cho sự an toàn trên tuyến đường sắt Thống Nhất nối hai miền bắc-nam.

Trụ sở Cung cầu đường Lệ Sơn thuộc Công ty cổ phần Đường sắt Quảng Bình nằm giữa núi đá và sông Gianh, địa hình hiểm trở khiến đoạn đường sắt này tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn. Trên đoạn đường sắt này có 5 hầm được xây dựng từ thời Pháp với tổng chiều dài 684m.

Để bảo đảm chạy tàu an toàn tuyệt đối khi qua các hầm, cùng với việc đầu tư nâng cấp, gia cố vỏ hầm và nền đường, ngành đường sắt phải bố trí nhiều nhân viên chuyên trách việc tuần hầm-đường qua đoạn xung yếu này.

Tôi được trải nghiệm “lên ban” cùng Trần Ngọc Khánh, nhân viên tuần hầm, chuyên trách hầm số 4. “Lên ban” là thuật ngữ chuyên môn của ngành đường sắt, tương tự như “vào ca” của các ngành lao động kỹ thuật khác. Nghề tuần hầm của Khánh, “lên ban” là ca làm việc liên tục, yêu cầu nghiêm ngặt về mặt thời gian với 12 giờ đồng hồ liên tục; mỗi ngày có 2 ban và 2 người.

Bảo đảm an toàn chạy tàu qua hầm đường sắt tại Quảng Bình

28/08/2024 22:54

Trên đường, thỉnh thoảng anh Khánh dừng lại, lấy từ túi vải đồ nghề khoác bên hông ra chiếc mỏ lết, gõ nhẹ vào con bu-lông, rồi siết thêm vài vòng cho thật chặt. Anh kể, năm nay đã 49 tuổi, cả thanh xuân gắn bó với ngành đường sắt. Từ một công nhân sửa chữa, bảo trì đường, anh trải qua lớp đào tạo rồi chuyển sang làm nhân viên tuần hầm. Hơn 10 năm qua, bước chân anh đã in dấu trên các cung hầm-đường sắt Tuyên Hóa bình quân mỗi ngày gần 20 km, nếu cộng dồn lại có lẽ cũng... ngót hai vòng quanh Trái đất.

“Khi nhận được tín hiệu “xin đường” để đoàn tàu qua cung hầm là tôi hoặc các đồng nghiệp sẽ phải khoác ngay túi đồ nghề gồm cờ hiệu, đèn, còi và pháo hiệu, tức tốc lên đường kiểm tra sự an toàn của hầm đường sắt. Đi hết hầm đến trạm dừng bên kia không phát hiện sự cố gì, tôi sẽ thông báo an toàn cho đơn vị “xin đường” biết để lệnh cho đoàn tàu di chuyển qua hầm. Đoàn tàu qua, tôi lại đi tuần trong hầm lần nữa để trở về chốt trực”, anh Khánh chia sẻ.

Một vật dụng quan trọng của nhân viên tuần hầm là pháo hiệu - thiết bị cảnh báo khẩn cấp khi phát hiện sự cố. Hộp pháo hiệu gồm 6 quả, nhân viên đi tuần khi phát hiện có sự cố trên đường ray, nguy cơ mất an toàn chạy tàu, sẽ phải cấp tốc chạy lên phía trước một quãng thật xa rồi kẹp pháo lên đường ray để báo hiệu. Lúc tàu qua, dưới sức nặng của các toa tàu, quả pháo sẽ phát nổ, cảnh báo cho người lái tàu biết trước mặt có sự cố uy hiếp để dừng tàu kịp thời.

Đi hết hầm số 4, tại trạm gác ở cuối hầm, các nhân viên tiến hành giao ca. Người nhận ca tiếp theo từ 18 giờ chiều, kéo dài 12 tiếng là Hoàng Đức Hiển, một nhân viên còn khá trẻ. Có nghĩa là đêm ấy, Hiển sẽ không được ngủ. Anh em tuần hầm tâm sự, để “lên ban” đủ tỉnh táo, giữ an toàn tuyệt đối tuyến đường sắt thì lúc xuống ban phải tranh thủ ngủ đủ giấc.

Trực ban ở chốn thâm sơn cùng cốc, không được rời bỏ vị trí trong bất kỳ hoàn cảnh nào, những người tuần hầm phải mang theo thức ăn, nước uống tự phục vụ bản thân. Anh Lê Cảnh Toàn, có hơn 31 năm gắn bó với nghề tuần hầm kể rằng, ngày xưa khu vực này còn chưa có điện, làng mạc thưa thớt, nay mọi thứ đã đổi thay, đông đúc hơn xưa nhưng việc tuần hầm vẫn lặng thầm như cũ. Nhiều năm, anh “lên ban” lúc giao thừa, rồi sáng mồng 1 Tết về “xông đất” nhà mình.

Ở Cung hầm đường Lệ Sơn, người có thâm niên gắn bó với nghề tuần đường, tuần cầu là anh Lê Hải Châu, 52 tuổi. “Nếu tôi lên ban 1, lúc 5 giờ 30 phút sáng đi tuần đường về phía Minh Lệ, rồi quay lại Cung hầm đường Lệ Sơn đã vào lúc 10 giờ 20 phút. Sau khi nghỉ chừng 20 phút, tôi tiếp tục đi hướng ngược lại về Lạc Sơn, về lại Cung lúc 12 giờ 50 phút. Tiếp theo, tôi lại kiểm tra đường số 1 và đường số 3 trong ga Lệ Sơn để đón tàu đến và đi, “xuống ban” lúc 13 giờ 25 phút, được nghỉ 16 tiếng trước khi tiếp tục”, anh Châu kể lại hành trình một lần “lên ban”...

Theo lời anh Châu, những ngày mùa hè nắng nóng, đi bộ trên đường ray lúc nào cũng thấy phả ra hơi nóng hầm hập, có lúc đến 60-70 độ C, thỉnh thoảng có đợt mưa càng làm mặt đất bốc hơi nóng. Còn thời gian mùa mưa, các anh vừa tuần đường vừa lo ngại sạt lở, đất tràn, đá lăn,... Những tháng ngày liên tục đối mặt thời tiết bất thường, các anh đã rèn được tính tự giác cao và kinh nghiệm hoạt động độc lập. Anh Lê Hải Châu nhẩm tính, mỗi năm anh đi bộ tuần đường và các hầm đường sắt khoảng 6.000km, với 26 năm gắn bó với cung đường, anh đã đi được 156.000km.

Anh Mai Đình Hải, Trưởng Cung cầu đường Lệ Sơn cho biết, đơn vị có 19 nhân viên tuần đường và 15 nhân viên tuần hầm, trẻ nhất 30 tuổi và nhiều nhất 55 với rất nhiều năm dạn dày kinh nghiệm. Cung Lệ Sơn quản lý tuyến đường sắt có địa hình tương đối hiểm trở ở Quảng Bình với một bên là sông Gianh, một bên là núi đá, thường xuyên tiềm ẩn nguy cơ đe dọa mất an toàn chạy tàu. Thế nhưng, vượt lên khó khăn, vất vả đó, những năm qua, cung đường luôn được bảo đảm an toàn, để cho các chuyến tàu trên tuyến đường sắt bắc-nam luôn thông suốt, an toàn.

Anh Nguyễn Duy Hiếu, cán bộ Công ty cổ phần Đường sắt Quảng Bình cho biết, gần đây, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đã triển khai hệ thống giám sát hành trình tuần đường thông minh trên điện thoại di động. Hệ thống này tương tự thiết bị GPS nhưng chi tiết hơn, hiển thị các tuyến đường sắt đơn vị được giao quản lý, điểm nghỉ ngơi, chốt giờ đi, giờ đến, giờ giao ban theo quy trình... Tổ tuần đường được trang bị điện thoại smartphone có cài đặt hệ thống nên người quản lý hoặc nhân viên trực tại trung tâm chỉ cần mở ứng dụng ra là có thể biết nhân viên tuần đường đang ở vị trí nào, đã đi tuần bao nhiêu km. Anh Hiếu đánh giá, hệ thống này rất hiệu quả, giảm nguy cơ ảnh hưởng an toàn giao thông đường sắt do chủ quan trong công tác tuần đường. Để chứng minh, anh Hiếu bấm vào ứng dụng trên điện thoại, lập tức màn hình hiển thị “bản đồ” đường sắt do đơn vị quản lý.

Chia tay những nhân viên tuần hầm, tuần đường, chúng tôi trở về trụ sở Cung hầm đường Lệ Sơn khi trời sụp tối, lại một đoàn tàu nữa “xin đường” và công việc của nhân viên tuần hầm lại tiếp tục. Dù công nghệ đang từng bước giúp hiện đại hóa ngành đường sắt, thì có những vị trí xung yếu trên tuyến, công nghệ và máy móc vẫn không thay thế được con người. Những bước chân đều đặn mỗi ngày của các nhân viên tuần đường, tuần hầm sẽ vẫn là bảo chứng cho sự an toàn của những chuyến tàu.