Thành phố Hồ Chí Minh tăng tốc chuyển đổi xanh

Sau khi hợp nhất với hai tỉnh Bình Dương (cũ) và Bà Rịa-Vũng Tàu (cũ), Thành phố Hồ Chí Minh hình thành một siêu đô thị mới, có quy mô lớn cả về kinh tế lẫn dân số. Trong bối cảnh đó, chuyển đổi xanh trở thành hướng đi tất yếu để bảo đảm sự phát triển hài hòa giữa tăng trưởng và bảo vệ môi trường.

Một trong những lĩnh vực được xác định trọng tâm là giao thông vận tải, ngành có nguồn phát thải lớn nhất, chiếm khoảng 45% tổng phát thải khí nhà kính của thành phố. Thành phố đã và đang thực hiện lộ trình thay thế phương tiện vận tải công cộng sử dụng nhiên liệu hóa thạch bằng các phương tiện sử dụng năng lượng sạch.

Mục tiêu của Thành phố Hồ Chí Minh là đến năm 2030, 100% xe buýt trên địa bàn sẽ sử dụng điện hoặc các loại nhiên liệu thân thiện môi trường. Từ năm 2025, tất cả các tuyến xe buýt mới mở bắt buộc sử dụng phương tiện đạt chuẩn năng lượng xanh.

Chuyển đổi xanh, thúc đẩy tăng trưởng bền vững

08/07/2025 17:50

Ông Nguyễn Vĩnh Toàn, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh cho biết, hiện nay thành phố có 164 tuyến xe buýt với khoảng 2.342 phương tiện. Trong số đó, 613 xe buýt điện đang hoạt động, chiếm 26,2% tổng số; nếu tính thêm khoảng 500 xe buýt sử dụng khí CNG, tỷ lệ phương tiện sạch, thân thiện môi trường đã đạt gần 48%. “Kết quả này là bước tiến đáng ghi nhận, hướng tới mục tiêu 100% xe buýt sử dụng năng lượng xanh vào năm 2030 theo Quyết định 876/QĐ-TTg của Chính phủ”, ông Toàn nhấn mạnh.

Không chỉ dừng ở xe buýt, thành phố còn thực hiện đề án chuyển đổi khoảng 400.000 xe máy của đội ngũ shipper và tài xế công nghệ sang sử dụng xe điện. Đề án này do Viện Nghiên cứu phát triển Thành phố Hồ Chí Minh chủ trì xây dựng và dự kiến triển khai từ năm 2026 đến hết năm 2029. Sau thời điểm này, thành phố sẽ ngừng cấp phép mới cho xe máy xăng, đồng thời tập trung hỗ trợ chuyển đổi phương tiện hiện có.

Song song với lĩnh vực giao thông, ngành công nghiệp thành phố cũng đang tái cấu trúc các khu chế xuất, khu công nghiệp. Thành phố đặt mục tiêu chuyển đổi 5 khu chế xuất, khu công nghiệp theo mô hình khu công nghiệp sinh thái, công nghệ cao, những mô hình ít tiêu hao tài nguyên, tiết kiệm năng lượng và giảm phát thải. Mô hình “Nhà nước kiến tạo-Doanh nghiệp thực thi-Cộng đồng hưởng ứng” được xem là yếu tố quyết định đến tốc độ và hiệu quả của quá trình chuyển đổi.

Theo ông Phạm Bình An, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển Thành phố Hồ Chí Minh, chuyển đổi xanh không chỉ là trách nhiệm xã hội mà còn là điều kiện sống còn của doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập. Do đó, Nhà nước cần tạo điều kiện tối đa để doanh nghiệp tiếp cận các dự án xanh, được hưởng ưu đãi tín dụng, hỗ trợ phát hành trái phiếu xanh, cũng như triển khai nhanh các chính sách theo tinh thần các nghị quyết của Bộ Chính trị: Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 về phát triển kinh tế tư nhân và Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

Tuy nhiên, theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Vũ Anh Tuấn (Trường đại học Việt Đức), hạ tầng vẫn là “nút thắt” lớn nhất trong tiến trình chuyển đổi, nhất là với lĩnh vực giao thông. Thí dụ, Thành phố Hồ Chí Minh đã có đề án chuyển đổi 400.000 xe máy chạy xăng sang xe điện, nhưng hiện vẫn thiếu các điều kiện hỗ trợ thiết yếu như trạm sạc, quy chuẩn đầu tư, chính sách tài chính tín dụng, hay ưu đãi thuế cho thiết bị nhập khẩu. Để giải bài toán này, thành phố cần ban hành các quy chuẩn bắt buộc như: Bố trí trạm sạc điện tại chung cư mới, trung tâm thương mại, bãi đỗ xe công cộng; đồng thời tạo cơ chế khuyến khích đầu tư thông qua mô hình hợp tác đối tác công tư (PPP). Ngoài ra, việc miễn thuế nhập khẩu thiết bị, giảm tiền thuê đất, hoặc cho phép sử dụng đất công để xây trạm sạc cũng là những biện pháp khả thi cần sớm triển khai.

Sau sáp nhập, diện mạo Thành phố Hồ Chí Minh có sự thay đổi đáng kể: GRDP chiếm 24% GDP cả nước, dân số chiếm 13,43% với mật độ dân số cao gấp 2,5 lần khu vực Đông Nam Bộ. Trong bối cảnh đó, việc tái cấu trúc mô hình quản trị và định hình lại các trụ cột ưu tiên cho chuyển đổi xanh là điều bắt buộc.

Ông Phạm Bình An cho rằng, năng lượng là lĩnh vực cần ưu tiên do mức đóng góp lớn vào phát thải khí nhà kính; tiếp theo là giao thông và logistics, những ngành thải ra 3-4 triệu tấn CO2, chiếm khoảng 20-25% tổng lượng phát thải của thành phố. Hạ tầng đô thị cũng là ngành cần được kiểm soát chặt chẽ với chất thải xây dựng với khoảng 3 triệu tấn mỗi năm, chiếm tới 7-10% lượng phát thải.

Thành phố Hồ Chí Minh đang đứng trước áp lực ngày càng lớn từ biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường. Do đó, cùng với các kế hoạch và lộ trình cụ thể, việc ban hành những chính sách phù hợp, kịp thời chính là “đòn bẩy” giúp thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh diễn ra nhanh hơn, sâu rộng hơn.

Việc xây dựng cơ chế tài chính ưu đãi, khuyến khích đầu tư tư nhân, hoàn thiện hạ tầng xanh và nâng cao nhận thức cộng đồng sẽ là những bước đi cần thiết. Quan trọng hơn, chuyển đổi xanh cần được xem là chiến lược cốt lõi, định hình tương lai phát triển của Thành phố Hồ Chí Minh.