Do vậy, việc tăng nguồn thu, bảo đảm thu đúng, thu đủ trong lĩnh vực này là rất cần thiết. Tuy nhiên, những hạn chế cũng cần được khắc phục để tăng tính chuyên nghiệp, hiệu quả.
Theo số liệu từ Sở Tài chính, tổng thu phí từ công tác thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn thành phố trong năm 2024 xấp xỉ 567,8 tỷ đồng. Trong khi tổng kinh phí chi trả cho công tác này trong năm 2024 khoảng 2.297,3 tỷ đồng, gấp gần bốn lần tổng thu.
Mức thu này xác định theo quy định về giá dịch vụ thu gom, vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt do Ủy ban nhân dân thành phố ban hành từ năm 2016. Theo đó, mỗi cá nhân cư trú ở phường phải nộp 6.000 đồng/tháng, tương đương 24.000 đồng/hộ/ tháng và đối với cá nhân cư trú ở xã là 3.000 đồng/tháng, tương đương 12.000 đồng/hộ/ tháng.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội, mức thu này chưa tính đúng, tính đủ các chi phí phải chi trả cho công tác thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt theo quy trình, định mức hiện hành. Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội đã hoàn thiện dự thảo Quyết định về việc ban hành giá cụ thể dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt đối với cơ quan, tổ chức, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tập trung, cụm công nghiệp, hộ gia đình, cá nhân trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2025-2026 (dự thảo Quyết định).
Phó Giám đốc sở Nguyễn Minh Tấn cho biết, lộ trình thu được xác định cho năm 2025: Giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt đối với hộ gia đình, cá nhân cư trú tại các phường là 21.000 đồng/tháng; tại các xã là 10.000 đồng/tháng.
Năm 2026, giá dịch vụ thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn sinh hoạt đối với hộ gia đình, cá nhân cư trú tại các phường là 43.000 đồng/ tháng; tại các xã là 23.000 đồng/ tháng. Với đối tượng là cơ quan, tổ chức, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, khu sản xuất, kinh doanh dịch vụ tập trung, cụm công nghiệp giá dự kiến là 1.175 đồng/kg, tính theo khối lượng rác thải phát sinh thực tế.
Đóng góp ý kiến phản biện đối với dự thảo Quyết định, các chuyên gia của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội có chung quan điểm, tăng giá là cần thiết song phải đi đôi với nâng cao chất lượng. Ông Vũ Thành Vĩnh, thành viên Hội đồng tư vấn Dân chủ-pháp luật cho rằng, xây dựng Thủ đô sáng, xanh, sạch, đẹp; văn minh, thanh lịch là mục tiêu đã được chính quyền thành phố xác định rõ.
Xuất phát từ yêu cầu thực tiễn, khối lượng rác ngày càng tăng, chi phí thu gom, xử lý ngày càng lớn, cần tiệm cận giá dịch vụ theo cơ chế thị trường, phù hợp quy định hiện hành của pháp luật. Cần lưu ý lộ trình thế nào, cam kết ra sao về chất lượng dịch vụ. Cần có điều khoản ràng buộc đơn vị cung cấp dịch vụ về tần suất, thời gian thu gom, chất lượng xử lý; có chế tài nếu vi phạm để rác tồn đọng.
Đánh giá đây là vấn đề cấp bách khi mỗi ngày thành phố thải ra tới 7.000 tấn rác thải, Tiến sĩ, kiến trúc sư Đào Ngọc Nghiêm, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam cho rằng, để bảo vệ môi trường, trực tiếp nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân, thành phố cần đặc biệt quan tâm đến việc xử lý rác. Vấn đề quan trọng là xử lý rác sau thu gom thì trong dự thảo Quyết định chưa nêu rõ.
Từ thực tế việc thu phí tại khu dân cư và khảo sát ý kiến người dân, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Vũ Thị Minh đề nghị Ủy ban nhân dân thành phố sớm ban hành, thực thi Quyết định, giảm gánh nặng cho ngân sách, bảo đảm hài hòa lợi ích, đồng thời góp phần thay đổi hành vi, ý thức của người dân. Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Nguyễn Lan Hương lưu ý, cơ quan soạn thảo cần có chiến lược cụ thể về công tác truyền thông. Trong đó, làm rõ nội dung về thời điểm điều chỉnh giá; đi kèm với việc tăng giá, chất lượng dịch vụ sẽ thay đổi như thế nào để nhân dân hiểu, đồng thuận với chính sách mới của thành phố. Về lộ trình tăng giá, cần nghiên cứu thêm ý kiến của chuyên gia về đề nghị thực hiện từ ngày 1/1/2026.
Việc tăng mức giá nhằm bảo đảm nguồn thu cho công tác thu gom, vận chuyển, xử lý rác thải trên địa bàn Hà Nội là cần thiết. Điều cốt yếu là khi xây dựng chính sách mới phải đánh giá, chỉ rõ những vấn đề còn hạn chế, chưa làm tốt để khắc phục. Cần đưa ra giải pháp để tăng chất lượng, hiệu quả công việc, giải pháp minh bạch thu-chi cùng với lộ trình tăng giá.
Như ý kiến của ông Vũ Thành Vĩnh đã nêu khi tham gia phản biện dự thảo Quyết định: “Nếu chỉ nhìn vào bài toán tài chính, không tính tới sức dân và sự đồng thuận xã hội, thì chính sách rất khó thực thi”.
