Sửa quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp

Quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp xã: Giữ hay bỏ?

Theo dự thảo Tờ trình dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Đất đai 2024 từ ngày 1/7, cả nước bỏ cấp huyện và vận hành theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp, gồm cấp tỉnh và phường, xã. Trong khi đó, luật hiện hành vẫn tồn tại quy định về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp quốc gia, tỉnh và huyện hằng năm.

Thêm vào đó, quy hoạch sử dụng đất và các quy hoạch ngành, lĩnh vực có sử dụng đất cũng chưa thống nhất, đồng bộ. Cùng với đó, các dự án đầu tư công hay dự án quan trọng có tính chất cấp bách, đặc thù để phục vụ những nhiệm vụ chính trị, đối ngoại chưa có hoặc chưa phù hợp quy hoạch. Trước đó, các dự án nhóm này đã có ý kiến về chủ trương đầu tư từ cơ quan quản lý.

Bên cạnh đó, Luật hiện hành cũng “khuyết” quy định về thu hồi đất khi nhà đầu tư không thỏa thuận được phần diện tích còn lại (quy mô nhỏ), khiến dự án "treo", gây lãng phí nguồn lực và chậm tiến độ đầu tư.

Để khắc phục những hạn chế này, Bộ Nông nghiệp và Môi trường đề xuất hai phương án.

Phương án 1: Thay thế quy hoạch sử dụng đất cấp huyện, kế hoạch sử dụng đất hằng năm cấp huyện bằng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp xã. Nội dung quy hoạch bao gồm định hướng phát triển, chỉ tiêu sử dụng đất, phân vùng khu vực được phân bổ chỉ tiêu đất, ranh giới lấn biển, phân kỳ sử dụng đất 5 năm và các giải pháp thực hiện. Việc lập kế hoạch sử dụng đất cấp xã cũng căn cứ vào quy hoạch, nhu cầu thực tế và khả năng đầu tư.

Phương án 2. Không quy định về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp xã.

Hài hòa lợi ích trong chính sách đất đai

31/07/2025 22:57

Bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất

Cho ý kiến về hai phương án trên, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Nga, Trưởng bộ môn Luật Đất đai, Trường đại học Luật Hà Nội đồng tình với đề xuất tại phương án 1.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Nga, nếu quy định như vậy, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp xã sẽ bảo đảm tính thống nhất trong hệ thống quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cũng như tính khả thi trong quá trình thực hiện khi có sự chi tiết đến cấp cơ sở.

Và như vậy, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp xã sẽ tiếp tục phản ánh nhu cầu thực tế của người dân, của các ngành, lĩnh vực có sử dụng đất, từ đó tạo điều kiện phát triển kinh tế-xã hội bền vững ở cấp cơ sở, góp phần minh bạch hóa và tăng cường giám sát cộng đồng thông qua việc quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất được công khai ở cấp xã. Nhờ đó, người dân có thể theo dõi, tham gia ý kiến, giám sát quá trình tổ chức thực hiện, tăng niềm tin vào chính quyền địa phương, giảm tình trạng tùy tiện trong sử dụng và quản lý đất đai.

Trưởng bộ môn Luật Đất đai, Trường đại học Luật Hà Nội cũng cho rằng, với quy định như vậy, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp xã để làm cơ sở thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất tại địa phương.

Bên cạnh đó, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Nga cũng đề nghị, để cụ thể hóa chỉ đạo của Nghị quyết số 69-NQ/TW: “Ưu tiên hoàn thiện hệ thống quy hoạch đô thị và nông thôn trong phạm vi cả nước, trong đó chú trọng quy hoạch kết cấu hạ tầng kết nối, các dự án đầu tư phát triển kinh tế-xã hội và các công trình an sinh xã hội, văn hóa, thể thao, vui chơi giải trí phục vụ nhân dân để làm cơ sở cho công tác quản lý đất đai ổn định, lâu dài” cần bổ sung quy định: đối với những địa phương đã có quy hoạch được lập theo quy định của pháp luật về quy hoạch đô thị và nông thôn thì không phải lập quy hoạch sử dụng đất cấp xã.

Căn cứ vào quy hoạch đã được phê duyệt, chỉ tiêu sử dụng đất được phân bổ và nhu cầu sử dụng đất của địa phương để lập kế hoạch sử dụng đất cấp xã nhằm bảo đảm hệ thống quản lý đất đai đồng bộ, ổn định, lâu dài trên phạm vi cả nước. Như vậy, với quy định trên thì vẫn giữ được quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp xã mà bảo đảm phù hợp với chỉ đạo của Nghị quyết số 69-NQ/TW.

Đối với quy định thời kỳ kế hoạch sử dụng đất cấp xã là “5 năm” thay cho quy định “hằng năm” trước đây của kế hoạch sử dụng đất cấp huyện như trong dự thảo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Nga nhận định, “thời kỳ trên cũng tiềm ẩn hạn chế trong quá trình triển khai”.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thị Nga phân tích, quy định như vậy sẽ giảm tính linh hoạt và khả năng điều chỉnh theo thực tế hàng năm bởi với chu kỳ 5 năm mọi sự thay đổi, bổ sung nhu cầu sử dụng đất đều cần thời gian điều chỉnh, bổ sung vào kế hoạch, gây kéo dài thời gian, phát sinh thủ tục hành chính, làm chậm tiến độ triển khai dự án và chưa tạo được môi trường đầu tư bình đẳng giữa các thành phần kinh tế, đặc biệt giữa đầu tư công và đầu tư.

Từ đó, sẽ kéo theo khó khăn trong việc thu hút, thẩm định các dự án đầu tư nhỏ và vừa tại địa phương. Do đó, bà Nga kiến nghị, cần tiếp tục quy định kế hoạch sử dụng đất cấp xã hàng năm và được điều chỉnh khi cần thiết theo quy định của pháp luật.