Tối 27/7, Công an phường Ba Đình, thành phố Hà Nội nhận được đơn trình báo của anh M., trú tại phường Ba Đình về việc nhận được điện thoại của đối tượng thông báo cháu T., con trai anh là sinh viên đại học năm thứ nhất bị bắt cóc và yêu cầu gia đình chuyển 250 triệu đồng để chuộc về.
Nhận thấy tính chất đặc biệt nghiêm trọng của vụ việc, ngay lập tức, Ban Chỉ huy Công an phường đã huy động tối đa lực lượng, phối hợp cùng Phòng Cảnh sát hình sự (Công an thành phố Hà Nội) khẩn trương triển khai các biện pháp nghiệp vụ để điều tra, xác minh.
Đến khoảng 22 giờ cùng ngày, chỉ sau ít giờ đồng hồ nhận được tin báo, lực lượng chức năng đã xác định được vị trí và tìm thấy cháu T. tại một khách sạn trên địa bàn, cách nhà khoảng 1km.
Qua trao đổi, cháu T. kể lại rằng, mọi chuyện bắt đầu vào chiều 26/7, cháu nhận được một cuộc gọi từ số máy lạ. Người này tự xưng là cán bộ điều tra, thông báo cháu có liên quan đến một đường dây rửa tiền và yêu cầu T. tải ứng dụng Zoom Workplace.
Sau khi vào ứng dụng, cháu T. thấy một người mặc trang phục Cảnh sát báo cháu đang có liên quan đến đường dây rửa tiền tại Thành phố Hồ Chí Minh và yêu cầu phải chứng minh mình vô tội.
Sáng 27/7, các đối tượng tiếp tục gọi điện yêu cầu cháu T. ra một khách sạn để làm việc và không được liên lạc với bất kỳ ai, đồng thời yêu cầu cháu phải soạn 1 tin nhắn gửi cho bố mẹ để chuyển 250 triệu đồng. Do quá lo sợ, cháu T. đã làm theo yêu cầu của đối tượng.
Trước đó, công an phường Việt Hưng (Hà Nội) phối hợp Phòng Cảnh sát hình sự (Công an thành phố Hà Nội) kịp thời ngăn chặn một vụ “bắt cóc online” với thủ đoạn tương tự.
Cụ thể, vào chiều 23/7, cháu X. sinh năm 2007 nhận được cuộc gọi tự xưng là công an nói cháu có liên quan đến vụ án rửa tiền. Sau đó, đối tượng hướng dẫn cháu tải phần mềm Zoom Workplace để làm việc trực tuyến. Đối tượng yêu cầu cháu kê khai tài sản để phục vụ công tác điều tra thì cháu nói không có tiền.
Lúc này, đối tượng hướng dẫn cháu phải đóng giả việc bị bắt cóc để lấy tiền của gia đình. Sau đó, đối tượng bảo cháu X. đến một khách sạn thuê phòng ẩn náu, không nghe bất kỳ cuộc gọi nào khác ngoài cuộc gọi để “phục vụ điều tra”. Các đối tượng buộc cháu X. gọi điện về cho gia đình yêu cầu chuyển khoản 300 triệu đồng để “chuộc người”.
Ngay sau khi nhận được tin trình báo của gia đình, Công an phường Việt Hưng và Phòng Cảnh sát hình sự, Công an thành phố Hà Nội đã phối hợp các đơn vị chức năng nhanh chóng xác minh. Đến khoảng 18 giờ 45 phút cùng ngày, lực lượng công an đã tìm được cháu X. ở một mình trong một khách sạn. Sau khi nghe cán bộ giải thích, cháu X. mới biết mình bị lừa đảo.
Theo các chuyên gia an ninh mạng, không chỉ ở các thành phố lớn, tình trạng mạo danh và đánh cắp thông tin cá nhân trên mạng xã hội, đặc biệt nhắm vào người trẻ tuổi, du học sinh đang bùng phát trên mạng xã hội.
Các đối tượng thường lợi dụng việc người dùng ở xa gia đình, khó xác minh thông tin để tạo tài khoản giả mạo, sử dụng hình ảnh và thông tin cá nhân của nạn nhân. Sau khi tìm được hình ảnh và thông tin công khai của cá nhân nào đó đang học tập ở nước ngoài, các đối tượng đã lập tài khoản ảo sử dụng chính tên, ảnh đại diện của nạn nhân.
Kịch bản lừa đảo bắt đầu khi đối tượng từ tài khoản ảo trên mạng xã hội (facebook, zalo…) chủ động kết bạn, nhắn tin với người thân, bạn bè của các nạn nhân. Nội dung tin nhắn thường rất cấp bách, chẳng hạn: “Hiện tại mình đang bị bắt cóc ở nước ngoài”, “Nếu mình hỏi vay tiền, xin thông tin là do mình bị ép”, “Các bạn báo công an giải cứu mình”. Chúng còn nhắn nhiều lần với các câu từ thân mật, gần gũi: “Mẹ ơi!”, “Mẹ có online không mẹ?”, “Mẹ online thì trả lời lại cho con với mẹ”… nhằm tạo thêm sự tin tưởng, khiến người thân mất bình tĩnh và dễ làm theo yêu cầu.
Thủ đoạn này rất nguy hiểm vì đánh mạnh vào tâm lý gia đình lo lắng cho người thân ở xa. Hệ lụy là nhiều phụ huynh, họ hàng, bạn bè đã vội vàng chuyển tiền theo hướng dẫn của đối tượng, cung cấp thông tin cá nhân mà không xác minh lại thực tế, gây mất mát tài chính, ảnh hưởng danh dự cũng như đời sống tinh thần của nạn nhân.
Bên cạnh đó, việc để lộ thông tin cá nhân còn khiến các thành viên khác trong gia đình trở thành mục tiêu tiếp theo, tạo ra vòng lừa đảo khép kín với mức độ nguy hiểm ngày càng tăng.
Để tránh rơi vào cạm bẫy lừa đảo nói chung, thủ đoạn “bắt cóc online” nói riêng, cơ quan công an khuyến cáo, người dân cần nêu cao tinh thần cảnh giác, đồng thời chủ động tuyên truyền cho người thân, bạn bè về phương thức, thủ đoạn của loại tội phạm này.
Để làm việc với người dân, cơ quan công an sẽ trực tiếp gửi giấy mời, giấy triệu tập hoặc gửi qua công an địa phương; tuyệt đối không gọi điện yêu cầu người dân chuyển tiền vào tài khoản ngân hàng hoặc cài đặt phần mềm để phục vụ điều tra. Nhà trường cũng cần thường xuyên đẩy mạnh tuyên truyền, cảnh báo các thủ đoạn lừa đảo cho học sinh, sinh viên để nâng cao nhận thức phòng chống lừa đảo. Đặc biệt là các học sinh, sinh viên, người trẻ cần tự trang bị cho mình kỹ năng nhận diện chiêu trò lừa đảo. Khi phát hiện các trường hợp có dấu hiệu lừa đảo, người dân, học sinh, sinh viên cần tỉnh táo, báo ngay cho cơ quan công an nơi gần nhất.
