Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo được Quốc hội thông qua tháng 6/2025, có hiệu lực từ ngày 1/1/2026 đã đáp ứng thực tế đòi hỏi trước thực trạng vi phạm của các cá nhân có ảnh hưởng (KOLs, KOCs) trong hoạt động quảng cáo thời gian qua và nhận được nhiều sự quan tâm của dư luận.
Các nhóm giải pháp đồng bộ
Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) Ninh Thị Thu Hương cho biết: Sau khi Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo có hiệu lực, Cục sẽ triển khai các giải pháp đồng bộ nhằm bảo đảm các cá nhân có ảnh hưởng (KOLs/KOCs) thực hiện đầy đủ trách nhiệm pháp lý của mình trong hoạt động quảng cáo.
Theo đó, Cục sẽ tập trung vào ba nhóm giải pháp trọng tâm, trong đó đầu tiên là hoàn thiện khung pháp lý quy định chi tiết. Hiện nay, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đang khẩn trương xây dựng Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Quảng cáo để kịp thời trình Chính phủ ban hành trong năm 2025. Đồng thời, Bộ cũng đang soạn thảo Nghị định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực văn hóa thay thế Nghị định số 38/2021/NĐ-CP, nhằm bảo đảm có đầy đủ cơ sở pháp lý và chế tài đủ mạnh để xử lý nghiêm các vi phạm trong quảng cáo. Đây sẽ là nền tảng quan trọng để triển khai quản lý hiệu quả khi Luật đã có hiệu lực.
Nhóm giải pháp thứ hai là tăng cường tuyên truyền và hướng dẫn thực thi các quy định mới của Luật Quảng cáo. Trong thời gian tới, Cục sẽ tiếp tục phối hợp các cơ quan báo chí, các nền tảng mạng xã hội để tổ chức tập huấn, hội thảo, phổ biến các quy định mới đến cộng đồng KOLs/KOCs và các đơn vị, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực quảng cáo. Mục tiêu là để họ hiểu rõ quyền, nghĩa vụ của mình, nắm chắc rằng khi tham gia chuyển tải quảng cáo, họ không chỉ là người giới thiệu sản phẩm mà còn phải chịu trách nhiệm pháp lý về tính trung thực, chính xác của nội dung quảng cáo.
Nhóm giải pháp thứ ba là đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm. Bà Ninh Thị Thu Hương nhấn mạnh: "Chúng tôi sẽ phối hợp chặt chẽ các Bộ, ngành liên quan để tăng cường công tác hậu kiểm; đồng thời nghiên cứu, áp dụng công nghệ nhằm giám sát, phát hiện nhanh các hành vi vi phạm. Các cơ quan có thẩm quyền sẽ tiến hành xử lý nghiêm minh, công khai, bao gồm việc xử phạt vi phạm hành chính, buộc gỡ bỏ nội dung vi phạm. Với sự phối hợp đồng bộ và quyết liệt của các cơ quan quản lý, cùng với ý thức tuân thủ pháp luật của các chủ thể tham gia, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo sẽ từng bước tạo dựng được một môi trường quảng cáo minh bạch, công bằng và lành mạnh, qua đó bảo vệ tốt nhất quyền lợi của người tiêu dùng và nâng cao uy tín của hoạt động quảng cáo tại Việt Nam".
Với sự phối hợp đồng bộ và quyết liệt của các cơ quan quản lý, cùng với ý thức tuân thủ pháp luật của các chủ thể tham gia, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo sẽ từng bước tạo dựng được một môi trường quảng cáo minh bạch, công bằng và lành mạnh, qua đó bảo vệ tốt nhất quyền lợi của người tiêu dùng và nâng cao uy tín của hoạt động quảng cáo tại Việt Nam.
Cục trưởng Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện Ninh Thị Thu Hương
Ở góc độ người tiêu dùng, theo chia sẻ của nhiều nạn nhân từ quảng cáo sai sự thật trên mạng xã hội cho biết, họ thường tin và mua sản phẩm qua lời giới thiệu của người nổi tiếng, trong đó có một số người đã bị xử lý thời gian qua. Khi đó, họ giới thiệu nói về công dụng rất tốt, giá trị vượt trội của sản phẩm, nhưng khi nhận hàng thì chất lượng hoàn toàn khác xa quảng cáo, mang lại sự thất vọng, nhưng lớn hơn là cảm thấy bị lừa dối vì mình đã quá tin tưởng.
Trải nghiệm này khiến nhiều người tiêu dùng trở nên thận trọng hơn trong mỗi quyết định mua sắm. Người tiêu dùng hiện nay cần tự trang bị kỹ năng xác minh thông tin, không thể chỉ dựa vào lời quảng cáo hoa mỹ, đồng thời có thể tìm hiểu thêm trên các kênh chính thống, hỏi bạn bè, người thân đã từng sử dụng sản phẩm, hoặc so sánh nhiều nguồn thông tin khác nhau trước khi mua.
Tuy nhiên, trách nhiệm không thể chỉ dồn hết lên người tiêu dùng, bởi trách nhiệm thật sự là từ những người có sức ảnh hưởng đã thực hiện các quảng cáo thiếu như vậy. Khi đã nhận thù lao để quảng cáo, những người có ảnh hưởng phải đặt chữ tín lên trên hết và cần hiểu rằng một lời giới thiệu sai lệch có thể khiến hàng nghìn, thậm chí hàng triệu người bị ảnh hưởng. "Tôi mong muốn trong tương lai, những quảng cáo từ KOLs, KOCs sẽ đúng, trúng, phản ánh đúng giá trị thực của sản phẩm, thay vì chỉ chạy theo lợi ích ngắn hạn”- một người tiêu dùng từng là nạn nhận của quảng cáo sai sự thật chia sẻ.
Hiện tại, nhiều khách hàng vẫn thường xuyên mua phải sản phẩm không như quảng cáo. Ngay cả những mặt hàng có giá trị lớn như điện thoại hay xe đạp điện cũng bị quảng cáo sai lệch. Người mua vì tin vào những đoạn clip quảng bá hào nhoáng trên mạng, cuối cùng phải gánh rủi ro khi sản phẩm không đạt chất lượng. Giải pháp căn cơ vẫn là tăng cường minh bạch trong quảng cáo và siết chặt quản lý từ phía cơ quan nhà nước. Bản thân người mua cần tạo cho mình thói quen kiểm tra kỹ các thông tin phản hồi, đánh giá của người dùng khác trên mạng xã hội, hoặc chọn mua ở những cửa hàng có thương hiệu uy tín để hạn chế rủi ro.
Điều đặc biệt cần lưu ý là những người nổi tiếng, có sức ảnh hưởng xã hội cần có ý thức trách nhiệm khi nhận lời quảng bá sản phẩm, trung thực khi hợp tác với các nhà sản xuất, kinh doanh để đưa ra nhận xét, đánh giá về sản phẩm với những xác nhận từ các cơ quan, đơn vị chức năng. Và, trước hết đó chính là trách nhiệm với hình ảnh và danh tiếng của chính họ khi mà cộng đồng đã đặt niềm tin. Chỉ khi người nổi tiếng giữ được trách nhiệm, lương tâm và sự minh bạch, quảng cáo mới thực sự mang lại lợi ích cho cả doanh nghiệp, những người nổi tiếng và người tiêu dùng.
Trách nhiệm phải đặt lên hàng đầu
Đề cập tới vấn đề nghệ sĩ và những người nổi tiếng tham gia quảng cáo sản phẩm, Nghệ sĩ Nhân dân Xuân Bắc, Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) nhấn mạnh: Khi nghệ sĩ tham gia các hoạt động quảng cáo thương mại, trách nhiệm phải luôn được đặt lên hàng đầu, thậm chí trên cả lợi ích cá nhân. Nghệ sĩ, cũng như bất kỳ công dân nào, trước hết phải tuân thủ đầy đủ nghĩa vụ và trách nhiệm công dân; đồng thời, với vị trí đặc biệt trong xã hội, họ còn chịu sự điều chỉnh của pháp luật, quy định nghề nghiệp và chuẩn mực đạo đức.
Tuy nhiên, cũng cần nhìn nhận thực tế rằng trong bối cảnh hiện nay, “người nổi tiếng” không chỉ là nghệ sĩ biểu diễn, mà còn có thể đến từ nhiều lĩnh vực khác, thậm chí nổi tiếng nhờ một hành động hoặc sự kiện được dư luận chú ý. Dù xuất phát điểm khác nhau, nhưng khi đã sở hữu sức ảnh hưởng xã hội, họ đều cần cẩn trọng khi sử dụng sự tin tưởng và sự chú ý của công chúng.
Nếu họ sử dụng sức ảnh hưởng đó để lan tỏa những giá trị tích cực, quảng bá những sản phẩm thật sự đã trải nghiệm và kiểm chứng chất lượng, đó là điều đáng trân trọng và cần khuyến khích. Ngược lại, việc lợi dụng sự nổi tiếng để cố tình quảng cáo sai sự thật, thổi phồng công dụng hay đưa thông tin sai lệch, gây hiểu nhầm, thì không chỉ vi phạm pháp luật mà còn gây ra những hệ lụy nghiêm trọng cho cộng đồng và xã hội, cần phải xử lý nghiêm khắc.
Theo Nghệ sĩ Nhân dân Nguyễn Xuân Bắc, với nghệ sĩ, danh xưng không chỉ đơn thuần là “người nổi tiếng”, mà còn hàm chứa trách nhiệm sáng tạo ra những tác phẩm nghệ thuật hướng tới Chân-Thiện-Mỹ, định hướng con người tới lối sống tốt đẹp, nhân văn. Vì vậy, một nghệ sĩ chân chính phải đặt trách nhiệm xã hội và nghĩa vụ lan tỏa giá trị tích cực lên trên lợi ích trước mắt. Những trường hợp cố tình đưa thông tin sai lệch, lừa dối công chúng vì mục đích cá nhân thì không thể coi là nghệ sĩ đúng nghĩa, và cần bị xử lý một cách công minh.
quyên góp ủng hộ đồng bào bị bão lụt. (Ảnh NHKVN)
Bên cạnh đó cũng lưu ý rằng pháp luật không cấm nghệ sĩ tham gia quảng bá thương mại, nhưng điều kiện tiên quyết là mọi hoạt động phải tuân thủ đúng quy định pháp luật, bảo đảm tính chính xác của thông tin, đồng thời duy trì hiệu quả cho doanh nghiệp và mang lại thù lao xứng đáng, hợp pháp cho nghệ sĩ. Để làm được điều này, nghệ sĩ cần chủ động trang bị kiến thức pháp luật, đặc biệt là những quy định liên quan trực tiếp đến hoạt động của mình, để có thể hành động hợp pháp, được pháp luật bảo vệ và tránh trở thành nạn nhân của sản phẩm kém chất lượng. Nhưng, trước hết, nghệ sĩ phải là một "người tiêu dùng thông thái", từ đó mới có thể giới thiệu trung thực tới công chúng.
Không phải ngẫu nhiên mà ngày càng nhiều nghệ sĩ xây dựng cho mình đội ngũ quản lý và pháp lý chuyên nghiệp. Sự hỗ trợ này giúp nghệ sĩ vừa bảo đảm quyền lợi chính đáng, vừa thực hiện nghĩa vụ công dân trong hoạt động thương mại. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cũng như Bộ Thông tin và Truyền thông trước đây, đã ban hành nhiều bộ quy tắc ứng xử với người hoạt động nghệ thuật, quy tắc ứng xử trên không gian mạng.
Trong thời gian tới, Cục Nghệ thuật biểu diễn sẽ tiếp tục tham mưu cho Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành những quy định mới, nhằm ràng buộc trách nhiệm và nâng cao nhận thức của giới nghệ sĩ, hướng tới xây dựng một đội ngũ nghệ sĩ biểu diễn đông đảo, tài năng, có bản lĩnh chính trị, có trách nhiệm công dân cao, đồng thời là lực lượng lan tỏa những giá trị tích cực trong xã hội.
Với những nghệ sĩ, người nổi tiếng cố tình vi phạm, hoặc vi phạm có hệ thống, không sửa đổi, không tiến bộ, thì cần có biện pháp xử lý nghiêm khắc, thậm chí loại bỏ khỏi các hoạt động nghề nghiệp. Tuy nhiên, việc xử lý phải dựa trên nguyên tắc khách quan, công bằng, công tâm, phân biệt rõ đâu là trường hợp vô ý, do thiếu hiểu biết và đâu là vi phạm cố ý để có biện pháp phù hợp, vừa đủ sức răn đe, vừa bảo đảm tính nhân văn, bao dung của pháp luật.
Nghệ sĩ Nhân dân Xuân Bắc cho biết, Cục Nghệ thuật biểu diễn sẽ tập trung tham mưu cho Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch trong ba mảng lớn. Trước tiên đó là xây dựng, hoàn thiện hành lang pháp lý liên quan đến hoạt động biểu diễn và việc sử dụng hình ảnh của nghệ sĩ, đảm bảo phù hợp với thực tiễn trong nước. Tiếp đến là phát hiện kịp thời và xử lý các lỗ hổng trong quản lý, từ đó đề xuất cơ chế điều chỉnh để hạn chế tối đa những yếu tố tiêu cực có thể ảnh hưởng đến công chúng và sự phát triển văn hóa nghệ thuật.Song song với đó là nghiên cứu, tham khảo kinh nghiệm quốc tế, đặc biệt là từ các quốc gia phát triển và khu vực để có giải pháp quản lý phù hợp, linh hoạt và tiệm cận xu thế quốc tế, nhưng vẫn căn cứ vào điều kiện thực tế Việt Nam.
“Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch luôn chỉ đạo Cục Nghệ thuật biểu diễn tham mưu, đề xuất cơ chế, chính sách để tạo điều kiện cho văn nghệ sĩ hoạt động trong một môi trường an toàn, lành mạnh, sáng tạo thăng hoa, đáp ứng yêu cầu phát triển xã hội và theo đúng định hướng của Đảng, Nhà nước. Đồng thời, chúng tôi kiên quyết cùng các cơ quan liên quan xử lý những biểu hiện tiêu cực, để giữ gìn niềm tin của công chúng và uy tín của nghệ sĩ Việt Nam.
Nghệ sĩ Nhân dân Nguyễn Xuân Bắc,
Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch luôn chỉ đạo Cục Nghệ thuật biểu diễn tham mưu, đề xuất cơ chế, chính sách để tạo điều kiện cho văn nghệ sĩ hoạt động trong một môi trường an toàn, lành mạnh, sáng tạo thăng hoa, đáp ứng yêu cầu phát triển xã hội và theo đúng định hướng của Đảng, Nhà nước. Đồng thời, chúng tôi kiên quyết cùng các cơ quan liên quan xử lý những biểu hiện tiêu cực, để giữ gìn niềm tin của công chúng và uy tín của nghệ sĩ Việt Nam
Thông qua các ý kiến của các nhà quản lý, các nghệ sĩ, những người nổi tiếng và người tiêu dùng, có thể thấy những điểm chung thống nhất, đó là sự trung thực trong quảng cáo phải được đặt lên hàng đầu.
Luật Quảng cáo sửa đổi đã xác lập hành lang pháp lý, nhưng yếu tố quyết định vẫn là ý thức trách nhiệm của người có ảnh hưởng. Sử dụng sự nổi tiếng để lan tỏa những giá trị tích cực, quảng bá trung thực, đó sẽ là hành vi hợp pháp, đồng thời góp phần củng cố niềm tin xã hội, bảo vệ người tiêu dùng, và xây dựng một thị trường quảng cáo lành mạnh, minh bạch.
