Nâng cao phòng chống thiên tai và cảnh báo sớm trong vận hành chính quyền 2 cấp

Chủ động ứng phó trong bối cảnh chính quyền 2 cấp

Từ ngày 1/7/2025, hệ thống chính quyền địa phương chuyển từ 3 cấp xuống 2 cấp (tỉnh và xã/phường). Trong bối cảnh đó, Diễn đàn tập trung thảo luận các giải pháp nâng cao năng lực phòng, chống thiên tai và cảnh báo sớm, nhất là tại tuyến cơ sở.

Theo Văn phòng Giảm nhẹ rủi ro thiên tai Liên hợp quốc, trong 20 năm qua, thiên tai toàn cầu tăng 75%, gây hơn 1 triệu ca tử vong, ảnh hưởng tới 4 tỷ người và thiệt hại gần 3.000 tỷ USD.

Việt Nam là một trong 5 quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất, hằng năm phải đối mặt với 10–15 cơn bão, áp thấp nhiệt đới và nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan. Trung bình mỗi năm, thiên tai làm 240 người chết và mất tích, thiệt hại kinh tế gần 30.000 tỷ đồng.

Đáng chú ý, bão Yagi năm 2024 gây thiệt hại kỷ lục với 345 người chết, mất tích, tổn thất kinh tế hơn 84.500 tỷ đồng – mức cao nhất trong 30 năm. Lượng mưa tại nhiều trạm đo cao hơn trung bình nhiều năm từ 4–6 lần, có nơi trên 700mm; mực nước trên 7 tuyến sông vượt mức lịch sử, riêng tại Yên Bái (cũ) vượt 1,31m; lũ quét, sạt lở đất gây 265 trường hợp thương vong.

Từ cuối 2024 đến nay, mưa lũ trái mùa tiếp tục xảy ra ở miền núi Bắc Bộ và miền trung, nhiều nơi vượt kỷ lục, gây thiệt hại lớn về người và tài sản.

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Cao Đức Phát, nguyên Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường), Chủ tịch Quỹ Cộng đồng Phòng tránh thiên tai, nhấn mạnh: “Những tháng tới là cao điểm mùa mưa bão, đòi hỏi nâng cao năng lực ứng phó của toàn hệ thống chính trị, trong đó công tác dự phòng về tổ chức, nhân lực, phương tiện, nguồn lực và cơ chế, chính sách là then chốt”.

Ông đề nghị rà soát, làm rõ hệ thống chỉ đạo, thẩm quyền và trách nhiệm của từng cấp, từng cơ quan; xây dựng kế hoạch ứng phó phù hợp cơ cấu chính quyền mới; xác định rõ lực lượng chủ chốt ở cấp xã sau sáp nhập; bố trí phương tiện, vật tư hợp lý; hoàn thiện cơ chế, chính sách và quy định pháp luật để tăng hiệu lực, hiệu quả công tác phòng, chống thiên tai.

Tăng hiệu quả từ cơ sở, lấy cộng đồng làm trung tâm

Ngày 19/6/2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành Thông tư số 18/2025/TT-BNNMT quy định chi tiết phân quyền, phân cấp và thẩm quyền quản lý Nhà nước trong lĩnh vực đê điều và lực phòng, chống thiên tai. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để vận hành hiệu quả mô hình chính quyền hai cấp, song vẫn cần thêm hướng dẫn, chia sẻ kinh nghiệm từ thực tiễn địa phương.

Tại Diễn đàn, ông Bùi Xuân Diệu, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Ninh Bình cho biết, ngay sau khi sắp xếp đơn vị hành chính, tỉnh đã thành lập Ban Chỉ huy phòng thủ dân sự cấp tỉnh, ban hành các phương án bảo vệ trọng điểm, hộ đê toàn tuyến, ứng phó lũ lớn vượt tần suất thiết kế; chỉ đạo 129/129 xã, phường thành lập Ban Chỉ huy và đội xung kích lực phòng, chống thiên tai với 27.627 người.

Việc thống kê thiệt hại bão số 3 năm 2025 (bão Wipha) được thực hiện trực tuyến, giúp rút ngắn thời gian báo cáo.

Tuy nhiên, ông Diệu thừa nhận công tác lực phòng, chống thiên tai vẫn gặp nhiều khó khăn: phân công nhiệm vụ sau sáp nhập còn lúng túng; cán bộ cấp xã thiếu kinh nghiệm và không chuyên trách; thiếu quy chế phối hợp liên xã; một số nơi chưa đủ vật tư, phương tiện, nhu yếu phẩm “4 tại chỗ”; phương án ứng phó còn chung chung; lực lượng xung kích thiếu tập huấn, công cụ; hạ tầng và công trình lực phòng, chống thiên tai yếu; báo cáo nhanh chưa kịp thời; việc tổng hợp báo cáo mất nhiều thời gian do số xã tăng.

Chia sẻ kinh nghiệm từ góc độ quản lý, ông Nguyễn Xuân Tùng, Phó trưởng phòng Phòng Ứng phó và Khắc phục hậu quả thiên tai, Cục Quản lý đê điều và phòng, chống thiên tai, cho biết, các hoạt động phòng ngừa, ứng phó và khắc phục hậu quả đang được triển khai đồng bộ từ Trung ương tới địa phương.

Ủy ban nhân dân cấp xã được trao thêm thẩm quyền như xây dựng, tu bổ công trình phòng, chống thiên tai; tiếp nhận, phân bổ cứu trợ; thẩm định hỗ trợ khắc phục sản xuất nông nghiệp. Cấp huyện được bổ sung nhiệm vụ cưỡng chế sơ tán, bố trí chỗ ở tạm cho người dân và quản lý Quỹ phòng, chống thiên tai.

Ông Tùng nhấn mạnh, cơ cấu chỉ đạo cũng thay đổi khi Ban Chỉ huy Phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn được hợp nhất thành Ban Chỉ huy phòng thủ dân sự các cấp, do Thủ tướng Chính phủ làm Trưởng ban; ở cấp xã, nhiệm vụ tham mưu được giao cho Phòng Kinh tế hoặc Phòng Kinh tế–Hạ tầng đô thị, qua đó nâng cao năng lực điều hành và ứng phó.

Lực lượng xung kích trong phòng chống thiên tai

08/07/2025 02:25

Các đại biểu thống nhất rằng sự phối hợp chặt chẽ giữa cấp tỉnh, cấp xã và cộng đồng là yếu tố then chốt để hệ thống phòng, chống thiên tai và cảnh báo sớm vận hành trơn tru, bảo vệ tính mạng, tài sản, sinh kế của nhân dân, hướng tới mục tiêu “xã hội an toàn trước thiên tai” vào năm 2030.

Tại Diễn đàn, Quỹ Cộng đồng Phòng tránh thiên tai giới thiệu mô hình cộng đồng an toàn với công trình tránh trú bão đa năng, trường học, trạm y tế kiên cố; Cục Khí tượng Thủy văn trình bày hệ thống cảnh báo lũ quét, sạt lở đất thời gian thực, góp phần tăng cường khả năng ứng phó từ cơ sở.