“Mùa gặt” bội thu tại Trại sáng tác văn học “Lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng” năm 2025

Trại sáng tác văn học “Lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng” năm 2025 do Nhà xuất bản Quân đội nhân dân và Trung tâm Hỗ trợ sáng tác Văn học nghệ thuật (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) tổ chức đúng vào dịp cả nước đang hướng tới kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9. Trại sáng tác năm nay có sự tham gia của 15 nhà văn, nhà thơ, nghiên cứu lý luận văn học có tên tuổi trong và ngoài quân đội.

Với sự hỗ trợ nhiệt tình của các đơn vị quân đội trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa, Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Khánh Hòa; các nhà văn, nhà thơ, Ban tổ chức trại đã thực hiện nhiều hoạt động dã ngoại như: thăm Học viện Hải quân, các Đồn biên phòng, thăm nhà Lưu niệm Tướng Hà Vi Tùng… Những chuyến đi thực tế đã giúp các nhà văn, nhà thơ dự trại thêm tư liệu và cảm hứng lao động sáng tạo, mang về một “vụ mùa” bội thu với 18 bản thảo tiểu thuyết, trường ca, truyện ngắn, ký sự có chất lượng cao, trong đó có 10 tiểu thuyết, 3 trường ca, 3 tập bút ký, ghi chép và 2 tập truyện ngắn.

Kỷ lục về số lượng tiểu thuyết

Các tác phẩm đều lấy người chiến sĩ làm nhân vật trung tâm và bối cảnh không chỉ trong cuộc kháng chiến chống Mỹ mà còn mở rộng bối cảnh thời kỳ sau chiến tranh, bảo vệ và xây dựng đất nước hiện nay. 12 Tiểu thuyết được hoàn thiện trong thời gian tổ chức trại bao gồm: “Cục Chính trị tiền phương “ của Châu La Việt, “Lời nguyền Phu La Nhích” của An Bình Minh, “Người mẹ Đất Thủ” của Nguyễn Minh Ngọc, “Mùa biển lặng” của Nguyễn Thu Hà, “Giữa hai bờ sinh tử” của Phan Đức Nam, “Đường tới Sinh-Tà-Phíp” của Hồ Kiên Giang, “Cầu vồng hai màu” của Quỳnh Vân, “Chỉ tình yêu ở lại” của Phùng Phương Quý, “Tử huyệt” của Phạm Thanh Khương, “Thiên nga trắng” của Văn Xương, “Bên dòng kinh Vĩnh Tế” của Phan Đức Nam, “Từ đó” của Hồ Thị Ngọc Hoài.

Trong những tác phẩm này, tiểu thuyết “Cục Chính trị tiền phương” của nhà văn Châu La Việt đã khắc họa chân thực và sinh động những con người gánh vác trọng trách lãnh đạo của Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam tại chiến trường thời chống Mỹ cứu nước. Tác phẩm tái hiện bối cảnh ác liệt của cuộc kháng chiến, nơi mà công tác chính trị-tư tưởng trở thành “mạch máu” nuôi dưỡng ý chí chiến đấu, gắn kết cán bộ, chiến sĩ và giữ vững niềm tin tất thắng.

Đây cũng là tiểu thuyết ăm ắp tư liệu, vốn sống và kinh nghiệm bởi bản thân tác giả Châu La Việt vốn là trợ lý tuyên huấn của một Binh trạm đường Trường Sơn. Ông đã ấp ủ đề tài trong nhiều năm và đã hoàn thành đúng vào dịp kỷ niệm 80 năm ngày truyền thống của Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam. Với lối viết giàu trải nghiệm của người trong cuộc, Châu La Việt không chỉ dựng lại những sự kiện lớn, mà còn cho thấy rõ nét đời sống nội tâm, tình đồng đội, nỗi nhớ quê hương và sự hy sinh lặng thầm phía sau chiến hào, làm nổi bật vai trò đặc biệt của Cục Chính trị tiền phương trong lịch sử chiến tranh cách mạng Việt Nam.

Tiểu thuyết “Người mẹ Đất Thủ” của nhà văn Nguyễn Minh Ngọc lấy bối cảnh vùng “Đất Thủ” Bình Dương, khắc họa hình tượng một người mẹ miền Nam kiên trung, sớm tham gia cách mạng, đi trọn hai cuộc trường chinh của dân tộc. Qua số phận nhân vật trung tâm cùng quân và dân vùng Đất Thủ, tác phẩm phản ánh sinh động đời sống kháng chiến của đồng bào miền Nam, đặc biệt là vùng Đất Thủ - nơi đã hun đúc tinh thần kiên cường, anh dũng, bất khuất trong chiến đấu và bền bỉ trong lao động, góp phần làm nên thắng lợi chung của dân tộc.

Cùng với đó, tiểu thuyết “Lời nguyền Phu La Nhích” của nhà văn An Bình Minh kể về mối tình đầy bi tráng giữa một chàng lái xe và cô thanh niên xung phong trên đèo Phu La Nhích - cung đường hiểm yếu, trọng điểm của tuyến đường 20 Quyết Thắng. Họ là đôi trai tài, gái sắc, từng cùng nhau đối mặt với bom đạn, cái chết để bảo vệ xe và hàng, băng qua những trọng điểm ác liệt của Trường Sơn. Câu chuyện được kể như một truyền kỳ, đan xen giữa tình yêu lãng mạn và khốc liệt của chiến tranh, được bao bọc trong tình đồng đội, sự quả cảm và hy sinh của những con người đã làm nên huyền thoại Trường Sơn. Tiểu thuyết không chỉ khắc họa một chuyện tình đặc biệt mà còn tôn vinh thế hệ thanh niên xung phong, lái xe Trường Sơn - những con người sống, chiến đấu và yêu trong gian khổ, để lại dấu ấn không phai trong ký ức về một thời máu lửa.

Đặc biệt, tác phẩm “Bên dòng kinh Vĩnh Tế” của nhà văn Phan Đức Nam là tiểu thuyết chiến tranh đậm chất sử thi và bi tráng, xây dựng hình tượng trung tâm là một chiến sĩ đặc công “xuất quỷ nhập thần”, bao phen khiến giặc Mỹ và tay sai khiếp vía. Câu chuyện theo bước chân ông qua những năm tháng khốc liệt, nơi từng trận đánh vang dội bên dòng kinh Vĩnh Tế trở thành chứng nhân cho lòng dũng cảm và mưu trí. Nhưng, cuộc đời người anh hùng ấy không chỉ có chiến công, trong cuộc chiến đấu bảo vệ Tổ quốc ở biên giới Tây Nam, gia đình ông bị địch sát hại, để lại cho ông nỗi đau khôn nguôi. Ông mang cả mất mát ấy vào chiến trận, biến nỗi đau thành sức mạnh, sống và chiến đấu như một dòng sông âm thầm chảy, bền bỉ mà mãnh liệt, để bảo vệ quê hương.

Trong các tiểu thuyết phản ánh về người lính hôm nay, có tiểu thuyết “Tử huyệt” của Đại tá, nhà văn biên phòng Phạm Thanh Khương. Với vốn sống dày dặn, cuốn sách viết về chuyên án đấu tranh phòng chống tội phạm ma túy của lực lượng Bộ đội Biên phòng. Từ một vụ án hình sự, lực lượng đấu tranh phòng chống tội phạm ma túy đã điều tra xác minh ra phía sau của vụ án hình sự là thủ đoạn mới của các đối tượng buôn bán ma túy. Lợi dụng vào chủ trương phát triển kinh tế hộ gia đình “vườn ao chuồng” ở vùng sâu, vùng xa, những kẻ tội phạm đã thành lập các trang trại, tạo vỏ bọc; mua chuộc và lôi kéo sự tiếp tay của lực lượng chức năng ở các nước bạn. Chúng đã lợi dụng các mối quan hệ với cán bộ lãnh đạo ở địa phương bằng thủ đoạn “giúp đỡ”, kết thân, từ đó tìm chỗ dựa, tạo cơ sở cho quá trình tổ chức thực hiện phạm tội. Để thực hiện hành vi, các đối tượng buôn bán ma túy không từ bất cứ thủ đoạn nào, kể cả phạm tội ác thủ tiêu anh em của mình.

Trại sáng tác về người lính và chiến tranh cách mạng năm 2025 tập trung vào thể loại trường ca, tiểu thuyết

24/07/2025 13:18

Cuốn tiểu thuyết không chỉ nói đến quá trình điều tra, đánh án, thông qua đó làm nổi bật hình ảnh cán bộ, chiến sĩ của lực lượng đấu tranh phòng chống tội phạm ma túy, bằng sự mưu trí, nghiệp vụ điều tra, kết hợp nhiều biện pháp để vạch mặt và trừng trị bọn tội phạm. Họ không chỉ đối mặt với nguy hiểm mà còn đối mặt với cuộc sống khó khăn của gia đình và chính với những đấu tranh nội tâm của mình để giữ vững phẩm chất người lính. Đó là những quan hệ thường nhật đầy trắc trở mà trong đời thường không nhiều người biết đến phía sau mỗi chiến công, kết quả đánh án đạt được.

Để lại dấu ấn sâu sắc trong thời gian tổ chức trại viết là lao động miệt mài của hai nữ nhà văn Quỳnh Vân và Nguyễn Thu Hà. “Cầu vồng hai màu” của Quỳnh Vân phản ánh chân thực đời sống người lính không quân thời bình ở vùng cực Nam Trung Bộ. Tác phẩm ngợi ca tình vợ chồng thủy chung, tình đồng đội gắn bó, cùng sự kiên cường vượt qua khó khăn, thậm chí hy sinh vì nhiệm vụ. Câu chuyện xoay quanh những gia đình có hai, ba thế hệ làm phi công quân sự, có người cha và con cùng hy sinh khi bảo vệ vùng trời, vùng biển, đảo và thềm lục địa phía Nam Tổ quốc hết sức xúc động. Với “Mùa biển lặng”, Nguyễn Thu Hà kể về một gia đình có cha và ba con trai cùng phục vụ trong Quân chủng Hải quân, giai đoạn từ 1978 đến nay. Mỗi người mang cá tính riêng, nhưng đều quyết đoán, dũng cảm, sẵn sàng hy sinh vì Tổ quốc, cùng người phụ nữ của mình vượt qua những gian nan, vất vả đời lính, tiếp nối, làm vẻ vang truyền thống gia đình.

Ấn tượng từ những trường ca về người lính

Về thể loại trường ca, trại sáng tác thu hút được ba cây bút già dặn và trẻ trung tham dự và kết quả ra đời những tác phẩm có chất lượng cao về nghệ thuật. Trường ca “Người về từ cõi khác” của nhà thơ Trần Anh Thái là khúc tráng ca dành tặng những người lính đã ngã xuống trong những cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại của dân tộc. Bối cảnh chính trải dài trên mặt trận Tây Nguyên, với mạch kể xoay quanh Sư đoàn 320 - một sư đoàn bộ binh từng đi qua hai cuộc kháng chiến, từ những ngày đầu chống thực dân Pháp đến các chiến dịch lớn trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Đây là một sư đoàn lừng lẫy chiến công, từng khiến quân thù khiếp sợ. Trường ca đã khắc họa quá trình hình thành và trưởng thành của Sư đoàn 320, tái hiện những chặng hành quân xuyên Trường Sơn vào Tây Nguyên, những ngày tháng sống-chiến đấu giữa núi rừng khốc liệt. Sư đoàn đã góp mặt trong nhiều trận đánh lịch sử, giải phóng Tây Nguyên, rồi tiếp tục tiến quân thần tốc trong Chiến dịch Hồ Chí Minh, góp phần làm nên Đại thắng mùa Xuân 1975.

“Đất nước phía Trường Sa” của nhà thơ Nguyễn Việt Chiến là trường ca trữ tình-sử thi về biển đảo, ví Tổ quốc như con tàu vượt bão giữa trùng khơi. Tác phẩm đan xen hiện thực và ký ức, khắc họa cuộc sống, chiến đấu, hy sinh của người lính cùng người dân nơi đầu sóng, ngọn gió. Biển vừa dữ dội, vừa nhân hậu, là không gian của tình yêu, nỗi nhớ, mất mát và khát vọng. Với trường ca của mình, Nguyễn Việt Chiến đã dựng lên hình tượng Trường Sa - một biểu tượng thiêng liêng của chủ quyền và tình yêu đất nước.

Đào An Duyên là con gái một người lính, cũng là một cô giáo-nhà thơ của miền núi cao Pleyku. Đây là lần đầu chị được tham gia trại viết của Nhà xuất bản Quân đội nhân dân. Với nhiệt tình của tuổi trẻ, chị đã hoàn thành tác phẩm “Mùa sương chín ngấu”-trường ca đầu tiên trong sự nghiệp sáng tác của mình trong thời gian ở trại viết. Trường ca gợi mở một không gian bảng lảng sương giăng của miền đất Tây Nguyên, nơi in dấu tuổi thơ và ký ức sâu thẳm của nhân vật chính, một người chiến sĩ sinh ra trên vùng đất đỏ bazan. Từ những ngày lớn lên giữa tiếng gió đại ngàn, anh lên đường chiến đấu, mang theo nỗi nhớ quê hương luôn cháy bỏng trong tim. Trong những đêm xa nhà, ký ức về cao nguyên trở về với nắng gió thênh thang, lễ hội cồng chiêng, điệu xoang, lời ca, men rượu cần và hồn vía đại ngàn. Trường ca gồm bốn chương: “Sinh” kể về tuổi thơ và bước chân nhập ngũ, “Mơ” là những giấc mơ da diết về quê nhà, “Mục” mang nỗi đau khi trở về, chứng kiến hậu quả chiến tranh để lại và “Tỉnh” thể hiện khát vọng hồi sinh rừng núi và văn hóa Tây Nguyên. Đây là hành trình vừa riêng tư vừa rộng mở, đan xen giữa hiện thực và ký ức, giữa nỗi đau mất mát và niềm tin vào sự hồi sinh…

Cũng xin được nêu thêm về các tập truyện ngắn và ký sự đã hoàn thành và khá thành công trong trại viết. Đó là tập truyện “Qua miền biên viễn” của nhà văn quân đội Quân khu 9 Hồ Kiên Giang, khắc họa đậm nét tinh thần chiến đấu bảo vệ cương thổ của quân và dân từ buổi lập trấn Hà Tiên thời Mạc Thiên Tích, qua các cuộc kháng chiến chống quân xâm lược thế kỷ 20. Những trang viết đặc biệt xúc động khi tái hiện sự sáng tạo và tinh thần hy sinh quả cảm của bộ đội trong thời chống Mỹ cứu nước ở Hòn Đất, núi Ma Thiên Lãnh, đảo Phú Quốc, cũng như trong nhiệm vụ bảo vệ biên giới Tây Nam ở Nhơn Hưng, kênh Vĩnh Tế, đảo Thổ Chu… Bên cạnh đó, các nhà văn Châu La Việt, Phạm Thanh Khương, Đào An Duyên, Quỳnh Vân cũng đóng góp thêm những tập truyện ngắn và ký sự như: “Có con sông chảy qua số phận”, “Đò côi”, “Biển dâng thành núi”, “Phiên bản lỗi”…

Bên cạnh ý nghĩa kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9, Trại sáng tác văn học “Lực lượng vũ trang và chiến tranh cách mạng” năm 2025 cũng diễn ra trong bối cảnh toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta đang tích cực chuẩn bị cho Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, đồng thời hướng tới kỷ niệm 40 năm Đổi mới đất nước (1986-2026), 80 năm Ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh ra Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến (19/12/1946-19/12/2026). Đây là dịp quan trọng nhằm khơi dậy cảm hứng, trách nhiệm và tinh thần yêu nước trong đội ngũ văn nghệ sĩ cả nước.

Với loạt tác phẩm được hoàn thành, trại sáng tác không chỉ mang ý nghĩa thiết thực phục vụ cho những nhiệm vụ chính trị quan trọng mà còn mở màn cho cuộc vận động sáng tác trường ca và tiểu thuyết về đề tài lực lượng vũ trang, chiến tranh cách mạng giai đoạn 2026-2030 của Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, dự kiến sẽ phát động vào tháng 1/2026…