Lấy khoa học, công nghệ làm trụ cột tăng trưởng

Cụ thể hóa mục tiêu này, thành phố đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ doanh nghiệp tăng cường ứng dụng khoa học, công nghệ vào sản xuất, nâng cao chất lượng, tăng sức cạnh tranh.

Còn nhiều dư địa phát triển

Tính đến cuối năm 2024, tổng số doanh nghiệp công nghệ số đang hoạt động tại Việt Nam gần 73.790 doanh nghiệp, tăng hơn 10% so với năm 2023. Trong đó, có khoảng 1.900 doanh nghiệp có doanh thu từ thị trường nước ngoài với tổng doanh thu khoảng 11,5 tỷ USD, tăng hơn 53% so với năm 2023. Doanh thu toàn ngành thông tin và truyền thông ước đạt 166,7 tỷ USD. Trong số này, lĩnh vực công nghiệp công nghệ số (ICT) đóng góp gần 152 tỷ USD, chiếm hơn 91% doanh thu toàn ngành. Mặc dù đạt được những kết quả tích cực, nhưng theo đánh giá của các chuyên gia, kinh tế số, hạ tầng số… phát triển chưa tương xứng với tiềm năng, còn nhiều lợi thế khai thác.

Trong thời gian tới, không gian phát triển dành cho các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực khoa học, công nghệ thông tin, doanh nghiệp công nghệ cao còn rất lớn. Bà Hồ Thị Quyên, Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại và đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh cho biết: Thành phố Hồ Chí Minh luôn tích cực, chủ động tham gia vào quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn và tập trung thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp để hỗ trợ tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp, nhà đầu tư, giúp doanh nghiệp nâng cao sức cạnh tranh.

Trong nhiều chính sách triển khai, thành phố chú trọng thực hiện quỹ phát triển khoa học và công nghệ, quỹ đầu tư khởi nghiệp sáng tạo để làm động lực phát triển khoa học, công nghệ. Các chính sách ưu đãi về thuế, thủ tục hành chính cũng được cải cách mạnh mẽ nhằm thu hút các doanh nghiệp công nghệ và nhà đầu tư mạo hiểm. Thành phố tập trung đào tạo và thu hút nhân tài thông qua các chương trình liên kết với các trường đại học hàng đầu, các viện nghiên cứu để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu cho doanh nghiệp…

Những nỗ lực của thành phố đã bước đầu mang lại những tín hiệu tích cực. Thành phố dẫn đầu cả nước về số lượng doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, thu hút vốn đầu tư mạo hiểm, cộng đồng startup ngày càng sôi động với nhiều dự án tiềm năng. Theo StartupBlink (Trung tâm Nghiên cứu và lập bản đồ hệ sinh thái khởi nghiệp toàn cầu), năm 2025, thành phố tăng một bậc, vươn lên vị trí 110 toàn cầu, đạt thứ hạng cao nhất từ trước đến nay. Đồng thời, lần đầu địa phương này nằm trong tốp năm hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo hàng đầu Đông Nam Á, khẳng định vai trò đầu tàu của thành phố trong hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam.

Cơ hội cho doanh nghiệp SME

Các chuyên gia cho rằng: Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn biến rất nhanh, đột phá, tác động sâu rộng và đa chiều trên phạm vi toàn cầu. Sự phát triển vượt bậc của công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (big data), điện toán đám mây, internet vạn vật (IoT) đã và đang tái định hình phương thức sản xuất, phân phối, tiêu dùng và quản lý; thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển dịch cơ cấu lao động. Các yếu tố trên đang ngày càng trở thành nhân tố quyết định đối với năng lực cạnh tranh của mỗi quốc gia.

Vì thế, công nghệ số và các doanh nghiệp công nghệ số, doanh nghiệp khoa học… được xác định là cốt lõi của mọi mô hình tăng trưởng nhanh và bền vững để thúc đẩy phát triển kinh tế số, xã hội số. Phó Chủ tịch Hội Tin học Thành phố Hồ Chí Minh (HCA), Phó Chủ nhiệm Câu lạc bộ Chuyển đổi số dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMB-DX) Phí Anh Tuấn cho rằng: Trong bối cảnh tốc độ phát triển công nghệ được tính bằng tháng, bằng tuần và sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt, việc ứng dụng công nghệ số không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) để tồn tại và phát triển.

Tuy nhiên, những thách thức to lớn mà các SME đang đối mặt, bao gồm áp lực vận hành hiệu quả với chi phí tiết kiệm, tốc độ thay đổi “chóng mặt” của công nghệ tác động đến mô hình kinh doanh, các tiêu chuẩn “sạch-xanh” ngày càng cao từ thị trường nội địa lẫn xuất khẩu. Tuy nhiên, theo ông Phí Anh Tuấn, đi cùng thách thức là những cơ hội chưa từng có. Về mặt tích cực, ứng dụng công nghệ số giúp tăng năng suất lao động và tạo ra một sân chơi công bằng hơn giữa doanh nghiệp SME và các tập đoàn lớn. Nói cách khác, các doanh nghiệp nhỏ hoàn toàn có thể mở rộng phạm vi hoạt động đáng kể nhờ vào ứng dụng công nghệ số. Các công nghệ nền tảng như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, IoT, điện toán đám mây (cloud) và mạng xã hội (social business) đang tạo nên một cuộc cách mạng, giúp doanh nghiệp tối ưu hóa vận hành, khai thác dữ liệu để đưa ra quyết định kinh doanh thông minh và xây dựng các mô hình kinh doanh số sáng tạo.

Đặc biệt, xu hướng chuyển đổi xanh được xem như một phần tất yếu của quá trình chuyển đổi số. Với cam kết của Việt Nam về Net Zero vào năm 2050, việc đáp ứng các tiêu chuẩn về môi trường, tín chỉ các-bon và truy xuất nguồn gốc không chỉ là nghĩa vụ mà còn mang lại lợi ích kinh tế. Công nghệ số chính là công cụ đắc lực để xây dựng chuỗi cung ứng tuần hoàn, từ quản lý vật liệu, sản xuất, phân phối, cho đến tái chế phế liệu, bảo đảm tính minh bạch và tối ưu hóa toàn bộ quy trình…