Phát biểu tại Hội thảo, Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam Phùng Hà cho biết, Luật Trồng trọt được Quốc hội thông qua năm 2018 và có hiệu lực từ ngày 1/1/2020, tạo hành lang pháp lý quan trọng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh và quản lý trong lĩnh vực trồng trọt, nhất là quản lý phân bón.
Sau hơn 5 năm triển khai, Luật đã phát huy tác dụng tích cực, góp phần thúc đẩy phát triển nông nghiệp. Tuy nhiên, thực tiễn hiện nay cho thấy, Luật Trồng trọt đang tồn tại nhiều hạn chế, bất cập cần được nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung để phù hợp hơn với yêu cầu phát triển mới và xu thế hội nhập quốc tế.
Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Phân bón Việt Nam Nguyễn Trí Ngọc cho biết, theo quy định tại chương II, Nghị định 84/2019/NĐ-CP của Chính phủ quy định về quản lý phân bón thì trong thời hạn 3 tháng khi nhận đủ hồ sơ mới được xét cấp quyết định công nhận; thời hạn quyết định công nhận là 5 năm.
Có thể thấy, việc cấp, cấp lại, gia hạn quyết định công nhận phân bón gây lãng phí thời gian, kinh phí cho doanh nghiệp. Những chi phí để được cấp những quyết định này đều được tính vào giá thành sản phẩm phân bón, cuối cùng người nông dân phải gánh chịu toàn bộ chi phí không cần thiết này.
Trước những bất cập nêu trên các đại biểu cho rằng, cần loại bỏ quyết định công nhận phân bón lưu hành tại Việt Nam khỏi Luật Trồng trọt và nghị định của Chính phủ. Chỉ nên quy định khi doanh nghiệp có đủ điều kiện về sản xuất, buôn bán phân bón thì doanh nghiệp được phép sản xuất, buôn bán những loại phân bón có trong quy chuẩn Việt Nam đã được ban hành.
Tại Hội thảo, các đại biểu cũng nêu vấn đề Luật Trồng trọt hiện nay chỉ cho phép doanh nghiệp có mã số phân bón ủy quyền cho một đơn vị để nhập khẩu.
Hội thảo cho rằng, cần mở rộng quy định cho phép một doanh nghiệp có mã số phân bón được ủy quyền mã số phân bón đó cho một đơn vị khác để nhập khẩu/gia công sản xuất trong nước và kinh doanh/phân phối sản phẩm đó (đơn vị được ủy quyền có chức năng kinh doanh phân bón). Điều này sẽ tăng tính linh hoạt trong vận hành chuỗi cung ứng cũng như phù hợp thực tiễn kinh doanh.
Quá trình khảo nghiệm, chứng nhận hợp quy và công nhận phân bón lưu hành ở nước ta hiện nay còn nhiều bất cập. Theo Hiệp hội Phân bón Việt Nam, tại Điều 47, Luật Tiêu chuẩn quy chuẩn quy định: “Chứng nhận hợp quy được thực hiện bắt buộc đối với sản phẩm hàng hóa, dịch vụ, quá trình, môi trường thuộc đối tượng quy định trong các quy chuẩn kỹ thuật tương ứng”.
Theo quy định này, phân bón thuộc đối tượng phải thực hiện chứng nhận hợp quy và công bố hợp quy (Điều 48, Luật Tiêu chuẩn quy chuẩn). Cùng với các quy định khác tại các văn bản pháp luật chuyên ngành, có thể khẳng định rằng một sản phẩm phân bón trước khi được cấp quyết định công nhận phân bón lưu hành tại Việt Nam đã trải qua một quá trình kiểm tra, đánh giá của các cơ quan có chuyên môn.
Việc công bố hợp quy hiện nay không có ý nghĩa trong thực tế quản lý, hình thức và trùng lặp. Ngoài ra còn tăng chi phí sản xuất gây cản trở cho hoạt động xuất, nhập khẩu hàng hóa, dễ phát sinh tiêu cực.
Hiệp hội Phân bón Việt Nam kiến nghị, không áp dụng hình thức công bố hợp quy trong quy định hiện hành và trong dự thảo luật sửa đổi khác.
Đối với vấn đề khảo nghiệm, theo quy định hiện hành, trừ các phân vô cơ đơn, phân phức hợp, phân hữu cơ... thì tất cả các loại phân bón khác đều phải khảo nghiệm rồi mới được cấp lưu hành. Trên thực tế có nhiều sản phẩm có thành phần và công dụng giống nhau nhưng vẫn phải thực hiện công tác khảo nghiệm riêng biệt gây tốn kém về chi phí, thời gian, nhân lực làm tổn hại nguồn lực, sức cạnh tranh của doanh nghiệp.
Các đại biểu kiến nghị, nên bỏ khảo nghiệm các loại phân bón đã được quy định tiêu chuẩn trong quy chuẩn Việt Nam hoặc mở rộng bỏ khảo nghiệm các loại phân bón hỗn hợp NPK, trung, vi lượng. Chỉ khảo nghiệm các loại phân bón có liên quan sinh học (vi sinh vật, nấm, điều hòa sinh trưởng…) và phân bón có yếu tố mới.
Hiện nay, một số loại phân bón được nhuộm bằng chất màu không rõ nguồn gốc để tạo ra các màu sắc khác nhau (0,4-1,0 kg/tấn phân bón). Việc sử dụng các chất tạo màu chưa biết rõ tính chất có thể gây ra những nguy hại đến sức khỏe của đất và nhất là chất lượng nông sản.
Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam Phùng Hà cho rằng, cần cấp thiết đánh giá, bổ sung các quy định về việc sử dụng chất nhuộm màu trong phân bón.
