Không để học sinh “một mình” trên mạng

Những vụ việc đáng báo động

Mới đây, ngày 2/11, Phòng Cảnh sát hình sự Công an Thành phố Hồ Chí Minh đã giải cứu hai sinh viên và mở rộng điều tra dấu hiệu bị tội phạm "bắt cóc online", chiếm đoạt gần 5 tỷ đồng.

Theo Phòng Cảnh sát hình sự, nhiều vụ việc bắt cóc trực tuyến nhằm vào học sinh, sinh viên liên tiếp xảy ra trong thời gian gần đây. Nhóm tội phạm giả danh chương trình học bổng quốc tế hoặc các trường đại học lớn trong nước có liên kết với trường nước ngoài để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản.

Nhiều nạn nhân đã sập bẫy, chủ yếu là học sinh, sinh viên và phụ huynh, với số tiền bị chiếm đoạt lên đến hàng tỷ đồng.

Thượng tá Trần Văn Đông, Phó Trưởng phòng An ninh Chính trị Nội bộ Công an Thành phố Hồ Chí Minh, nhận định: “Một trong những nguyên nhân khiến học sinh và sinh viên dễ bị lôi kéo là do các em chưa được trang bị đầy đủ kiến thức phòng vệ và thiếu khả năng tự chủ khi đối diện các tình huống bất thường”.

Một thủ đoạn thường thấy của các đối tượng là giả danh công an đe dọa nạn nhân có liên quan đường dây tội phạm, buộc nạn nhân di chuyển đến nhà nghỉ, sau đó gọi điện cho gia đình thông báo bị bắt cóc, yêu cầu chuyển khoản tiền chuộc.

Đáng nói, với chiêu trò này, các đối tượng đã lừa đảo, khống chế nhiều nạn nhân ở nhiều tỉnh, thành phố. Mạo danh là công an, các đối tượng gọi điện cho nạn nhân thông báo họ có liên quan đến hành vi phạm tội.

Trung tá Nguyễn Tiến Cường, Trưởng phòng 3, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05, Bộ Công an), chia sẻ tại sự kiện Cyber Day tổ chức ngày 11/10 tại Hà Nội rằng: “Đe dọa, thao túng và dụ dỗ là ba thủ đoạn phổ biến nhất mà tội phạm mạng sử dụng để tiếp cận trẻ em và thanh thiếu niên”.

Thủ đoạn thứ nhất là đe dọa. Các đối tượng thường giả danh cơ quan chức năng, dọa học sinh vi phạm pháp luật, nhằm ép buộc các em thực hiện yêu cầu. Có trường hợp, chúng giả danh công an, yêu cầu học sinh “kiểm tra hình xăm” rồi ghi hình lại để tống tiền.

Thứ hai là thao túng cảm xúc. Chúng tạo dựng niềm tin, đóng vai người bạn tâm lý để dần kiểm soát hành vi và suy nghĩ của nạn nhân.

Thứ ba là dụ dỗ. Những lời hứa về tiền bạc, sự nổi tiếng hay tình cảm khiến nhiều em nhẹ dạ sa vào bẫy. “Khi có một trong ba dấu hiệu đó, nghĩa là trẻ em đang gặp nguy hiểm”, ông Cường nhấn mạnh.

Qua khảo sát cho thấy, hiện Việt Nam có khoảng 76,2 triệu người dùng mạng xã hội (chiếm 75,2% dân số). Trong đó, 99% sinh viên sử dụng mạng xã hội, thời gian sử dụng trung bình từ 6 đến 8 tiếng mỗi ngày (mục đích nhằm giải trí, học tập, tìm kiếm thông tin, giao lưu, kết nối bạn bè và cập nhật tin tức); ngoài ra, ghi nhận có khoảng 97% thanh thiếu niên sử dụng ít nhất một nền tảng mạng xã hội.

Google từng công bố rằng trẻ em Việt Nam dùng điện thoại sớm hơn 4 năm so với mức trung bình thế giới. Trên thực tế, tội phạm mạng ngày càng trẻ hóa và tinh vi. Từ lừa đảo tài chính, xâm hại hình ảnh riêng tư đến kích động bạo lực, chúng tìm mọi cách để xâm nhập vào thế giới tâm lý non nớt của trẻ em. Theo thống kê, trong 6 tháng đầu năm 2025, hàng chục vụ học sinh, sinh viên bị lừa đảo, bắt cóc “trực tuyến” đã được phát hiện.

“Không để con một mình lang thang trên mạng”, Đại tá Nguyễn Hồng Quân, Giám đốc Trung tâm Huấn luyện A05, đã nhắc lại nguyên tắc ấy 3 lần trong buổi nói chuyện với học sinh tại sự kiện Cyber Day 2025. Ông cho rằng phụ huynh cần đồng hành cùng con, không phó mặc thiết bị thông minh cho trẻ.

Không để học sinh “một mình” trên mạng

Sáng 3/11/2025, Trường trung học cơ sở Quang Trung, Đống Đa, Hà Nội đã tổ chức lễ hưởng ứng Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2025 với chuyên đề “An toàn trong không gian mạng”.

Trong khuôn khổ chương trình, Đại úy Nguyễn Việt Hà, Ủy viên Thường vụ, Chủ tịch Hội Phụ nữ Công an phường Đống Đa đã trực tiếp tuyên truyền chuyên đề “An toàn trong không gian mạng”.

Bài tuyên truyền tập trung vào những vấn đề nóng hiện nay như: Nhận biết và phòng tránh các hành vi lừa đảo trực tuyến, bảo mật thông tin cá nhân, kỹ năng sử dụng mạng xã hội an toàn, văn minh và có trách nhiệm.

Đại úy Nguyễn Việt Hà nhấn mạnh, việc trang bị kiến thức và kỹ năng số là vô cùng cần thiết để mỗi học sinh trở thành “công dân số thông minh”, góp phần xây dựng môi trường mạng lành mạnh, an toàn và nhân văn.

Đặc biệt, tiểu phẩm “Thoát khỏi bẫy lừa online” do học sinh lớp 7G1 biểu diễn đã mang đến thông điệp sâu sắc, giúp các em nhận thức rõ hơn về nguy cơ từ thế giới ảo và tầm quan trọng của việc bảo vệ bản thân khi tham gia mạng Internet.

Thầy Nguyễn Quốc Hải, Hiệu trưởng nhà trường cho biết, nhà trường luôn coi việc giáo dục an toàn mạng là một phần của giáo dục công dân hiện đại: “Chúng tôi tuyên truyền cho học sinh hiểu pháp luật Việt Nam không phải là điều gì xa lạ, mà là nền tảng giúp các em sống đúng, sống đẹp và có trách nhiệm”.

Thầy Hải cho biết, trường đã thiết lập quy định quản lý điện thoại học sinh. Mỗi lớp đều có tủ riêng để cất thiết bị trong giờ học. Các em chỉ được sử dụng sau khi tan trường. Trong quá trình học, việc tra cứu được thực hiện qua tivi thông minh và máy tính của giáo viên, vừa giúp bảo đảm an toàn thông tin, vừa hình thành thói quen sử dụng Internet có kiểm soát.

Đại úy Nguyễn Việt Hà chia sẻ thêm: “Điều quan trọng nhất là giúp học sinh hiểu rằng, khi gặp rủi ro trên mạng, các em không đơn độc. Các em cần chủ động chia sẻ với thầy cô, bố mẹ hoặc cơ quan chức năng thay vì tự đối phó”.

Từ nay đến ngày 24/11, Trường trung học cơ sở Quang Trung sẽ phát động cuộc thi “Học sinh Quang Trung với Công ước Hà Nội”, khuyến khích học sinh thể hiện hiểu biết và hành động trong việc thực thi pháp luật. Đây là bước tiếp nối ý nghĩa sau chương trình tuyên truyền, giúp các em chuyển hóa kiến thức thành hành động cụ thể.

Cả ba yếu tố gia đình, nhà trường, xã hội đều giữ vai trò quyết định trong việc bảo vệ trẻ em trên môi trường số. Nếu nhà trường là nơi gieo hạt nhận thức, thì gia đình chính là “tường lửa” đầu tiên bảo vệ con cái.

Chị Lan Anh, phụ huynh có hai con đang học lớp 1 và lớp 8, chia sẻ: “Tôi nhận ra mình còn thiếu nhiều kiến thức để đồng hành cùng con trong thế giới mạng. Sau hôm nay, tôi sẽ bàn với chồng để đặt ra những quy tắc sử dụng Internet, đồng thời trao đổi thường xuyên với con về nguy cơ và cách nhận biết dấu hiệu nguy hiểm”.

Câu chuyện ấy cũng chính là mục tiêu lớn nhất của chiến dịch “Không một mình - Cùng nhau an toàn trực tuyến” do Bộ Công an phát động: Khơi dậy ý thức cộng đồng, để không một đứa trẻ nào phải đơn độc trước những cạm bẫy trên mạng.

Khi một đứa trẻ biết dừng lại trước thông tin sai lệch, biết nói “không” với yêu cầu bất thường, và biết tìm đến người lớn để chia sẻ, đó không chỉ là thành công của công tác tuyên truyền, mà còn là biểu hiện của một nền giáo dục văn minh.

An ninh mạng học đường không chỉ là chuyện công nghệ, mà là câu chuyện về nhân cách, trách nhiệm và tình yêu thương. Bảo vệ trẻ em trong không gian số, chính là cách chúng ta bảo vệ tương lai.