Thành phố Hồ Chí Minh sau hợp nhất hội tụ nhiều lợi thế đặc biệt, là nơi có dân số khoảng 14 triệu dân, trong đó lực lượng lao động trẻ, năng động và có trình độ chiếm tỷ lệ cao nhất cả nước. Địa phương này cũng sở hữu hệ thống hạ tầng viễn thông, Internet, mạng 5G, các trung tâm dữ liệu lớn và hàng nghìn doanh nghiệp công nghệ đang hoạt động.
Thành phố Hồ Chí Minh cũng được xem là "thủ phủ star-tup" của Việt Nam, có hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo đa dạng, với hơn một nửa số doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo đặt trụ sở tại đây.
Các trường đại học, viện nghiên cứu… trên địa bàn cũng cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao, là cơ sở để phát triển các dịch vụ chuyên sâu có giá trị gia tăng lớn. Điều này tạo ra tiềm năng lớn để thành phố hình thành và phát triển các mô hình dịch vụ mới dựa trên nền tảng số.
Theo ông Cao Minh Nghĩa, Viện Nghiên cứu phát triển Thành phố Hồ Chí Minh, thành phố sau sáp nhập được định vị là một siêu đô thị đa trung tâm, hướng đến phát triển các ngành dịch vụ then chốt như logistics, tài chính-ngân hàng, thông tin-truyền thông, du lịch, công nghiệp văn hóa cùng với phát triển du lịch xanh và chuyển đổi số để nâng cao chất lượng dịch vụ và giá trị gia tăng.
Tuy nhiên, một trong những “rào cản” để Thành phố Hồ Chí Minh hướng đến trở thành trung tâm dịch vụ số hiện đại là chất lượng dịch vụ chưa đồng đều. Một số ngành dịch vụ chủ yếu vẫn dựa trên phương thức truyền thống, các doanh nghiệp bán lẻ phần lớn có quy mô vừa và nhỏ, thiếu ứng dụng công nghệ hiện đại, chất lượng dịch vụ chưa có tính cạnh tranh cao trong khu vực. Một số dịch vụ về du lịch, logistics, y tế còn thiếu chuẩn quốc tế, đạt giá trị gia tăng chưa cao.
Mặc dù được xem là địa phương có hạ tầng công nghệ hàng cả nước, nhưng cần thẳng thắn nhìn nhận, hạ tầng số của thành phố còn thiếu tính đồng bộ. Dữ liệu chưa được kết nối và chia sẻ trọn vẹn, nhiều dịch vụ công chưa thật sự thuận tiện, trong khi doanh nghiệp vẫn gặp khó khi tích hợp giải pháp số vào hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Ngoài ra, địa phương này cũng chịu sự cạnh tranh gay gắt của quốc tế, các đô thị trong khu vực như Singapore, Bangkok (Thái Lan), Kuala Lumpur ( Malaysia), thậm chí cả Jakarta (Indonesia) đều đặt mục tiêu trở thành trung tâm dịch vụ số hàng đầu khu vực.
Chính những lợi thế và thách thức này đặt ra cho Thành phố một yêu cầu mới: Cần có tầm nhìn dài hạn, lấy dịch vụ số và dịch vụ cao cấp làm động lực tăng trưởng, đồng thời triển khai những giải pháp đột phá để hiện thực hóa tầm nhìn này.
Theo các chuyên gia, để xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh trở thành trung tâm dịch vụ cao cấp, hiện đại, có giá trị gia tăng cao, địa phương này cần xác định dịch vụ nào, lĩnh vực nào sẽ tạo ra giá trị lớn nhất trong kỷ nguyên số.
Là trung tâm tài chính của cả nước, Thành phố có cơ hội lớn để phát triển hệ sinh thái tài chính số, bao gồm thanh toán điện tử, ngân hàng số, fintech, blockchain và các dịch vụ đầu tư trực tuyến.
Nếu tận dụng tốt, địa phương này có thể trở thành điểm đến của các dòng vốn toàn cầu, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận tài chính dễ dàng hơn.
Ngoài ra, với vai trò cửa ngõ quốc tế, Thành phố cần phát triển mạnh logistics thông minh, quản trị chuỗi cung ứng bằng dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo. Thương mại điện tử không chỉ dừng ở bán lẻ, mà phải mở rộng ra xuất khẩu hàng hóa Việt Nam qua nền tảng số, giúp hàng hóa Việt chinh phục thị trường quốc tế.
Thành phố cũng có lợi thế lớn về du lịch, nhưng nếu chỉ dựa vào mô hình truyền thống thì chưa đủ sức cạnh tranh. Du lịch thông minh, bảo tàng ảo, trải nghiệm số về di sản văn hóa sẽ nâng cao giá trị và mở rộng thị trường.
Cũng theo các chuyên gia, định hướng phát triển dịch vụ số giá trị cao của Thành phố Hồ Chí Minh cần gắn liền với tầm nhìn “thành phố thông minh-chính quyền số-kinh tế số-xã hội số”. Đây không phải là những khái niệm rời rạc, mà phải được triển khai đồng bộ, tạo nên một hệ sinh thái dịch vụ số toàn diện.
Tiến sĩ Trần Minh Đức, Trường đại học Thủ Dầu Một (Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng: Thành phố từ lâu đã giữ vai trò trung tâm dịch vụ hàng đầu của Việt Nam, song bối cảnh mới của hội nhập quốc tế, chuyển đổi số và sáp nhập vùng đô thị đang đặt ra những yêu cầu thay đổi mang tính căn bản.
Nếu trước đây, Thành phố chủ yếu dựa vào các ngành dịch vụ truyền thống như thương mại, tài chính-ngân hàng và du lịch, thì trong giai đoạn tới, thành phố cần định vị lại vai trò của mình như một trung tâm dịch vụ số-sáng tạo-toàn cầu.
Để đạt được mục tiêu trở thành siêu đô thị dịch vụ toàn cầu, Thành phố cần hình thành một hệ sinh thái dịch vụ số toàn diện, bao phủ các lĩnh vực then chốt như tài chính, logistics, du lịch và y tế. Đây là những ngành dịch vụ vừa mang tính chiến lược đối với hội nhập quốc tế, vừa có tiềm năng ứng dụng công nghệ số mạnh mẽ.
